High tech arena’s

Een beetje modern stadion is vergeven van de ict. Draadloze netwerken, tetra-communicatie, verkeersmanagementsoftware, breedband-mediasystemen, elektronische betaalkaarten, rfid-ticketing… Ook de twaalf voetbalarena’s in Duitsland zijn met het oog op het WK Voetbal 2006 ‘high tech’-locaties geworden. Belangrijke aanjagers: de media en het publiek.

GOAL…GOAL GOAL GOAL GOAAAAALLLLL!!! … Een heksenketel wordt het zeker, in de jaarbeurs op een voormalig vliegveld in München, op 13 juni. Daar zullen voor de radio tientallen Braziliaanse journalisten voor het eerst verslag doen van een wedstrijd van Brazilië (tegen Kroatië). Zij zijn samengeklonterd in het ‘Braziliaanse kwartier’ van het International Broadcast Center en reken maar dat er een waar pandemonium losbreekt wanneer hun land scoort.

De Braziliaanse verslaggevers zijn niet de enigen die hun verslag de ether inslingeren. Zo’n vijftienduizend mediavertegenwoordigers – journalisten, technici, programmamakers, presentatoren, fotografen – zullen in Duitsland terplekke zijn om het WK te verslaan, verdeeld over zo’n 125 radio- en tv-stations. Daarnaast zullen nog vele omroepmedewerkers in het buitenland ondersteuning krijgen bij het uitzenden van tv-beelden of radiosignalen.

IBC

Om dit alles in goede banen te leiden, heeft de WK-organisatie het International Broadcast Center (IBC) opgezet: de centrale locatie is de jaarbeurs in München, waar op een ecologisch verantwoorde manier met herbruikbaar hout grote tijdelijke studio’s zijn getimmerd. Opvallend is dat niet CBS of ABC, zoals bij de Olympische Spelen het geval is, de grootste stands hebben, maar de Mexicanen. Hele showprogramma’s, compleet met publiek, worden er tijdens het WK opgenomen. Daarbij vergeleken is de NOS-stand ‘maar’ een hondenhok.

In 1954, toen West-Duitsland voor het eerst wereldkampioen werd in Bern, bestond er ook al volop media-aandacht. Zo’n 1400 journalisten uit 44 landen waren naar Zwitserland afgereisd om te berichten over het voetbalspektakel. Alleen de televisie was nog ver in de minderheid. Ter vergelijking: West-Duitsland telde toentertijd circa dertigduizend tv-toestellen (wereldwijd: drie miljoen) tegenover elf miljoen radio’s. Nadien is de tv aan de bekende stormachtige opkomst begonnen, en is de belangstelling van de media nog verder gegroeid. De 64 wedstrijden zullen vanaf de aftrap vandaag tot aan de finale op 9 juli in 213 landen te zien of te horen zijn. Geen wonder dat technologie en ict-ondersteuning van vitaal belang zijn geworden.

Het IBC beslaat zo’n 25.000 vierkante meter en fungeert tevens als ict-zenuwcentrum van het toernooi. Zo staat er de commandopost van Host Broadcast Services (HBS), een Frans bureau dat de mediaproducties coördineert. HBS houdt op drie ‘billboards’, opgebouwd uit tientallen schermen, bij welke zendgemachtigde volgens welke rechten welke video- en audiosignalen moet ontvangen. Rond de voetbalvelden geven zo’n 25 camera’s vanuit verscheidene invalshoeken beelden door die worden omgezet in (in totaal veertien verschillende) videosignalen. Een signaal kan bijvoorbeeld staan voor een shot van een groep supporters of een dug-out, of geeft een deel van het speelveld weer. Ook staan er unilaterale camera’s voor speciale aanvragen, zoals het houden van interviews na afloop van een wedstrijd, close-ups van sterspelers, of – het schijnt echt te zijn aangevraagd – het constant inzoomen op ‘Kaizer’ Franz Beckenbauer, ex-topvoetballer en voorzitter van het Duitse WK-comité, op de tribune.

Zuurstofgebrek

In 2003 besloot Fifa in samenspraak met producent HBS om de uitzending van voetbalwedstrijden mogelijk te maken voor High Definition Television. “De voorbereidingen voor HDTV kostten veel tijd, maar op dit toernooi worden alle 64 wedstrijden ook in breedbeeldvariant uitgezonden”, zegt Francis Tellier, directeur van HBS. Volgens Tellier is het de eerste keer dat HDTV – met hogere beeldkwaliteit dan de huidige PAL-norm – op zo’n brede schaal wordt uitgedragen, waarbij de beelden bovendien in ongecomprimeerde vorm worden doorgegeven. De T-Systems-divisie Media & Broadcast is partner van HBS en zorgt voor de transmissiediensten via ruim driehonderd ‘fiber optic access points’ in Duitsland.

“Alle stadions zijn verbonden met het IBC via een redundante glasvezelverbinding, waarover alle wedstrijden, opnames, grafieken, interviews en artikelen worden verzonden. Binnen 5 milliseconde wordt, mocht de verbinding uitvallen, overgeschakeld op de andere lijn. Bovendien is er een back-upvoorziening via satellietverbindingen”, licht Bernd Fuerstos van T-Systems toe. De capaciteit van het medianetwerk is circa 480 Gbit/s, vergelijkbaar met een bundel van 7,4 miljoen ISDN-lijnen.

Achter de HBS-commandopost beheert T-Systems in een streng beveiligde computerzaal de netwerkinfrastructuur. Van hieruit verzorgt de ict-dienstverlener de ‘relayering’ naar de rest van de wereld. Omroepstations kunnen kiezen hun signalen en additionele data te laten lopen via het wereldwijde netwerk van Deutsche Telekom, of hun eigen satellietverbindingen (via SES Astra), waarvoor buiten op het beursterrein allerlei schotels zijn neergezet. In de ruimte is het zuurstofniveau in de lucht sterk verlaagd waardoor, mocht er brand uitbreken, het vuur niet kan aanwakkeren. De situatie is vergelijkbaar met de luchtsamenstelling (15 procent zuurstof) op een hoogte van drie kilometer. Zaalmedewerkers moeten dan ook een medische goedkeuringsverklaring op zak hebben.

Dichtslibben

De wereldvoetbalorganisatie Fifa en de Duitse WK-organisatie laat zo’n tweederde van de ict bij dit toernooi uitvoeren door Deutsche Telekom en zijn dochters T-Systems, T-Mobile, T-Com en T-Online. Daarnaast zijn Avaya (communicatieapparatuur en -netwerkbeheer), Toshiba (computerapparatuur) en Yahoo (host website Fifa) ict-partners. De Fifa heeft een it-controlepost in het IBC staan dat een connectie heeft met een rekencentrum van T-Systems ergens in Duitsland. De automatiseerder bewaakt hier op 25 servers de informatiesystemen, databases en gegevensstromen – met het ‘event management system’ als spil – van de Fifa en de Duitse organisatie.

Daarnaast levert de automatiseerder nog een aantal aanvullende diensten, zoals het aanleggen van een Voice-over-Ip-netwerk voor de Fifa en het inrichten van een digitaal radionetwerk voor de stewards en managers van de twaalf WK-stadions, gebaseerd op Tetra (Terrestrial Trunked Radio). Dit is een besloten communicatievoorziening voor data- en spraakverkeer. T-Systems heeft ervaring met deze norm, omdat het voor de nieuwe Allianz Arena in München reeds een Tetra-netwerk aanlegde. Politieagenten, ambulanciers en medewerkers van het stadion zijn bij voetbalwedstrijden in München uitgerust met Motorola Tetrafoons, waarmee ze in noodsituaties onderling kunnen bepalen waar hulp nodig is.

Een andere grote taak voor T-Systems was het regelen van de media-werkstations (toegerust voor ISDN, w-lan, DSL en Ethernet) voor de perstribunes en langs de speelvelden in het dozijn WK-stadions. In elk stadion is een 100 Mbit/s lan ingericht dat tot de rand van het speelveld reikt. Persfotografen kunnen terplekke hun foto’s over het web jagen. Ook verzorgt T-Systems de communicatieverbindingen met (spelers)hotels en andere Fifa-locaties buiten de stadions.

In Stuttgart, gelegen in een vallei en daardoor kwetsbaar omdat het aantal toegangswegen beperkt is, werd T-Systems gevraagd een verkeersmanagementsysteem te bouwen. Mocht er voor een wedstrijd een belangrijke verkeersader dichtslibben, vanwege drukte of een aanrijding, dan wordt dit incident gemeld aan de verkeerscentrale. Daar kan aan de hand van het systeem een alternatieve route naar een parkeerterrein worden uitgestippeld. De omleiding komt vervolgens op de elektronische verkeersborden te staan en de lokale omroep krijgt een seintje voor het uitzenden van actuele verkeersinformatie, vertelt Gina Duscher, zegsvrouw van T-Systems.

Voor de Fifa-website www.FIFAworldcup.com bouwde T-Systems een dynamische routeplanner naar de diverse stadions, mét actuele verkeersinformatie.

Ict in het stadion

Het automatiseringsbedrijf deed al vóór het WK als ict-partner zaken met een aantal Duitse voetbalclubs. Voor Hannover 96 ontwikkelde T-Systems een chipcardsysteem waarmee supporters hun drank, worst en pretzel elektronisch kunnen betalen. Borussia Dortmund en Eintracht Frankfurt vroegen om een elektronisch kaartjes- en toegangssysteem. Het bedrijf was zelfs bij de bouw van het nieuwe stadion van Borussia Mönchengladbach van begin af aan betrokken om de ict-voorzieningen te regelen. Stadionuitbaters voeren steeds meer technische vernieuwingen in om het publiek te behagen, zoals videowalls met herhalingen van spelmomenten, en de media op een breed front te ondersteunen. De nieuwe Allianz Arena – thuishaven van zowel Bayern München als 1860 München – is hiervan een duidelijke exponent. Het stadion beschikt voor zijn informatiesystemen over een Cisco-netwerk en voor de pers is er een draadloos lan. Ook zijn er rfid-kaartsystemen ingevoerd voor de verkoop van consumpties, al dan niet in combinatie met seizoenskaarten. Het Oostenrijkse bedrijf G Data, dat in eigen land skiliften exploiteert, leverde de rfid-technologie.

De band met het voetbalpubliek wordt ook buiten het stadion aangehaald. Zusterbedrijf T-Mobile en betaal-TV-partner Premiere experimenteren samen met het live-uitzenden van een twintigtal WK-wedstrijden op met umts uitgeruste mobiele telefoons. Ook het bekijken van samenvattingen, interviews en rondetafeldiscussies behoort tot de mogelijkheden. Uiteraard tegen betaling: een live-pakket kost 7,50 euro per maand. Voor T-Mobile-gebruikers zonder umts-dekking biedt T-Mobile op internet extraatjes aan, zoals foto’s, WK-spelletjes, logo’s, ringtones en animaties (zie: www.t-mobile.de/wm2006).

Bernd Fuerstos van T-Systems voorziet bij komende voetbalevenementen een grootschalige doorbraak van trends als mobiele TV en IP-TV. Gedurende dit toernooi ondersteunt zijn bedrijf reeds de tv-standaard DVB-T (Digital Video Broadcasting-Terrestrial). Deze norm maakt het mogelijk voetbalbeelden geschikt te maken voor uitzending op draagbare tv’s en notebooks, of via een indoor-antenne (in gebieden met dekking). “Met mooi weer kun je dan lekker in het park zitten en van voetbal genieten.”