Edge ‘voor erbij’

Umts zal met de invoering van hsdpa aanzienlijk sneller zijn. Toch zijn edge en gprs nog lang niet afgeschreven. Integendeel, veel telecomaanbieders blijven er in minder drukbevolkte delen van Europa nog jaren afhankelijk van.

Wij verwachten dat de toekomstige pc-kaarten en de platformen allemaal voor zowel hsdpa als edge zullen zijn geschikt, gecombineerd dus”, zegt Ed Achterberg, directeur van Telecompaper. “Waar men vroeger dacht dat edge overgeslagen zou worden omdat het veel minder capaciteit heeft dan umts, zie je juist nu wereldwijd weer een interessante beweging ontstaan, waarbij veel aanbieders beseffen dat umts niet zomaar geïmplementeerd is (zie kader, red.). Om een klant een goede gebruikerservaring te geven, moet je ook in gebieden waar geen umts is een netwerk met goede prestaties hebben. Terugvallen op gprs is geen optie, want dan val je terug naar 40 kilobit per seconde. Je ziet nu dus bewegingen ontstaan om edge beschikbaar te stellen in de provincie, als backup. In Frankrijk en Engeland implementeren aanbieders edge. In Oostenrijk wordt het gedaan. In Nederland zijn telco’s ook bezig om te bekijken of edge complementair te gebruiken is.” Telfort heeft al een edge-netwerk live. Naar verwachting lanceert T-Mobile er begin 2006 een, waarna andere aanbieders volgen.

Marginale kosten

WiMAX is in theorie een concurrerende standaard voor hsdpa. Versatel en Enertel hebben al enige tijd een licentie voor het gebruik ervan, maar in de praktijk zal deze standaard waarschijnlijk niet zo’n grote rol gaan spelen. “In omringende landen wordt WiMAX wel gebruikt, maar dan meer als draadloze vervanger van de traditionele koperaansluiting voor telefonie en breedband internet”, zegt Frans van den Dool, partner bij Verdonck, Klooster & Associates. “In sommige gebieden in Duitsland en Engeland zijn de telefoondichtheid en de kwaliteit van een lokaal netwerk toch wat minder dan in Nederland.”

Wordt hsdpa de verlengde mislukking van umts? Tot op heden hebben we immers nog weinig resultaten van de investeringen in umts gezien. Zullen telecomaanbieders weer hun portemonnee trekken om te investeren in de volgende technologie voor mobiel breedband? “De grote ondernemingen gaan in hsdpa investeren omdat het marginale extra kosten met zich meebrengt”, zegt Achterberg. “In de meeste gevallen is het gewoon een softwareopwaardering. De grootste kosten van hsdpa zitten over het algemeen in de ‘backbone’, maar het is onzinnig om er niet in te investeren als je toch al een umts-netwerk hebt. Als één aanbieder ermee begint, zal de rest uit concurrentieoogpunt wel moeten volgen.”

In de praktijk zal het volgens Van den Dool wel iets meer zijn dan een simpele softwareopwaardering. “Omdat je veel meer capaciteit gaat creëren in een bepaalde cel. Dit betekent dat je het vergrote verkeersaanbod moet kunnen verwerken, dus er zit meestal ook een aantal hardwareaanpassingen aan vast. De investeringen vallen echter mee als je kijkt naar de totale investeringen die aanbieders moeten doen.”

Buitendienst

Is er behoefte aan het snellere hsdpa? “Op korte termijn waarschijnlijk nog niet”, zegt Van den Dool. “Op de langere termijn, wanneer veel bedrijven toegang tot bedrijfsapplicaties en ‘Voice over IP’ via het vaste en mobiele net willen regelen, speelt de ontwikkeling van hsdpa wel een grote rol, met zijn grotere bandbreedtes en kleinere vertragingen. Met hsdpa is een vertraging van ongeveer 50 milliseconde mogelijk. Dat is kwalitatief veel beter voor spraakverkeer dan umts, waar je toch nog op een vertraging zit van 100 tot 150 milliseconde.”

Telecomaanbieders moeten zich wel afvragen voor wie zij hsdpa beschikbaar maken. Het is nog maar de vraag of consumenten er echt op zitten te wachten. Voor zakelijke klanten ligt het waarschijnlijk anders. Achterberg: “Binnen de zakelijke markt komt steeds meer behoefte aan horizontale applicaties, waarmee medewerkers in de buitendienst contact kunnen onderhouden met het bedrijf.”

Toch is VoIP niet de killerapplicatie die hét argument levert om te investeren in hsdpa. De voordelen voor de zakelijke markt zouden te beperkt zijn om er een echte groeimarkt mee te creeren, zo meent Verdonck, Klooster & Associates. Dan zijn er nog altijd de voordelen die hsdpa brengt voor de telecomaanbieders zelf. Van den Dool: “Voor telco’s heeft het duidelijk voordelen, voor een efficiënter gebruik van het spectrum en het besparen op apparatuur en netwerkplanning.”

Killerapplicatie

Enige tijd geleden werd televisiekijken nog gezien als killerapplicatie voor umts. Met de komst van hsdpa lijkt het uitzendargument volledig naar de achtergrond verdwenen te zijn. “Hsdpa, zoals het er nu ligt, zal nooit voor uitzenden worden gebruikt”, zegt Achterberg. “Daar heb je toch echt een andere standaard voor nodig.” Die standaard is er wel. Ericsson werkt bijvoorbeeld aan de standaard mbms voor het uitzenden van televisie via umts. Volgens Telecompaper en Verdonck, Klooster & Associates lijkt dvb-h echter de meeste kans te maken om daarvoor te worden ingezet. Onder andere KPN en Nozema gaan dvb-h gebruiken om straks televisie via de mobiel uit te zenden.

Een pijnpunt voor hsdpa is dat er op dit moment nog nauwelijks toestellen in de maak zijn die dit protocol ondersteunen. Pc-kaarten zijn wel voorhanden. Volgens Van den Dool hoeft dat geen probleem te zijn. “Ik verwacht dat hsdpa in eerste instantie voornamelijk voor laptops gebruikt gaat worden, door het zakelijk segment, voor toegang tot bedrijfstoepassingen en uitwisseling van mail met zware bijlagen.”