RBI implementeert Java-webplatform

Uitgeverij Reed Business Information heeft in Nederland het afgelopen jaar voor miljoenen euro’s een nieuw ‘web delivery platform’ geïmplementeerd. Welkom Java, maar wel ten koste van Microsoft. Ongeveer vijftig van de meer dan 150 websites zijn inmiddels over.

Distrifood.nl, Bizz.nl, Boerderij.nl – verschillende sites van Reed Business Information (verder RBI) zijn de afgelopen tijd overgezet op de PORTLET-suite van Componence. Die leverancier gebruikt het ontwikkelplatform Weblogic Portal 8.1 van softwarefabrikant BEA Systems. Daarmee heeft RBI definitief afscheid genomen van een deel van de softwareontwikkeling met Microsoft-producten in eigen huis. Het ontwikkelwerk voor websites wordt nu via Componence in de Oekraïne uitgevoerd. Waarom?

‘Gewoon oud’

“Het oude webplatform dateert van eind jaren negentig”, zegt Robin Lopulalan, directeur IT van RBI. “Het is daarna wel doorontwikkeld, maar het oude platform is gewoon oud. Het is gebaseerd op Microsoft asp-pagina’s, dus geen .Net-technologie. Je programmeert dan in Visual Basic, wat relatief veel programmeerwerk vereist. Het goed implementeren van een nieuwe versie ging niet zo snel meer als wij eigenlijk wilden. Bovendien merkten we dat we bepaalde zaken lieten programmeren die je bij andere leveranciers gewoon van de plank kunt trekken. Dat ging bijvoorbeeld om de manier waarop je een nieuwsbericht vertoont, en hoe je een rss-feed maakt of een webpoll op je webpagina zet. We hadden hier en daar wel modules ontwikkeld en er zat ook een templatesysteem achter, maar we wisten dat het voor verbetering vatbaar was. Dat alles was voor ons een belangrijk argument om een volledig nieuw ‘web delivery platform’ te implementeren.”

Het omarmen van Java betekent voor RBI tegelijkertijd afscheid nemen van ontwikkelen met Microsoft. “We hebben de selectie van software niet als een strijd tussen Microsoft en Java ervaren”, zegt Lopulalan. “Het was voor ons meer een keuze tussen maatwerk of het werken met standaardapplicaties en -componenten. Bij ons oude Microsoft-platform hadden we toch meer maatwerkcomponenten. We zochten een leverancier die kant-en-klare standaardmodules op de plank heeft liggen voor de meest voor de hand liggende functionaliteiten van een website. Vervolgens hebben we gekeken welke leveranciers een goed webplatform aanbieden, met veel kant-en-klare componenten waarmee we door eenvoudig configureren websites kunnen maken. Na het samenstellen van een shortlist bleven alleen leveranciers op het gebied van Java en Unix over, waarmee niet is gezegd dat Microsoft met zijn .Net-raamwerk niet in staat is om goede websites te maken. Alleen zat bij onze shortlist geen leverancier die zijn technologie heeft gebaseerd op Microsoft.”

In eerste instantie was RBI alleen op zoek naar een cms (content management systeem). Deze nieuwe software wilde het gebruiken om zo’n dertig kennisbanken neer te zetten, met sites voor betaalde content, voor onder andere fiscalisten, juristen en de overheid. Ook zouden er drie sites mee gefaciliteerd worden waar gebruikers gegevens van leveranciers kunnen zoeken. Gaandeweg bleek dat veel meer nodig was dan alleen een nieuw cms. RBI constateerde dat er vanwege de grootte van de uitgeverij een serieus ‘web delivery platform’ onder moest, dat breed inzetbaar zou zijn, ook voor alle toekomstig te bouwen websites. Componence raadde RBI toen het ontwikkelplatform van BEA Systems aan.

Continuïteitsrisico

De selectie van de leverancier vond plaats via de Gids Content Management Systemen van Entopic, waarmee eerst een longlist en toen een shortlist is samengesteld voordat Componence definitief werd geselecteerd. Lopulalan: “Componence heeft veel modules die je standaard van de plank kunt trekken, waarmee je vervolgens je website kunt bouwen. Als er een andere leverancier is die ook goede componenten blijkt te hebben, zou je die er gewoon bij kunnen halen. Dat is op dit moment overigens nog pure theorie, want we werken nog steeds uitsluitend met de componenten van Componence.”

RBI had twee alternatieven. Waarom zijn die niet gekozen? Het ene alternatief was een open source oplossing van een klein bedrijf. Lopulalan: “Dat was zelfs een erg kleine partij, dus we hadden onze twijfels bij de continuïteit. Als je een groot deel van je websites in handen van een bedrijf geeft, wil je graag zekerheid hebben. Daarom is die organisatie afgevallen. De afweging heeft eigenlijk niets te maken met wel of niet open source. We wilden het continuiteitsrisico niet lopen.”

Daarnaast was er een Nederlandse leverancier met een zelf ontwikkeld pakket. Een mooi pakket, maar daarmee zou RBI zich helemaal aan die ene leverancier ophangen. Er zouden geen andere partijen te vinden zijn die het pakket kunnen implementeren. Lopulalan: “Het was een gesloten systeem, waar geen andere partijen aan konden worden toegevoegd. Dat is misschien nog te doen als je één site hebt, maar het is niet slim als je een oplossing zoekt voor meer dan 150 websites. Eigenlijk vonden we juist de combinatie van Componence met BEA Systems erg sterk, omdat de laatste wel een open platform heeft en een solide partij is.”

De flexibiliteit van het nieuwe systeem was belangrijk. Van tevoren is namelijk niet bekend of in de toekomst websites gemaakt gaan worden voor een bepaalde markt, een bepaalde dienst of een bepaald merk. Ook moet de keuze worden opengelaten om betaalde content te gaan leveren, of bijvoorbeeld een bannermodel te gebruiken om geld te verdienen. De ene keer zal een site wat productgerichter moeten zijn, de andere keer wat marktgerichter, en dat wijzigt steeds in de loop van de tijd. Het cms en het onderliggende ontwikkelplatform moeten dus flexibel zijn. “Het gaat er uiteindelijk om welke standaardcomponenten beschikbaar zijn en hoe goed die te configureren zijn”, zegt Lopulalan. “Het voordeel van standaardcomponenten is vervolgens dat je minder tijd en energie kwijt bent aan het ontwikkelen van die basiselementen, dat zijn dan hygiënefactoren geworden, waardoor je meer energie kunt steken in het ontwikkelen van die functionaliteit die wel heel specifiek is voor een bepaalde website.”

Kant-en-klaar leverbare standaardcomponenten zijn bijvoorbeeld: een nieuwsbericht vertonen, een nieuwsoverzicht, een rss-feed exploiteren op basis van een bepaalde contentfeed, foto’s in een fotogalerij vertonen, een webpoll of quiz, een zoekfunctie, banners vertonen en een navigatiebalk. Een component dat (nog) niet standaard is te leveren, is bijvoorbeeld de mogelijkheid om op een website informatie over een bepaald product te vertonen.

Flexibel pakket

Hoe houd je zo’n pakket flexibel? “Door met portlets te werken”, zegt Jos Overbeek, zelfstandig interim-manager en ingehuurd als projectmanager door RBI. Microsoft is met een vergelijkbare standaard bezig, maar in Java is volgens Overbeek de ontwikkeling veel verder. “Er is een standaard, JSR 168. Dat is erg belangrijk als je als organisatie de visie hebt om allerlei pakketten aan elkaar te knopen. Aan de pakketten die gebruik maken van Java kan je op die manier gemakkelijk maatwerk koppelen.”

Via de portletgedachte kan een stukje functionaliteit, bijvoorbeeld betaalde content, in een andere site geklikt worden. Ook open source applicaties zijn in portlets te verpakken om vervolgens in sites te klikken. Overbeek: “Het valt mij op dat in de Nederlandse markt nog niet veel partijen volgens de portletgedachte werken. Er zijn weinig bedrijven die überhaupt in staat zijn om te denken: ik koop wat portlets en integreer dat in een platform. Voor systeemontwikkelinghuizen is dat toch saai werk, want je moet dan werken met allemaal kant-en-klaar spul wat je alleen nog maar bij elkaar hoeft te klikken. Dat vinden ze helemaal niet spannend.”

Misverstanden

RBI heeft tegelijkertijd besloten om zelf niet meer het ontwikkel- en beheerwerk te doen. Dat wordt voortaan via Componence in de Oekraïne gedaan. Offshoring dus, beter gezegd: nearshoring. Dat is voor RBI een nieuw fenomeen met een nieuwe werkwijze, wat met vallen en opstaan gepaard gaat. Lopulalan: “We zijn nu enkele maanden verder en hebben ondertussen geconstateerd dat het managen van deze projecten niet altijd goed gaat.

Het concept van Componence en BEA Systems blijft sterk, maar in de uitvoering schiet het projectmanagement regelmatig tekort. We hebben maatregelen getroffen door samen met de leverancier onder andere extra projectmanagers van andere partijen in te huren. Die dragen onder leiding van de leverancier bij aan de projectbesturing. Zoals vele collega’s in de it al hebben aangegeven, zien ook wij dat offshoring bijzonder veel extra aansturing met zich meebrengt, waarbij we in dit geval dus sterker projectmanagement nodig hebben dan onze leverancier standaard aanbiedt.”

De commercieel directeur van Componence Christian Gobel geeft ruiterlijk toe dat zijn bedrijf daarin tekort is geschoten. Hij noemt als oorzaak dat de organisatie van oorsprong een echte ontwikkelpartij is, en geen consultancyorganisatie. Bij omvangrijke projecten wordt dat extra duidelijk zichtbaar. Gobel: “De schaal waarop wij projecten uitvoeren voor RBI vraagt om een andere aanpak, waarbij extra lokale inzet in Nederland gewenst is voor een succesvolle implementatie. Recentelijk hebben we daarom een strategische samenwerking gesloten met Capgemini. In grote projecten levert Capgemini on-site projectmanagement en consultancy, en leveren wij de technologie en de offshore-ontwikkelcapaciteit.”

Voor de huidige it-afdeling van RBI betekent het een omslag van werken nu in de Oekraïne geprogrammeerd wordt. Tot voor kort zaten op de afdeling in Nederland zo’n tien ontwikkelaars, aangevuld met consultants van ‘the big five’. De externen zitten nu niet meer in eigen huis, maar in de Oekraïne, waardoor de lijnen langer zijn geworden en de wensen ten aanzien van specificaties explicieter moeten worden opgeschreven. Lopulalan: “Dat vereist een wat andere aanpak. De mensen intern moeten netter en explicieter werken. Aan de andere kant is de verdeling tussen wat onze eigen mensen deden en wat externen doen niet gewijzigd.”

Bevalt het RBI om offshore-ontwikkelaars in te huren? “Het heeft alle voor- en nadelen van offshoring. De problemen bij het werken met partijen uit India die Overbeek beschrijft zijn dezelfde voor- en nadelen die ik bij het werken met de Oekraïne zie. Het leidt af en toe gewoon tot misverstanden, maar dat moet je incalculeren.”

Tijd en moeite

Eén van de meest complexe deelprojecten voor RBI is de website Toeristiek.nl, een b2b-applicatie (business-to-business) waar alleen reisbureaus toegang tot hebben. Bij een eenvoudige site moet vooral de content gemigreerd worden. Bij een complexe site als Toeristiek kost het alleen al veel geld om een nieuwe database neer te zetten. Overbeek: “Het kostte veel tijd en moeite om die te ‘tunen’ en te ‘tweaken’ zodat hij gaat presteren, nog afgezien van het hele interactieontwerp. Zo’n migratietraject is dus heel wat anders dan een printtitel waar een website bij hoort. Zulke sites zijn redelijk standaard. Er staat wat nieuws op, een weblogje, een poll, wat standaardcomponenten dus, die je op de meeste sites wel terugziet. Bij Toeristiek hangt er een aparte database onder, met miljoenen prijzen van alle reizen die worden aangeboden, heel dynamisch, een echte maatwerkapplicatie.”

Zoals bij veel it-projecten verloopt de migratie van de oude sites naar het nieuwe platform niet vlekkeloos. Een kwestie is bijvoorbeeld de ranking bij Google geweest. Lopulalan: “Een website is geïndexeerd met veel pagina’s in Google. Dat zijn allemaal ‘deeplinks’. Als je naar een nieuw webplatform gaat, wordt de opbouw van je url’s anders. Dit betekent dat al je deeplinks niet meer werken. Op dat moment kunnen er rare dingen met je ranking gebeuren. Al doende hebben we geleerd. Het is dus een tip voor andere bedrijven. Als je migreert van het ene webplatform naar het andere, moet je ervoor zorgen dat de oude url’s blijven werken.”