De rol van de business analist wordt steeds belangrijker. Als geen ander is deze functionaris in staat om de zo naarstig nagestreefde ‘business/it-alignment’ tot stand te brengen. Tegelijkertijd bestaat er over – en bij – deze functionaris veel onduidelijkheid.
Formeel bestaat de functie van ‘business analist’ in ons land bijvoorbeeld helemaal niet. In het standaardwerk ‘Taken, functies, rollen en competenties in de informatica’ dat onder redactie van Johan Op de Coul voor het laatst in 2001 is geactualiseerd, komen wel functies als ‘business systems analist’, ‘adviseur informatievoorziening’ en ‘informatiearchitect’ voor, maar is van een ‘business analist’ geen sprake. Toch zien we de functie in steeds meer organisaties opduiken. Wat is nu eigenlijk precies de rol van deze functionaris en wie vervullen deze eigenlijk?
Onduidelijkheid
Onderzoek dat Evans Data Corp in opdracht van onder andere Compuware – leverancier van onder andere de ontwikkeltools OptimalJ en het van oorsprong Nederlandse Uniface – en The Requirements Networking Group heeft uitgevoerd, schetst hier een goed beeld van, maar haalt toch ook een aantal problemen boven water. Zo is de business analist in toenemende mate belangrijk als het gaat om het op elkaar afstemmen van zakelijke en it-doelstellingen, maar klagen deze medewerkers tegelijkertijd over onduidelijkheid over hun toekomst.
Het rapport, getiteld ‘The New Business Analyst; A Strategic Role in the Enterprise’, stelt vast dat business analists over het algemeen een goedbetaalde functie vervullen en bovendien in toenemende mate voor continuïteit zorgen in organisaties waar uitbesteding eerder regel dan uitzondering is geworden. In driekwart van de situaties maken business analists vanaf het allereerste moment deel uit van de teams die belangrijke it-projecten uitvoeren. Daarmee zijn zij in staat om een duidelijke invloed uit te oefenen op de opzet en het verloop van projecten, stellen de onderzoekers vast. Bovendien zijn zij nauw betrokken bij strategisch belangrijke technologiekeuzes. Met een gemiddelde werkervaring in deze rol van zeven jaar of meer, lijken deze functionarissen hier ook goed toe in staat.
Bonte verzameling
Overigens geven de onderzoekers aan dat zij vooral gekeken hebben naar de rol van business analist, aangezien deze functionaris nog wel eens achter een bonte verzameling van functiebenamingen schuil gaat. Denk aan ‘teamleider’, ‘software engineer’ of bijvoorbeeld ‘software architect’. Bovendien is het vaak geen fulltime baan, maar maakt het takenpakket van business analist deel uit van een breder gedefinieerde reeks van activiteiten en verantwoordelijkheden.
Zoals natuurlijk verwacht mag worden bij een functie die formeel niet bestaat, komen we in het onderzoek een ruime verzameling van functieomschrijvingen tegen. De rode draad: het analyseren en documenteren van de eisen en wensen die aan projecten worden gesteld. Daarnaast wordt strategische planning regelmatig genoemd, waarmee vooral het in de gaten houden van de strategische samenhang tussen alle projecten wordt bedoeld.
Rol bij outsourciing
Outsourcing blijkt nauwelijks negatieve gevolgen te hebben gehad voor deze functie. Veel werkgevers van business analists blijken zo verstandig te zijn geweest om in te zien dat dit takenpakket en deze verantwoordelijkheid juist bij grote uitbestedingsprojecten intern dient te blijven. Sterker nog, bij outsourcing neemt het belang van de business analist alleen nog maar toe, aangezien de intern aanwezige kennis steeds veel afneemt en tegelijkertijd de afstemming met de externe partner van cruciaal belang wordt.
Een van de belangrijkste problemen waar business analists tegenaan lopen, is direct gerelateerd aan het feit dat het niet om een formele informaticafunctie gaat: er bestaat weinig duidelijkheid over de eisen waaraan deze functionaris moet voldoen. Ook wat opleiding betreft, bestaat er weinig duidelijkheid. Veel business analists, zo blijkt uit het onderzoek, leiden daarom zichzelf maar zo’n beetje op, waarbij kennisoverdracht tussen collega’s een belangrijke bron van kennis blijkt te zijn.
Het is dan ook niet geheel onverwacht dat een van de belangrijkste klachten van business analists de onduidelijkheid over hun eigen functie is. Dat uit zich onder andere in enige onvrede over het ontbreken van een duidelijk toekomstperspectief. De functie van business analist lijkt niet te passen in een veelvoorkomend carrièrepad, zodat veel functionarissen enigszins in het duister tasten over hun eigen toekomst.
Formele hulpmiddelen
Het is opvallend dat business analists een belangrijke invloed hebben op het succesvol verlopen van projecten, maar dat er lang niet altijd sprake is van het gebruik van een formeel hulpmiddel om de eisen en de wensen van de gebruikersorganisatie vast te leggen en te vertellen naar it. Zo blijkt slechts een kleine dertig procent van de onderzochte business analists een ‘requirement management tool’ te gebruiken. Eenderde is nog niet aan een evaluatie of selectie van een hulpmiddel toe gekomen, terwijl een kleine twintig procent dat ook niet van plan is te gaan doen.
Al dit soort resultaten passen in het beeld van de business analist als belangrijke, maar wat onduidelijke functie binnen de informatica. De rol bestaat, maar de functie is niet formeel benoemd, laat staan dat deze inmiddels officieel bestaat. Dat is een toch wel opmerkelijke situatie voor wie bedenkt dat het belang van deze functionaris eigenlijk niet overschat kan worden. Zonder een duidelijk en goed vastgelegd beeld van de eisen en wensen van de opdrachtgever valt het immers niet mee om it-projecten tot een goed einde te brengen.