Bijna een derde van de bedrijven in de Computable 100 is Nederlands en de nummer 1 en 2 zijn dit jaar zelfs van eigen bodem. Ook hier is een voorzichtig herstel van de ict-markt zichtbaar.
Chauvinisme is ons Nederlanders vreemd, zeggen we vaak. Toch is het aardig om te zien hoe ‘we’ het doen in vergelijking met de rest van de wereld. Om te ontdekken of er misschien reden is voor een bescheiden feestje, bekeken we hoe de 31 Nederlandse bedrijven in de Computable 100 het deden ten opzichte van de buitenlandse bedrijven in Nederland. Daarbij is alleen gekeken naar bedrijven die nog altijd in Nederlandse handen zijn. Dat bijna al deze bedrijven ook buiten onze grenzen weten te scoren, zal geen verbazing wekken. We hebben het immers over ondernemingen die meedraaien met de beste 100.
Stijgers en dalers
Wat direct opvalt, is dat de nummers 1 en 2 van de Computable 100 door Hollands glorie worden vertegenwoordigd. Van KPN zijn we de koppositie inmiddels gewend, Philips maakt een grote sprong naar de tweede plek. Philips wist een bescheiden omzetgroei te realiseren, maar is vooral gestegen door de zeer hoge winst waarmee 2003 werd afgesloten. Niet alleen Philips stijgt sterk in de eindlijst, ook ASML doet het met een zesde plaats beter dan vorig jaar. In de vorig jaar gepubliceerde eindlijst stond de chipmachinefabrikant op de achtste plaats, rekenen we echter met terugwerkende kracht op basis van de nu bekende gegevens, dan stond het bedrijf vorig jaar op 37 en is de stijging dus spectaculair te noemen. Andere flinke stijgers zijn Casema, dat met een 31-ste plaats in het totaalklassement nog net binnen de Hollands glorie-toptien valt en TomTom, dat in 2004 met succes naar de beurs ging. Minder goed dan vorig jaar scoorden Imtech, Exact en Inter Access.
Bij de beste tien in de Computable 100 vinden we, net als in de eindlijst over 2003, drie Nederlandse bedrijven. Bij de beste twintig is Nederland zelfs acht keer vertegenwoordigd, warbij we moeten opmerken dat Getronics en PinkRoccade nog afzonderlijk zijn vermeld.
Minder winst
Van de totale omzet die de 100 beste ict-bedrijven in 2004 realiseerden, namen de 31 Nederlandse bedrijven 44 procent voor hun rekening. Deze prima score is nog iets hoger dan in 2003, toen 43,7 procent van de omzet door Nederlandse ondernemingen werd behaald. KPN, Philips, ASML en Imtech wisten alle vier een omzet boven de miljard euro te halen. Wat betreft omzetgroei wijken we gemiddeld nauwelijks af van de lijst als geheel: een lichte omzetgroei ten opzichte van het vorige jaar. Het nog relatief kleine, maar uitstekend presterende TomTom springt er met 420,8 procent omzetgroei uit, op ruime afstand gevolgd door BBned en Unit 4 Agresso. Ook ASML deed het met ruim 50 procent omzetgroei goed. Het ooit wereldberoemde Tulip Computers heeft de twijfelachtige eer met een daling van 35,1 procent van de bedrijven van eigen bodem het slechtst te presteren wat betreft omzetgroei.
Dat het weer beter gaat in de ict-sector, bewijzen de winstcijfers van de bedrijven in de Computable 100. Met een winstgroei van 43,4 procent ten opzichte van het vorige jaar is er sprake van een krachtig herstel. Opvallend is, dat veel van de bedrijven van eigen bodem die trend niet volgen: vergeleken met 2003 is er in 2004 gemiddeld zelfs sprake van een kleine winstdaling bij de 31 Nederlandse spelers, dit ondanks de spectaculaire winstgroei van Philips. De nummer 1 in de lijst, KPN, had over 2004 te maken met een tegenvallende winst. Ook de nog apart vermelde dienstverleners PinkRoccade en Getronics zagen hun winst dalen ten opzichte van 2003.
De winststijging van de Nederlandse ict-bedrijven mag in 2004 dan iets tegenvallen, het aantal bedrijven dat verlies maakt, is in dat jaar wel afgenomen. Zo hebben ASML, BBned en VX Company hun verlies over 2003 in het jaar daarop in winst kunnen omzetten. Alleen Triple P en Misco rapporteren over 2004 nog een bescheiden verlies, en dat terwijl die laatste nog wel in de top-5 staat van bedrijven met de grootste omzetgroei.
Nieuwe markten, nieuwe banen
Ten opzichte van 2003 zijn in 2004 in totaal enkele duizenden banen verloren gegaan bij de 100 grootste ict-bedrijven in ons land. Ook de puur Nederlandse ondernemingen ontkwamen daar niet aan. Bij Philips, de grootste Nederlandse werkgever in deze lijst, verdwenen ook de meeste banen. Relatief de meeste arbeidsplaatsen vervielen bij Inter Access (ruim 28 procent minder werknemers dan in 2003), gevolgd door Brunel en Triple P. Toch lijken de cijfers wat betreft het aantal arbeidsplaatsen ook weer enig herstel te laten zien. Vooral Nederlandse ict-werkgevers die zich in nieuwe markten begeven, hadden in 2004 al veel nieuwe werknemers nodig. Dat geldt voor navigatiesoftwareleverancier TomTom, maar ook voor BBned, dat zich duidelijk als concurrent van KPN profileerde. Ook bij automatiseerder Centric kwamen er in 2004 relatief veel nieuwe banen bij. Bij twaalf van de 31 Nederlandse ict-dienstverleners kwamen er in 2004 arbeidsplaatsen bij.
Efficiënt
Overigens is maar liefst 52,7 procent van de werknemers bij de Computable 100-bedrijven werkzaam bij een Nederlandse ict-onderneming. Dat cijfer is ten opzichte van het vorige jaar nauwelijks veranderd.
Hoe efficiënt zijn de Nederlandse ict-ondernemingen met relatief zo veel werknemers, ofwel, hoe zit het met de omzet en winst per werknemer? Wat de omzet per werknemer betreft, doen we het iets beter dan het gemiddelde in de Computable 100. In dat opzicht scoort Copaco het best, beter nog dan in 2004, met 17 procent minder werknemers. Kijken we naar de winst per werknemer, dan deden de Nederlandse bedrijven het iets minder goed dan gemiddeld. Philips, dat in 2004 al veel banen schrapte, boekt evenals in vorige jaren een relatief lage omzet per werknemer en is in dat opzicht dit jaar zelfs de hekkensluiter.
Volgend jaar
Er zijn redenen genoeg om trots te zijn op de prestaties van ‘onze’ ict-bedrijven. Met KPN en Philips in de top van de Computable 100 mogen we zeker een Nederlands feestje vieren. Eén bedrijf van eigen bodem moeten we apart noemen, omdat het opvalt door alleen maar positieve cijfers, en TomTom is voorlopig nog niet uitgegroeid. Dat de ict-markt zich aan het herstellen is, zien we aan de stipnoteringen voor bedrijven als ASML en BBned, die het in eerdere jaren zwaar hadden.
In het overzicht van volgend jaar zullen we zien of de nieuwe markten blijven aantrekken, of de Nederlandse ict-bedrijven weer meer werknemers durven aannemen zonder aan efficiëntie te verliezen en of nieuwe ontwikkelingen, bijvoorbeeld de fusie tussen Getronics en PinkRoccade, hun vruchten af zullen werpen.
