Goede regie essentieel voor integratie

‘Enterprise application integration’ ofwel eai is de ontwikkeling waarbij bedrijven geen nieuwe software aanschaffen, maar hun bestaande systemen consolideren en integreren. Een soa (service oriented architecture) maakt het mogelijk om dat op een gestandaardiseerde manier te doen. Organisaties moeten alleen wel goed de regie voeren.

Gartner-voorspellingen Gartner-analist Paolo Malinverno waagde zich tijdens de HP-bijeenkomst over soa’s (service oriented architecture) aan drie voorspellingen. In 2006 zal het gebrek aan goede mechanismen voor ‘governance’ bij middelgrote tot grote (meer dan vijftig services) lopende soa-projecten de meest voorkomende reden zijn voor het falen van het project (0,8 waarschijnlijkheid). Tegen 2009 zal de implementatie van een gedegen ‘soa backplane’ (infrastructuur) het belangrijkste technologische obstakel vormen in soa-projecten (0,9 waarschijnlijkheid). Tegen 2010 zal minder dan 25 procent van de grote bedrijven de technologische en organisatorische vaardigheden die nodig zijn om een bedrijfsbrede soa te leveren hebben vervolmaakt (0,8 waarschijnlijkheid).

Hergebruik van (delen van) software biedt verschillende voordelen. Bovendien maakt samenwerking van bedrijfsapplicaties het eenvoudiger om via bi (business intelligence) de prestaties van de organisatie in kaart te brengen. Onderzoeksbureau Gartner voorspelt dat meer dan de helft van alle bedrijven over vijf jaar een gestandaardiseerde manier van eai geïmplementeerd heeft. Belangrijk daarbij is niet alleen het technologische deel, maar vooral ook het organisatorische gedeelte. Wanneer dat onvoldoende erkend wordt, zullen de meeste implementaties mislukken. “De twee hoofdredenen voor het mislukken van een soa-implementatie zijn het gebrek aan ‘governance’ en technologie die niet past in de huidige infrastructuur van een bedrijf”, zegt Gartner-analist Paolo Malinverno op een bijeenkomst van Hewlett-Packard, georganiseerd om de mythes rondom soa’s te ontrafelen.

Geen wondermiddel

Ovum sluit zich daarbij aan. De meest projecten falen door gebrek aan architecturale en methodologische discipline, concludeert het onderzoeksbureau. De rode lijn tijdens de HP-bijeenkomst is dat het bij de implementatie van een soa niet alleen om technologie gaat, maar succes voor een belangrijk deel afhangt van het in kaart brengen van bedrijfsprocessen en de mogelijkheid van een onderneming om haar werk- en denkwijze te veranderen. De invoering van een soa vereist belangrijke organisatieveranderingen met betrekking tot het herbeleggen van het eigendom van informatie en verantwoordingsstructuur. Het is niet alleen de implementatie van technologie, zoals vaak wordt gedacht.
“Het is niet mogelijk om een soa te kopen; het is geen ‘rip and replace’-systeem”, zegt Mark Potts, cto bij HP. “Het is wel mogelijk om componenten aan te schaffen om een soa te bouwen.” Malinverno vult aan: “Soa is als een bootreis; zodra je opstapt, moet je aan boord blijven voor de rest van de reis.” Op de vraag waar die reis eindigt, antwoordt hij: “Eigenlijk nooit. Bedrijven kunnen zo’n 75 procent van hun informatievoorziening in een soa hebben zitten, maar dat wil niet zeggen dat het nuttig is om ernaar te streven die laatste 25 procent er ook in te stoppen. Wellicht behaal je daarmee helemaal geen voordeel. Je zou kunnen zeggen dat een bedrijf dan klaar is en de reis voltooid is, alleen loop je dan tegen andere zaken aan. Services moeten worden vernieuwd en processen wijzigen. Er blijft altijd werk te doen, dus de reis is nooit echt afgelopen.”
Potts waarschuwt: “Soa is geen wondermiddel. Het is niet zo dat alle problemen als sneeuw voor de zon verdwijnen zodra je op een soa overgaat.” Malinverno benadrukt dat organisaties moeten starten vanuit een probleem en niet vanuit soa als de oplossing. “Een goed startpunt is bijvoorbeeld een fusie. Verschillende systemen, applicaties en platformen moeten op één manier benaderbaar worden en kunnen samenwerken. In dat geval zou een soa de oplossing kunnen bieden. Er zijn nog te veel bedrijven die een soa implementeren met het idee dat het de oplossing is voor al hun problemen.”

Eerst denken, dan doen

Het Belgische bedrijf Arcelor, de op een na grootste staalproducent ter wereld, is al sinds 1985 bezig met het integreren van zijn applicaties en filialen. Manager technologies and standards Pieter Moors benadrukt dat de komst van standaarden de implementatie van integratie en dus soa flink versneld heeft. “Het soa-concept is al zo oud als Methusalem. Eerder koppelden we applicaties aan elkaar met behulp van eai. Dit gebeurde door middel van duur maatwerk. Met de komst van standaarden is de inzet van soa makkelijker en goedkoper geworden.” Ook Moors benadrukt dat de technologie slechts een klein (doch niet onbelangrijk) deel is van een soa-implementatie. “Ik zou bedrijven willen aanraden om het soa-concept uit te werken voordat ze beginnen met de implementatie van de technologie.” Het advies van Gartner-analist Malinverno sluit daar op aan. “Koppel soa aan de waarde voor de bedrijfsactiviteiten en meet vervolgens het succes, of het gebrek daaraan.”

Lessen Kies het pilotproject zorgvuldig. Het moet belangrijk genoeg zijn om de waarde te bewijzen. Voorkom wildgroei van services. Gebruik een systematische aanpak bij het ontwerp van services. Jaag de langetermijneffecten van een soa (service oriented architecture) na. Denk daarbij aan een verhoogd aanpassingsvermogen van de informatie-eigendommen van een organisatie en het teruglopen van onderhoudskosten. Maak het belang van verminderde projectrisico’s door het gebruik van soa-‘governance’ duidelijk. Soa is een reis. Maak niet alleen een meerjarenplan in verschillende implementatiestappen, maar zorg ook voor voordelen op de korte en middellange termijn. Bron: Gartner-analist Paolo Malinverno

Veel bedrijven maken op dit moment al gebruik van een soa. “Denk maar eens aan de kleine ondernemer die de interface van eBay gebruikt om zijn producten aan de man te brengen”, zegt Malinverno. Een soa hoeft niet groots te zijn. “Iedere ict-professional weet dat hij voordelen kan behalen door het gebruik van een soa. Velen hebben delen van hun informatievoorziening al omgezet, terwijl de hoge bazen nog overleggen over het al dan niet overgaan tot implementatie. Zo’n 70 procent van alle soa’s heeft niet meer dan twaalf services. Er zijn geen grote budgetten voor nodig, en zelfs je baas hoeft er niet van te weten.”
Robin Gallimore, directeur van de HP Labs voor digitale mediasystemen, is ervan overtuigd dat, zodra bedrijven eenmaal geproefd hebben van de gemakken van een soa, ze het steeds verder uitgebouwen. Hij voorziet dat soa in tien jaar tijd in de vorm van een nutsvoorziening verkrijgbaar is, vergelijkbaar met het ‘on demand’-concept. “Daardoor is variabele afname mogelijk. Daarnaast kunnen vooral kleine bedrijven grote investeringen voorkomen. Wanneer het voor deze kleine organisaties mogelijk wordt om een dienst af te nemen, ontstaan veel mogelijkheden waar eerder niets mee werd gedaan omdat het bedrijf er gewoonweg het geld niet voor had.”

Voordelen

Malinverno roemt het soa-concept om drie voordelen. Dankzij de ‘architectural partitioning’ werken systemen apart van elkaar toch samen. Dat komt volgens hem ook het onderhoud ten goede. Verder is het mogelijk om een soa stap voor stap in te voeren, waardoor onder meer de kosten te spreiden zijn. Tot slot noemt hij het hergebruik van services: “dat is de grootste verbroken belofte in de it in de afgelopen vijftien jaar.”
Volgens de Gartner-analist is hergebruik het belangrijkste onderdeel van een soa. “Als je niets hergebruikt, zul je er geen voordelen van ondervinden.” Door code opnieuw te gebruiken, zijn de onderhoudskosten drastisch terug te brengen. “Bedrijven spenderen zo’n 70 procent van hun it-budget aan onderhoud. Daardoor blijft slechts 30 procent over voor innovatie”, vult Mark Potts aan. “Het is dus van groot belang dat de onderhoudskosten omlaag kunnen.”
 
Wat is een Soa
Een soa (service oriented architecture) is een bepaalde stijl applicatiearchitectuur. Het kenmerkende van deze stijl is het gebruik van services voor koppelingen tussen applicaties. Een soa voegt een extra laag toe aan de informatievoorziening, boven op de bestaande applicaties. Deze ‘sevicelaag’ kapselt de totale applicatiefunctionaliteit van het bedrijf in, en stelt die op een gestandaardiseerde manier weer ter beschikking via services. Een service is op zich niet veel meer dan een klein programma dat functionaliteit uit een achterliggende applicatie aanroept. Webservices vormen in feite een subset van de totale verzameling services; het zijn die services die via internettechnologie benaderbaar zijn. Om services te kunnen aanroepen is een voorziening nodig die de communicatie tussen serviceaanroeper (consumer) en serviceaanbieder (provider) verzorgt. Voor soa is een concept bedacht dat over onderliggende technologieën een extra laag legt: de ebs (enterprise service bus). Dat is een verzameling infrastructurele voorzieningen die berichten afhandelen, routeren, transformeren enzovoort. Als services en een esb worden gebruikt, is ook de besturing van een bedrijfsproces op een makkelijke en flexibele manier te regelen. Vroeger stond dit bekend als wfm (work flow management). In combinatie met services worden veelal de termen ‘choreography’ of ‘orchestration’ gebruikt. Soa gaat dus samen met bpm (business process management): de bedrijfsprocessen worden (her)ontworpen in een modelleertool, die het ontwerp kan omzetten in een formele procestaal (BPML of BPEL4WS). Een choreograaf of orchestrator, die de services aanroept in de ontworpen volgorde, voert deze taal vervolgens uit. Om uniformiteit te bieden in de interface kan daarnaast gebruik worden gemaakt van een portaal. Dat biedt de eindgebruiker uniforme toegang naar de achterliggende applicaties, en verbergt deze in meer of mindere mate.
 
Bron: Art Ligthart e.a.: Service-Oriented Architecture, Een praktische leidraad voor invoering: Socrates. Academic Service, 2005. isbn 90-395-2431-9
 

http://www.ordina.nl/p_proza.asp?PageID=125
http://ftp.hp.com/pub/services/spotlight/info/soa_wp_062005.pdf