Het afvloeien van 14.500 medewerkers is fase 1 in de herstructurering die Mark Hurd bij HP doorvoert. De meeste analisten geloven dat de nieuwe ceo in fase 2 ook delen van het bedrijf zal afstoten. Met excuses voor de overlast gaat het inhuren van nieuwe mensen tijdens de afvloeiing gewoon door, maar dan wel voornamelijk in India.
Toen William Hewlett en David Packard in de jaren dertig van de vorige eeuw een bedrijf begonnen in de garage in Palo Alto waarvoor Carly Fiorina zich later zo graag liet fotograferen, waren ze niet te beroerd iedere technische uitdaging aan te pakken. De peetvaders van Silicon Valley en de ‘HP-way’ ontwierpen daarom naast audio-trillingsgeneratoren voor Disney een zelfspoelend urinaal en een schudmachine die de gebruiker zo door elkaar schudt dat deze verondersteld wordt gewicht te verliezen. Hun bedrijf ontwikkelde zich naar het evenbeeld van zijn oprichters tot een alleskunner. Het levert anno 2005 nog steeds van alles, van pc’s en plasmatelevisies tot blitse hoesjes voor Apple’s iPods en ict-diensten voor het bedrijfsleven.
Vereenvoudigen
Wanneer een veelkoppige monster als HP of IBM niet snel genoeg groeit, staan er op Wall Street steevast analisten en grootaandeelhouders op die roepen dat het bedrijf gebrek aan richting heeft, waardoor het geen waarde creëert voor de aandeelhouders. Van een kersverse ceo als Hurd, die als topman van NCR een reputatie als kostenslager heeft opgebouwd, wordt dan ook verwacht dat hij op een of andere manier het mes zet in de organisatie. Hoewel Hurd tot nu toe heeft volgehouden dat HP alleen de door Fiorina uitgestippelde strategie beter moet uitvoeren, lijkt het vrijwel onvermijdelijk dat de huidige afslankkuur gevolgd zal worden door de strategieverandering waar de bendes van Wall Street om vragen.
The Wall Street Journal verhaalt eind juli hoe Hurd de afgelopen maanden een rondgang langs alle filialen heeft gemaakt om het bedrijf, de bedrijfscultuur en de mensen te leren kennen. Tijdens zo’n bijeenkomst afgelopen mei op het kantoor in San Diego trakteerde hij zijn publiek op een pittige vergelijking tussen HP en de twee voornaamste concurrenten, Dell en IBM. Hij wees erop dat de aandeelhouders gefrustreerd zijn omdat de marktwaarde slechts tweederde deel van de jaaromzet is. De marktwaarden van Dell en IBM zijn beide bijna twee keer zo groot als de jaaromzet. Hurds conclusie volgens The Wall Street Journal: “Het is duidelijk dat we het bedrijf moeten vereenvoudigen.”
Inderdaad, Hurd zei niet ‘afslanken’, maar ‘vereenvoudigen’. Dat geeft reden om aan te nemen dat hij de komende tijd nog enige strategische zetten in petto heeft om Wall Street tevreden te stemmen. The New York Times voorspelt dat de huidige ingreep de roep van de financieel analisten om een nieuwe strategie niet langer dan zes maanden zal doen verstommen. Deze analisten, onder aanvoering van Steven Milunovich van de investeringsbank Merrill Lynch, willen dat het concern zich overdwars opdeelt in twee beter hanteerbare stukken, tenzij Hurd komt met een strategische wending die het allegaartje dat HP heet nieuwe synergie verleent.
Tussen Dell en IBM
Bij HP wordt veel gepraat over synergie tussen de verschillende onderdelen. Synergie bestaat bijvoorbeeld wanneer consumenten een digitale foto maken met een HP-camera, afdrukken met een HP-printer en verzenden met een HP-pc of bekijken op een HP-plasmatelevisie. Andrew McAfee, hoogleraar technologie en bedrijfsmanagement aan Harvard Business School, zet vraagtekens bij het synergieconcept. “Als dit idee van synergie zo waardevol zou zijn, moeten we dat terugvinden in de bedrijfsresultaten. Dat is niet het geval”, aldus McAfee in The New York Times.
Hij constateert ook dat het voor HP moeilijk is te opereren in de woelige wateren tussen Dell en IBM. Dell, dat inmiddels ook een groot productaanbod heeft, weet zich overal te profileren als de goedkope producent, het bedrijf dat ieder high-tech product dat het aanraakt weet om te toveren in een massaproduct. IBM onderkent dat het onmogelijk is op prijs met Dell te concurreren. Het heeft dan ook zijn pc-afdeling overgedaan aan het Chinese Lenovo. Veel financieel analisten menen dat HP ook zijn pc-divisie, die zowel de HP- als de Compaq-pc’s produceert, moet afstoten.
Bevriezen
Voorlopig gaat HP bezuinigen en afslanken. Ongeveer 14.500 werknemers (10 procent van het personeelsbestand van wereldwijd 151 duizend mensen) moeten verdwijnen. Dat massaontslag moet voor november 2006 zijn afgerond en HP in het boekjaar 2007 (dat eind 2006 begint) een kostenbesparing opleveren van 1,6 miljard dollar per jaar. De hardste klappen zullen vallen onder de ondersteunende functies in de backoffices; de medewerkers die werken op de ict-, personeels- en financieel administratieve afdelingen. De rest van de ontslagen zal voornamelijk vallen in de bedrijfsonderdelen ‘servers’ en ‘software’.
HP wil vanaf 2007 ook driehonderd miljoen dollar besparen door de pensioenregeling voor zijn Amerikaanse werknemers te bevriezen. De mensen die al lang in dienst zijn behouden hun rechten, maar nieuwe medewerkers krijgen niet langer het recht op een waardevast pensioen (definite-benefit). In plaats daarvan zal HP meer geld bijdragen aan de particuliere ‘401k rekeningen’. Een medewerker die nu 4 procent van zijn salaris stort op een ‘401k rekening’ krijgt hetzelfde bedrag bijgepast door HP. In de nieuwe regeling zal HP tot 6 procent bijpassen. Het bedrijft volgt hiermee de trend in het Amerikaanse bedrijfsleven dat ondernemingen zich ontdoen van het risico van een eigen pensioenfonds.
Een structurelere ingreep is dat het verkoop- en marketingpersoneel van de Customer Solutions Group wordt geïntegreerd in de drie verschillende bedrijfsonderdelen waar ze toch al voor werken. De aangekondigde ontslagen, veranderingen en besparingen zullen HP volgens Hurd overzichtelijker, wendbaarder en sneller maken. De kostenbesparingen zullen ongeveer voor de helft worden geherinvesteerd in het bedrijf om het de kans te geven beter te concurreren met Dell en IBM. De andere helft van de verwachte besparingen zal direct terug te vinden zijn in de bedrijfsresultaten.
Vers bloed
Bij de aankondiging van de ontslagen meldde HP dat het weinig verandert in zijn onderzoek en ontwikkeling omdat het een leider wil blijven in technologische vernieuwing. Inmiddels is echter duidelijk dat ongeveer 10 procent van de zevenhonderd werknemers van de HP labs een ontslagbriefje zal krijgen. Het concern sluit vier onderzoeks- en ontwikkelingslabs (drie in Palo Alto, Californië en één in Cambridge, Massachusetts) waar vooral zuiver wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan. Het futuristische werk op het gebied van nanotechnologie en kwantumcomputers blijft volledig intact. Wel gesloten wordt het Advanced Software Research lab, waar onder leiding van pc-pionier Alan Kay gewerkt werd aan een nieuw internetbesturingssysteem. Kay, die bekend is door de uitspraak ‘de beste manier om de toekomst te voorspellen is deze zelf uit te vinden’, zal het bedrijf verlaten.
Geen van de mensen die nu vertrekken zal zo in de watten worden gelegd als voormalig ceo Fiorina, die nog steeds rondzweeft aan een gouden parachute ter waarde van 21 miljoen dollar. Fiorina voerde een agressieve en riskante strategie door HP te laten groeien via het overnamepad. De kroon op haar werk was de overname van Compaq Computer voor ongeveer negentien miljard dollar. Deze overname wordt nu gezien als een blok aan het been. Uit de Fiorina-saga blijkt maar weer eens dat de risico’s van zo’n strategie geheel op de schouders van de werknemers liggen en de beloning altijd terechtkomt bij de ceo, of die nu succesvol is of faalt.
HP heeft in de afgelopen jaren meer afslankkuren gevolgd en metamorfoses ondergaan dan Oprah Winfrey. Het is dan ook lastig bij te houden hoeveel werknemers het bedrijf eigenlijk heeft. Wanneer het concern nu 151 duizend werknemers heeft van wie er binnen anderhalf jaar 14.500 vertrekken, zijn er eind 2006 dus zo’n 136.500 medewerkers over? Nee, want tijdens het afvloeien gaat het inhuren gewoon door. Op sommige afdelingen wordt bezuinigd, maar de andere bedrijfsonderdelen hebben gewoon hun portie vers bloed nodig. Het is zelfs niet ondenkbaar dat HP over twee jaar meer mensen in dienst heeft dan nu.
Speurtocht
Dat HP de neiging heeft snel corpulent te worden blijkt uit het feit dat het ondanks de ontslaggolven tijdens het bewind van Fiorina medio 2005 minstens evenveel medewerkers heeft als in juli 2002. Na de overname van Compaq in 2002 had de nieuwe combinatie in totaal 150 duizend werknemers. Fiorina begonnen te hakken in het personeel, wat resulteerde in het vertrek van achttienduizend mensen. Volgens The New York Times gingen nog een zo’n drieduizend mensen met vervroegd pensioen. Ondanks het vertrek van 21 duizend personeelsleden heeft HP medio 2005 nog steeds 151 duizend mensen in dienst. Hoe kan dat?
Het antwoord op het mysterie van de onzichtbare aanwas is volgens The New York Times vooral te vinden in India en de Filippijnen. Toni Sacconaghi, analist bij Sanford C. Bernstein, meent dat het bedrijfsonderdeel ‘services’ medio 2005 is uitgegroeid tot 65 duizend mensen. Die groei wordt vooral veroorzaakt door de bpo-activiteiten (business process outsourcing), die zijn geconcentreerd in Bangalore (India), waar het bedrijf inmiddels zo’n drieduizend mensen in dienst heeft. Ook een eenheid in de Filippijnen die backoffice-activiteiten uitvoert groeit fors en telt inmiddels 550 werknemers.
Een snelle speurtocht op de ‘Jobs at HP’-site levert op maandag 25 juli 2005 1333 vacatures op. Bijna eenderde deel (416 vacatures) is gesitueerd in India (vooral Bangalore). Er zijn 244 vacatures in de VS, 140 in China, 56 in Polen, 27 in de Filippijnen, 22 in Maleisië, 21 in Frankrijk en drie in Nederland. HP-woordvoerder Robert Sherin meldt in Information Week dat het bedrijf hoopt een flink aantal van deze vacatures te vervullen via interne sollicitaties. Mensen die ontslagen worden in de VS zullen echter waarschijnlijk niet solliciteren op een baan in Bangalore.
Benieuwd
Hoewel Hurd tijdens een gesprek met analisten nog niet wilde zeggen waar de meeste ontslagen zullen vallen, hoef je niet helderziend te zijn om te concluderen dat zijn concern in de VS en Europa zal afslanken en tegelijkertijd in India zal groeien. Het zit daarmee in hetzelfde spoor als IBM, dat bezig is dertienduizend mensen te lozen in de VS en Europa, terwijl het volgens interne documenten waaruit The New York Times onlangs citeerde veertienduizend banen wil creëren in India. De logica is eenvoudig. Een ervaren Amerikaanse software-engineer verdient zo’n zeventigduizend dollar per jaar. Voor hetzelfde werk krijgt een Indiër hooguit twintigduizend dollar.
Ondanks het vertrek van 14.500 mensen en verdwijnen van banen naar India wacht Wall Street nog steeds op een signaal van Hurd wat zijn nieuwe strategie zal zijn. “Wat HP heeft gedaan is verstandig, maar niet genoeg”, zegt Laura Conigliaro, HP-analist bij Goldman Sachs. Zal een afgeslankt en behendiger HP nog eens de strijd aanbinden met Dell op de pc-markt of gaan de pc’s, net als bij IBM, de deur uit? Blijft HP intact of moet Hurd de winstgevende divisie ‘printing & imaging’ zelfstandig maken? Is het verstandig om HP te splitsen in consumenten- en zakelijke markt?
Ook de werknemers van HP zijn benieuwd welke koers de nieuwe topman kiest. Het is hen in ieder geval duidelijk dat, na het bewind van primadonna Fiorina en vervolgens saneerder Hurd, weinig meer over zal zijn van de ‘HP-way’, waarbij de leiding van het bedrijf zich moederlijk ontfermt over de werknemers. Toen Hewlett en Packard in 1970 zich gedwongen zagen om 10 procent van het personeel te ontslaan om de kosten te drukken, verzon Hewlett een alternatief. In de plaats van ontslagen kreeg al het personeel een jaar lang iedere vrijdag onbetaald verlof. Met zo’n idee hoef je nu niet meer aan te komen.
