Microsoft versoepelt het licentiemodel voor serverbesturingssystemen door de licentietelling bij servervirtualisatie te vereenvoudigen. Doel is het bevorderen van virtualisatie op servers, onder meer om later de eigen beheersoftware te kunnen leveren.
Licentieknelpunten bij virtualisatie van Microsoft-serverbesturingssystemen horen binnenkort wellicht tot het verleden, nu het concern het licentiemodel een stuk eenvoudiger heeft gemaakt. Microsoft is daar in vergelijking met andere softwareleveranciers vlot mee. De gebruiker krijgt bij aanschaf van één licentie het recht om het besturingssysteem meerdere malen te gebruiken, over meerdere servers en locaties. Zogeheten ‘bevroren’ sessies tellen niet mee.
De verandering is vooral bedoeld om het pad naar virtualisatie te effenen voor bedrijven, en dat is nodig. Er is nu veel onduidelijkheid bij serverapplicaties over hoe licenties geteld moeten worden als zij actief zijn in een virtueel segment, als virtueel segment verplaatst worden naar andere servers en locaties of als bevroren segment worden opgeslagen. Het knelpunt in oude licentiemodellen is bekend, maar het probleem is nog niet zo groot. In Nederland wordt virtualisatie maar weinig toegepast: virtualisatie komt voornamelijk voor in testopstellingen en bij softwareontwikkeling. Productieservers worden nog niet op grote schaal gevirtualiseerd. Deels is het onbekendheid met virtualisatie; ook de onduidelijkheid rond licenties speelt een rol. Een andere reden is vrees voor instabiliteit en prestatieverlies. Aan dat laatste wordt gewerkt. Bij Intel en AMD zijn processortypen in ontwikkeling met hardwareondersteuning voor virtualisatie. Deze brengen de overhead terug tot enkele procenten tegen tien procent of meer nu. Aan de softwarekant maakt onder meer Microsoft serverapplicaties virtual-aware, wat de stabiliteit verbetert en de beheermogelijkheden uitbreidt.
Instance
De belangrijkste verruiming is te zien bij Windows Server 2003 R2 Enterprise Edition. Per server mag het besturingssysteem vier maal geladen worden. In een verdere verruiming is het begrip ‘instance’ geïntroduceerd, waarbij een in een image opgeslagen besturingssysteem niet meetelt. De telling van het aantal gebruikte licenties begint pas als het systeem geladen is in het geheugen en er een of meer instructies worden uitgevoerd. Microsoft verstrekt voor opslag kostenloze licenties van het opslagformaat Virtual Hard Disk (VHD). Er mogen dus bijvoorbeeld tien of meer opgeslagen virtuele werkomgevingen zijn, zolang er maar niet meer dan vier gelijktijdig actief in het geheugen zijn. De soepele voorwaarden rond VHD geven leveranciers de vrijheid beheertaken of onderhoudstools die om beurten worden gebruikt niet langer als conventionele software te leveren, maar als VHD inclusief besturingssysteem. Aan het maken van oplossingen in het VHD-formaat voor Virtual Server 2005 R2 wordt nu al gewerkt door Acronis, Akimbi Systems, BMC Software, Consonica, Emulex, Gilles Vollant Software, Leostream, PlateSpin, PolyServe, QLogic, Quest Software, Surgient, Ultrabac Software en XenSource. Voor Windows Server 2003 Enterprise Edition zonder virtualisatie blijft de regel dat bij een conventionele installatie van het besturingssysteem elke licentie één keer gebruikt mag worden.
Een kanttekening is dat de aantrekkelijkste licentieverruiming is beperkt tot de meest recente versie van Windows Server, Windows Server 2003 R2 Enterprise Edition. Technisch is daar geen reden voor. De voorgaande versie Windows 2003 Server met SP1 is in basis gelijk aan Windows 2003 R2. Met de beperking tot R2 wil Microsoft de markt overhalen over te stappen naar de laatste versies van het besturingsysteem. Virtualisatie van oudere Microsoft-besturingssystemen blijft mogelijk, maar is een stuk duurder.
Open virtualisatie
VMware is blij met de licentievoorwaarden van Microsoft. Richard Gasthagen, technical marketing manager bij VMware, stelt: “Het is voor de markt een voorbeeld hoe je met licenties rond virtualisatie om moet gaan. Microsoft loopt voorop; het is goed om te zien dat Microsoft de licentieverruiming niet beperkt tot het eigen product Virtual Server. Het geeft klanten de vrijheid ook voor VMware, Xen of een andere technologie te kiezen.” Verder merkt hij op: “Het is goed dat Microsoft nu als eerste in de markt afstapt van de oude licentiesticker op de server. Voor virtualisatie is het relevant dat serverlicenties tussen hardware overdraagbaar zijn, en alleen operationele servers in de licentietelling zitten. Opgeslagen virtuele images op schijf of SAN worden bij Microsoft nu buiten de licentietelling gehouden. Dat schept een hoop duidelijkheid over wat je mag doen en wat er betaald moet worden. Je betaalt nu alleen voor het maximale aantal draaiende instanties op een gegeven tijdstip, en dat is een goed uitgangspunt voor virtualisatie.”
Versoepelen
Virtualisatie is een belangrijk element in de plannen van Microsoft voor beheer op enterpriseniveau, samengevat onder de noemer van het Dynamic Systems Initiative (DSI). Dit initiatief richt zich op het optimaal benutten van de aanwezige serverinfrastructuur, met verregaand geautomatiseerd beheer van systemen en applicaties. DSI streeft naar de vrijheid bij piekbelasting een applicatie (bijvoorbeeld een front-end van een website) uit te schalen op meerdere machines of taken van een overbelaste machine af te halen en op een minder belaste server te plaatsen, zonder de werking van de applicatie of server te storen.
Michel N’Guettia, product solution manager Windows Server bij Microsoft in Nederland, zegt daarover: “Met de licentieverruiming als onderdeel van DSI zetten we een stap naar een omgeving waarbij een verdere abstractie zal plaatsvinden tussen hardware, services en applicaties, waarbij de aanwezige serverhardware in het datacenter van een onderneming uiteindelijk als één geheel geautomatiseerd beheerd wordt en beschikbaar wordt gesteld aan services en applicaties. De volgende stap is dat management tools – waaronder Microsoft Operations Manager – voldoende intelligentie bevatten om bronnen in het datacenter aan te spreken en indien nodig taken te verplaatsen naar een andere server, ook als deze servers op verschillende locaties staan.”
Bedrijven zijn echter nog niet om. Virtualisatie wordt in Nederland nog maar weinig toegepast. Momenteel gaat er veel tijd en expertise zitten in het beheren van bestaande installaties. Het implementeren van een nieuwe service op basis van hardware vraagt nauwkeurige planning en kost veel tijd. Uit onderzoek van Microsoft blijkt dat in sommige gevallen slechts twintig tot dertig procent van het automatiseringsbudget overblijft voor nieuwe licenties of hardware. Het opdelen in compartimenten binnen een server door virtualisatie vergemakkelijkt het onderhoud en vermindert de risico’s.
Mkb
Virtualisatie voor servers in het midden- en kleinbedrijf is volgens Microsoft momenteel weinig zinvol omdat daar sprake is van een eenvoudigere infrastructuur en een kleiner aantal servers en serverapplicaties. Op termijn zal virtualisatie echter ook in het mkb zijn intrede doen. Dit is omdat Microsoft de DSI-inspanning die nu voor de grote bedrijven wordt gedaan, later toegankelijk en toepasbaar maakt voor het mkb.
Het initiatief van Microsoft om de licenties rond virtualisatie te verbeteren schept duidelijkheid in een tijd waarin de relatie hard- en software fundamenteel verandert. Voordeel voor Microsoft is dat het serverinstallaties flexibeler maakt, wat de servermarkt toegankelijker maakt voor vernieuwing. Traditioneel is het een markt waar hardware en software gezamenlijk vier jaar, zes jaar, of langer blijven staan, waarbij het meeste geld opgaat aan onderhoud en beheer.
