VS koestert macht over internet

Amerika is niet van plan op de komende WSIS-conferentie zijn macht over Icann af te staan aan een internationale organisatie.

Vetorecht Het Amerikaanse ministerie van handel heeft nog nooit gebruik gemaakt van zijn vetorecht over de beslissingen van Icann. De macht van de VS werd echter in augustus 2005 duidelijk toen Icann onder druk van de regering Bush een voorstel tot de introductie van de domeinnaam .xxx – voor sites met pornografie – van tafel haalde. De ingreep was een duidelijk gebaar naar de conservatieve aanhangers van Bush die niet een deel van internet formeel willen overdragen aan pornobazen. Dit incident bezorgde de tegenstanders van Amerika een goed argument om te wijzen op de noodzaak Icann los te worstelen uit de greep van Amerika.

De partijen in het conflict over het internetbeheer nemen onderhandelingsposities in voor de World Summit on the Information Society (WSIS) die van 14 tot en met 19 november in Tunesië zal plaatsvinden. David Gross, de topman van het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken op het gebied van internationale communicatie, zegt dat de VS onder geen beding het toezicht over Icann zal afstaan aan welke internationale organisatie dan ook. Gross zegt dat het handhaven van de huidige situatie, waarin de VS het exclusieve vetorecht heeft over beslissingen van Icann, het beste is voor de ontwikkeling van internet. Het Amerikaanse toezicht is volgens hem de beste garantie dat internet gevrijwaard blijft van politieke schermutselingen en pogingen vrijheid te onderdrukken.
De republikeinse senator Norm Coleman heeft een resolutie ingediend waarin staat dat het Amerikaanse ministerie van handel zijn toezichthoudende functie op Icann niet mag opgeven aan de VN of een andere organisatie “Er is geen enkele rationeel argument om het internet bloot te stellen aan de politisering die het toezicht van de VN ongetwijfeld met zich mee zal brengen”, aldus senator Coleman.

Uitzonderingspositie

Landen als China, Iran, Saudi-Arabië en Brazilië hebben in de laatste twee jaar herhaaldelijk geroepen dat internet een globaal fenomeen is waarvan het toezicht moet worden overgedragen aan een internationale organisatie. Vooral landen die minder goede relaties onderhouden met Washington DC vinden dat Amerika zijn toezichthoudende rol moet opgeven. De VN Working Group on Internet Governance publiceerde onlangs een rapport waarin staat dat ‘geen enkele regering een uitzonderingspositie moeten hebben bij het beheer van internet’. Volgens deze werkgroep moet het toezicht multilateraal zijn.
Toen Icann in 1998 werd opgericht, gaf de regering van president Clinton aan dat het toezicht op deze particuliere organisatie op den duur zou worden losgelaten. Het toezicht op internet moest multilateraal worden. In juli van dit jaar maakte de regering Bush een complete ommezwaai toen Michael Gallagher, assistant secretary of communications, zei dat de VS voor onbepaalde tijd het vetorecht over beslissingen van Icann zouden behouden. Volgens Gallagher is dit nodig om zowel de Amerikaanse economie als alle gebruikers een stabiele toekomst voor internet te garanderen.
De Amerikanen waren zeer verbolgen toen de EU in september 2005, bij monde van Viviane Reding, de Europese commissaris die belast is met Information and Media, ook van mening veranderde door steun te geven aan een voorstel voor het internationaliseren van het toezicht op internet. De EU lijkt op een soort compromis af te stevenen door te spreken van een internationaal ‘forum’ dat de principes moet formuleren volgens welke Icann kan opereren. De EU wil multilateraal toezicht op Icann en dat betekent een einde aan de Amerikaanse vetokracht.
Volgens David Gross wil de Europese Gemeenschap een bureaucratie in het leven roepen waarin de ontwikkeling van internet gesmoord zal worden. “Wat de EU voorstelt is zo’n top-down bureaucratische structuur die kenmerkend was voor de vorige eeuw, dat betekent een structuur die verstikkend is voor het soort innovatie waaraan het internet juist zijn succes te danken heeft.” Hij merkte ook op dat de drie landen die voorop lopen in het steunen van het Europese voorstel (Cuba, Iran en China) een kwalijke staat van dienst hebben waar het gaat om de vrijheid van meningsuiting.
Senator Coleman heeft zich in de afgelopen jaren opgeworpen als een scherp criticus van de Verenigde Naties en andere multinationale organisaties. “Het is onzinnig om de controle over internet te geven aan landen die keer op keer bewijzen dat ze geen enkel respect hebben voor vrijheid”, zegt hij in een interview met CNN. Hij meent dat het toezicht van de VN de ontwikkeling van internet zal afremmen en dat ondemocratische landen een internationale organisatie kunnen misbruiken voor het blokkeren van content. Coleman gelooft – net als de meeste Amerikaanse politici – dat het belang van internet voor de Amerikaanse economie en de nationale veiligheid zo groot is, dat het gewoon dom zou zijn de controle erover uit handen te geven.
Tijdens PrepCom3 – het voorbereidende overleg voor de WSIS conferentie – slaagden de deelnemers er niet in tot overeenstemming te komen over de rol van Icann en het toezicht op deze organisatie. Dit voorbereidende overleg zal drie dagen voor het begin van de conferentie in Tunesië worden hervat. Van Amerikaanse kant wordt vaak het argument aangevoerd dat internet een Amerikaanse uitvinding is en dat Amerika daaraan speciale historische rechten kan ontlenen. EU-commissaris Viviane Reding zei recent in een speech dat het internet voornamelijk zo’n succes is vanwege het world wide web en dat is – u raadt het al – een Europese uitvinding.

Internet Governance Project

Het lijkt duidelijk dat de controverse over de controle over Icann in staat is de WSIS-conferentie in gijzeling te houden. Als er geen overeenstemming kan worden gevonden over Icann, is de kans aanwezig dat dit ook de stemming verzuurt om andere akkoorden te sluiten. De vraag is dan of er überhaupt een compromis mogelijk is tussen de opvattingen van de VS, de EG en de meer ‘radicale’ landen als Iran en Cuba.
Een mogelijke oplossing voor het conflict ligt in een voorstel van het Internet Governance Project (IGP), een internationaal forum van academici waarin gepraat wordt over internet governance. Milton Mueller, een associate professor van Syracuse University en een prominent lid van IGP, geeft er de voorkeur aan dat de banden tussen de VS, Icann en VeriSign ( het Amerikaanse bedrijf dat de server beheert met de ‘internet root zone file’) zoveel mogelijk worden doorgesneden zonder dat andere nationale of internationale overheden het toezicht overnemen.

Icann Icann (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers) is de in Californië gehuisveste onafhankelijke organisatie die belast is met het toezicht op het Internet Domain Name System (DNS) en het toewijzen van de top-level domains zoals .com, .org en .nl.

In een rapport van de IGP schrijft Mueller dat het slecht is om welke nationale overheden dan ook te veel controle te geven over het vaststellen van een beleid voor internet governance. Zijn belangrijkste argument is dat de belangen van verschillende nationale overheden nooit parallel lopen met het publiek belang van de verschillende gebruikers. Verder kan een globaal fenomeen als internet nooit adequaat bestuurd worden door een combinatie van verschillende regionale belangen.
Het is voor het slagen van de conferentie volgens Mueller van het grootste belang het ‘narrow oversight’ over Icann los te koppelen van een bredere discussie over een ‘broad oversight’ waarin het gaat om de rol die verschillende instanties kunnen spelen bij zaken als het bestrijden van spam, het beschermen van intellectueel eigendom en het garanderen van online privacy. Het toezicht op Icann kan in principe in Tunis worden geregeld. Tegelijkertijd kan men dan in Tunis een begin maken met de meer fundamentele discussie over het bredere toezicht op internet.
De controle van de VS over Icann is gebaseerd op een Memorandum of Understanding tussen Icann en het US Department of Commerce. Mueller ziet het als een optie om dit document zo te wijzigen dat ook andere landen, NGO’s en bedrijven een grotere vinger in de pap krijgen bij Icann. De veranderingen in het document kunnen komen uit het Multi-stakeholder Forum dat is voorgesteld door WGIG (de VN-werkgroep over Internet Governance). Deze multilaterale optie impliceert dat de VS de macht die ze hebben over Icann niet opgeeft, maar deelt met anderen.
Mueller denkt dat het echter beter is om de invloed van de VS op Icann zoveel mogelijk op te heffen zonder daarbij het toezicht over te dragen aan andere landen. Hij stelt zich voor dat de VS in overleg met internationale partners een serie voorwaarden formuleert waaraan Icann moet voldoen alvorens de VS zijn toezicht opgeeft en het Memorandum of Understanding laat verlopen. Een aantal van deze voorwaarden: Icann moet een multi-stakeholder participatie garanderen in zijn bestuur, Icann moet zorgen voor transparante besluitvorming, er moet een procedure komen om in beroep te gaan tegen besluiten van Icann.
Het is zeer waarschijnlijk dat in Tunis een akkoord wordt gesloten dat enigszins lijkt op deze laatste ‘handsoff’ optie. Het is politiek de meest haalbare kaart. De VS is misschien wel bereid zijn controle over Icann te verminderen, maar het zal zich met hand en tand verzetten tegen het overdragen van enige invloed aan landen als Iran en Cuba of aan een internationale organisatie als de VN.