Ongeveer vijftien jaar geleden begonnen de eerste ontwikkelingen op SAN-gebied, en momenteel beschikken de meeste grotere bedrijven en enterprises over storage area networks. Ook het MKB pikt deze ontwikkeling op, maar zijn dergelijke SAN-oplossingen voor de middelgrote en kleine ondernemingen nu realiteit of een rariteit?
De discussie lijkt niet meer te gaan over òf SAN geschikt is voor het MKB, maar meer over hoe een SAN-oplossing tegen lage kosten in het MKB geïmplementeerd kan worden. Waar enterprises beschikken over voldoende financiële middelen om SAN in het eigen bedrijfsnetwerk te integreren, heeft het MKB die armslag niet. Daarom bieden verschillende leveranciers resellers tegenwoordig de mogelijkheid om een goedkopere SAN-oplossing bij hun klant te implementeren.
SAN niet heilig
De vraag of SAN in het MKB realiteit of een rariteit is, legden we aan verschillende partijen voor. Het antwoord was in bijna alle gevallen voorspelbaar. ‘Het begint steeds meer realiteit te worden,’ legt Marc van Ierland, salesmanager bij distributeur ACAL Nederland, uit. ‘De ontwikkelingen komen uit de fibre channel-technologie en het gaat vaak om complexe, homogene omgevingen. De drempel wordt echter steeds lager en SAN wordt steeds interessanter voor het midden- en bedrijf. Doordat bedrijven met steeds meer data te maken krijgen, is er een goede opslagmogelijkheid nodig. SAN is dan een optie, maar het blijft afhankelijk van de toepassing. SAN is namelijk niet heilig.’
Van Ierland benadrukt dat SAN niet altijd alles oplost en dat zware omgevingen duur zijn. ‘Maar twee servers met een netwerkkaart van 1000 euro vormen ook al een SAN,’ verduidelijkt de salesmanager. ‘De prijs is wel belangrijk, en vaak draait het om budgetten in het MKB. Het belangrijkste is dat alle drempels rond SAN verder verlaagd worden. Dat zou je bijvoorbeeld kunnen doen door met een “SAN in a box” te komen. Gewoon een compleet pakket leveren dat makkelijk te implementeren is. De mogelijkheden daarvan worden momenteel uitgebreid. We zoeken als distributeur vaak naar uitbreiding, maar als het op SAN aankomt, krijgen we vaak geen ruimte. Toch blijven we zoeken naar markten om dit soort oplossingen weg te zetten.’
De afgelopen tijd volgt ook Van Ierland de ontwikkeling van IP met betrekking tot SAN. ‘Voorheen ging het altijd om fibre channel, maar met iSCSI is dataopslag via een IP-netwerk ook zeer interessant. Een dergelijke oplossing is vaak voordeliger en de omgeving is goedkoper in te richten. Omdat IP multiprotocol is, kom je vanzelf ook aan de onderkant van de markt terecht. Iedereen maakt gebruikt van een IP-netwerk, dus is storage over IP zeker de afweging waard. Door nieuwe technologie en apparatuur is storage beter te beheren via een IP-switch. Fibre channel en IP zijn vaak elkaars concurrenten, maar ze kunnen ook samen ingezet worden.’
Faillissement
Ook Brocade meent dat SAN in het MKB absoluut een realiteit is. ‘Wij zijn 100 procent SAN-leverancier; we richten ons al acht jaar op storage area networks.’ Countrymanager Nederland Piet Giesbers probeert uit te leggen dat de switch- en routerleverancier heil ziet in de opslag van data in specifieke netwerken en niet meer sec op een server. ‘Het begon allemaal bij de enterprise bedrijven. Zij zagen als eerste de voordelen van een SAN en waren in staat dit succesvol te implementeren. Dit concept was indertijd nog te complex en te duur voor kleinere bedrijven in het mid-range en low-end segment. SAN heeft echter een behoorlijke evolutie doorgemaakt en is tegenwoordig een wezenlijk onderdeel geworden van elke computerinfrastructuur. Data en dataopslag zijn cruciaal in een organisatie; als de data weg zijn, is de business weg, en dat kan uiteindelijk faillissement betekenen.’
De explosieve groei van data is volgens Giesbers de reden dat nu elk bedrijf op z’n minst geïnteresseerd is in een SAN-oplossing. ‘SAN is goedkoper geworden en makkelijker te implementeren. Het was een rariteit bij bedrijven die maar enkele pc’s of servers hadden staan, maar ook deze bedrijven willen nu apart en dan centraal gaan opslaan. In 2003 nam de hoeveelheid data in vergelijking met 2002 maar liefst twaalfmaal toe en kleinere organisaties krijgen nu te maken met dezelfde problematiek waar enterprises enkele jaren daarvoor mee te kampen hadden. Dataopslag is te veel verspreid en daardoor moeilijk effectief te gebruiken, te beheren en te beveiligen. Tegenwoordig mag geen systeem meer down zijn door de grote hoeveelheden cruciale data waarop de organisatie draait.’
Giesbers denkt dat ook resellers een goede boterham kunnen verdienen aan eenvoudige tot grote complexe SAN-oplossingen. ‘Wij hebben al wat aan het kostenaspect gedaan. We leveren een instapmodel tegen een lage prijs dat beschikt over uitgebreide redundante componenten. Daarnaast geldt voor deze kleinere SAN-installaties een soort van “click and go”. Met speciale SAN-managementsoftware hebben we ook op de beheersbaarheid gelet. In het MKB is vaak weinig kennis voorhanden en waren complexere zaken uitgesloten. Maar misschien moeten sommige bedrijven zich hier juist in gaan verdiepen, zodat ze een soort SAN-services kunnen gaan aanbieden. Ook kunnen ze op een makkelijkere manier op afstand back-up doen. Als een bedrijf een SAN heeft en een verbinding naar buiten, dan zou een reseller in een grotere SAN de opslag kunnen overnemen. Een soort van managed service outsourcing, zoals bedrijven als Atos Origin, Capgemini en KPN Managed Services al doen.’
Ook Brocade merkt dat in de MKB-markt kostenverlaging een belangrijk argument is om over te gaan tot de aanschaf van een SAN-oplossing. Giesbers: ‘De ontwikkelingen in fibre channel zijn ontstaan uit de noodzaak tot standaardisatie en gegarandeerde prestaties. Het fibre channel-protocol kon dit bieden. iSCSI bijvoorbeeld is wel goedkoper, maar ook de kosten van fibre channel dalen steeds meer. Zo is de prijs in de fibre channel switch-markt afgelopen jaar al met meer dan 30 procent gedaald, wat meer toegankelijkheid betekent.’
iSCSI maakt in sommige toepassingen opgang naast fibre channel. Giesbers: ‘Lagere kosten zijn daar vaak de reden voor deze keuze. Mede door de verdere prijsverlagingen in fibre channel is het nog de vraag welke de voorkeur zal krijgen. Beide kunnen naast elkaar en in combinatie met elkaar gebruikt worden, zodat je het beste van de twee in een SAN kunt gebruiken. Brocade heeft hiervoor protocol-routers die dit realiseren. Bedrijven moeten kiezen voor datgene wat het beste bij ze past.’
Complexiteit onderschat
Bij softwareleverancier Computer Associates is men van menig dat SAN in het MKB zich in een overgangsfase bevindt. ‘In het middenbedrijf is het realiteit, maar in het kleinbedrijf is het vooralsnog een rariteit.’ Business technologist Marc Leijten meent dat iSCSI SAN voor het kleinbedrijf wel dichterbij brengt. ‘De technologie maakt vooralsnog het onderscheid. Fibre channel wordt veelal gezien als de transportlaag voor een SAN en is in het middenbedrijf al vrij normaal. Veel midden en kleinbedrijven weten niet dat SAN ook over de eigen, bestaande infrastructuur al mogelijk is. Denk hierbij aan iSCSI. We leveren speciale back-upsoftware die een fibre channel- en iSCSI-SAN ondersteunt. Binnen het MKB wordt de complexiteit van een SAN vaak nog onderschat, daarom bieden we ter ondersteuning ook speciale ontwerp- en beheersoftware. Na de implementatie zijn beheer en onderhoud noodzakelijk; het feit dat een SAN-oplossing zelden homogeen is en regelmatig wijzigingen ondergaat, maakt het er zeker niet eenvoudiger op.’
Leijten benadrukt dat wanneer je firmware van een component in een SAN-omgeving wilt veranderen, dit nog wel compatibel moet zijn met de andere componenten. ‘Bovendien kan ook een SAN dichtslibben en zonder beheermiddelen is het ingewikkeld om dit op te lossen. Daar moet dan vaak iemand voor ingehuurd worden. Daarom hebben we beheersoftware ontwikkeld die deze taken overneemt. Deze software is relatief goedkoop; de prijs hangt af van het aantal servers dat aan de SAN gekoppeld is. In verhouding tot hardware is het echter goedkoop. We merken dat geld een minder belangrijke rol speelt aan de hardwarekant, maar bij de aanschaf van software die daar op volgt constateren we vaak een drempel. We zien dat bedrijven SAN-beheer onderschatten en hier niet gecontroleerd mee omgaan. Het grootste issue is het ontbreken van bewustzijn, waardoor de beheerkosten vaak als overbodig beschouwd worden.’
Ook bij CA wordt opgemerkt dat niet-fibre channel SAN steeds meer de aandacht krijgt. Leijten: ‘Maar toch is de capaciteit vaak nog niet voldoende. De iSCSI SAN-prestaties zijn afhankelijk van de bandbreedte en omdat deze steeds meer toeneemt, komt een iSCSI steeds dichterbij. Hoe dikker de ethernetlijnen worden, des te groter de concurrentie wordt voor een fibre channel-SAN. Belangrijker is om eerst goed alle data te analyseren, want op de in het midden- en kleinbedrijf veel voorkomende Netware- en Windows-platformen blijkt toch 40 tot 50 procent van de gegevens niet nodig te zijn voor de dagelijkse bedrijfsvoering. Vaak kunnen bedrijven met de reeds beschikbare capaciteit nog goed uit de voeten en zijn er vooralsnog geen grote investeringen noodzakelijk.’
Negatieve gevolgen
CA’s concurrent Veritas ziet ook dat SAN in het MKB steeds meer realiteit aan het worden is. ‘Het proces is gaande en de standaardisatie is daar,’ legt productmanager Erik van Veen uit. ‘De prijzen dalen snel en de implementatie van SAN heeft veel voordelen. Grote organisaties begonnen met tape area networks de back-up te versnellen en de kosten te beheersen. Momenteel hebben we voor het MKB dezelfde zorg als we aantal jaar geleden voor de enterprises hadden. Veel bedrijven kiezen namelijk voor hard- en software van één vendor, omdat alles dan goed met elkaar werkt. Groot nadeel is dan alleen dat ze niet zomaar kunnen overstappen en dat kan in de toekomst wel eens negatieve gevolgen hebben.’
Veritas probeert grote enterprises ervan te overtuigen dat ze heterogene producten moeten fabriceren die in een SAN met andere merken moeten kunnen samenwerken. Van Veen: ‘Groot voordeel is dat je dan zonder problemen een enkel product binnen de SAN kan vervangen, wat automatisch weer lagere kosten met zich meebrengt. Ook weten klanten vaak niet wat zich allemaal in het netwerk bevindt. Verwijdering van overbodige data kan soms al een besparing van 30 procent opleveren. Daarnaast hebben we een archiefoplossing die data uit een SAN ontrekt die niet dagelijks nodig zijn. Verder adviseren we niet over een protocol en kijken we slechts naar de behoeften van de klant.’
Volgens Van Veen is de trend dat het MKB steeds vaker SAN-technologie implementeert. ‘Er is nu een hele suite aan SAN-producten die SLA’s kunnen genereren. Zo hebben we ook een heterogene suite voor het managen van de infrastructuur. We kunnen alles managen en de SLA vindt vanzelf zijn weg. Daarom zal SAN ook naar het MKB komen, maar wel blijven we vendors oproepen om heterogene producten te ontwikkelen.’
Dagelijkse ontwikkelingen
Bij Rackserver is er absoluut geen enkele discussie meer of SAN in het MKB realiteit of een rariteit is. De leverancier/distributeur biedt het MKB een totale SAN-oplossing aan voor nog geen 6000 euro. ‘Realiteit dus,’ beweert directeur Halvard Woei-A-Sioe. ‘Het MKB wordt geconfronteerd met dezelfde storage-uitdagingen als grote bedrijven en ze zoeken naar systemen om data op te slaan. We leveren hiervoor een heel pakket dat luistert naar de naam QuodCelior iStor. Dit is een SAN op basis van iSCSI, OS-onafhankelijk en werkend met Linux. Qua prijs is dit ook op de langere termijn interessanter en met Linux worden nog altijd de beste resultaten geboekt. Groot voordeel van open source is dat er dagelijks ontwikkelingen zijn en updates sneller beschikbaar komen.’
QuodCelior iStor is een kant-en-klare oplossing. ‘Stekker erin en aan de slag,’ vervolgt Woei-A-Sioe zijn verhaal. ‘Elke netwerkbeheerder kan nu zijn eigen SAN opzetten. Deze oplossing maakt gebruikt van het bestaande netwerk en heeft dezelfde functionaliteit als fibre channel. Groot voordeel is dat je geen aparte storage-administrator nodig hebt, want het storage-management – dat geïntegreerd is in de firmware – is te benaderen via elke webbrowser. Ook kan je met IP langere afstanden overbruggen die te beveiligen zijn met bijvoorbeeld IPsec. We bedienen zelf wat klanten, maar ook doen we aan distributie. We kunnen dan de implementaties doen, maar resellers kunnen het eveneens inkopen en bijvoorbeeld de support leveren.’
Volgens Woei-A-Sioe staat het MKB nog wel aan de zijlijn als het op SAN aankomt. ‘Bij het woord SAN deinzen ze vaak terug, omdat het ingewikkeld zou zijn. Ze hebben bestaande systemen en zijn behoudend. Maar ook het MKB merkt dat DAS en NAS niet meer voldoen bij veranderingen en SAN is dan een betere en goedkopere oplossing. Storage zal blijven groeien en de markt blijft doorontwikkelen. In het bedrijfsnetwerk is storage zelfs van cruciaal belang; er mag geen bitje fout zijn. Wel merk ik dat de ontwikkeling van hardware achterligt op de ontwikkeling van software. Ik denk dat de komende vijf jaar SAN via IP zijn hoogtepunt zal bereiken.’
Versnippering
Als hardwareleverancier van disk en tape is IBM al vijftien jaar bezig met de ontwikkeling van SAN. Ook hier heerst de mening dat SAN in het MKB realiteit is en dat er grote gelijkenis is tussen grote en kleine bedrijven. ‘Vroeger wilden alleen banken een storage area network, maar tegenwoordig is het er voor iedereen.’ Storage-consultant Frans Versteeg merkt op dat de behoeftes overeenkomen. ‘Zoals bijvoorbeeld het eenvoudig spiegelen van data. Vroeger was er eilandvorming, wat veel geld kostte door versnippering. Vooral het kleinbedrijf kijkt welke kosten het met zich meebrengt als er iets uitvalt en er bijvoorbeeld data overgezet moeten worden. We moeten SAN dus in kleinere doosjes stoppen en de prijs verlagen.’
Versteeg legt nog eens uit dat iSCSI een SAN is gebaseerd op LAN-technologie en een alternatief kan vormen voor de bestaande SAN’s. ‘Veel bedrijven neigen naar low cost storage. Maar lage kosten brengen ook een bepaalde kwaliteit van de hardware met zich mee. Daarom vind ik dat fibre channel de winnaar is, ondanks de prijs. Momenteel ziet het middenbedrijf het nut van SAN in en gaat het tot aanschaf over. Kleinbedrijven moeten nog overtuigd worden; daar staat SAN nog in de kinderschoenen. Wel hebben we bij IBM een bijna overdreven drang naar openheid en streven we naar keuzevrijheid in de systemen. Daarnaast testen we een heterogene omgeving altijd eerst, voordat we die aan de klant aanbieden. Als je dat niet doet, kun je namelijk een klant met problemen opzadelen.’
Versteeg denkt te weten hoe de toekomst van SAN eruit zal zien. ‘Over vijf tot tien jaar zal het er in SAN-land hetzelfde aan toe gaan als nu bij LAN. IP is zo ontzettend groot en de IP-connectiviteit zie je steeds meer opkomen in SAN. Wel vreest de markt daarom voor de beveiliging. Dat heb je met fibre channel niet, omdat het niet met de buitenwereld verbonden is, en IP-verbindingen wel. LAN is kwetsbaar, en SAN niet omdat het alleen van binnenuit benaderbaar is. Maar waar SAN nu een discussie voor het MKB is, gaan de ontwikkelingen bij de enterprises gewoon door. Belangrijkste onderwerp is daar nu storage-virtualisatie die op het disk device-front en file system-niveau plaatsvindt. Daar ligt men nu wakker van applicatiebeschikbaarheid, willen ze de storage-bronnen beter benutten en willen ze het beheer effectiever maken. De kans is daarom zeer groot dat we over vijf jaar een heel andere discussie moeten aangaan. Storage-virtualisatie voor het MKB: realiteit of rariteit?’
