Amazon en eBay hebben zich van wedijverende webwinkels ontwikkeld tot concurrerende softwareplatformen. Beide bedrijven proberen behalve klanten ook zoveel mogelijk softwareontwikkelaars en web-detailhandelaars aan zich te binden. Ze doen dit door onafhankelijke softwareontwikkelaars via api’s (application programming interfaces) direct toegang te geven tot hun data, tools en diensten.
In de oertijd van het wereldwijde web was het commercieel gezien woest en ledig. Toen bedacht Jeff Bezos dat je het web kon gebruiken om boeken en cd’s te verkopen. Pierre Omidyar vond uit dat je internet kon gebruiken om gewone mensen tegen elkaar te laten opbieden op plastic tuinstoelen en Elvis-souvenirs. Bezos startte Amazon en Omidyar begon met eBay. Wanneer na de crash van de dotcom’s de rookwolken optrekken en alle andere leuke e-plannen dood zijn, blijven Amazon en eBay over als de supermogendheden die de koek van de e-commercie kunnen verdelen.
Vrij beschikbaar
Amazon en eBay zijn anno 2005 niet langer respectievelijk een internetsupermarkt en een internetveiling; beide zijn door enorme investeringen in de technologie uitgegroeid tot webplatformen, softwarefundamenten waarop derden nieuwe applicaties en ondernemingen kunnen bouwen. Beide bedrijven proberen hun platformen te laten groeien door zoveel mogelijk nieuwe ontwikkelaars, ‘associates’ en klanten te trekken. Ze keren zich als het ware binnenstebuiten, zodat het voor buitenstaanders eenvoudig wordt gebruik te maken van de data, de tools en de diensten die de ingewanden van deze ondernemingen vormen.
Op 16 juli 2002 zette Amazon de deur naar zijn data, tools en diensten wagenwijd open met de lancering van Amazon Web Services 1.0, een collectie api’s waarmee onafhankelijke softwareontwikkelaars pijplijnen kunnen aanleggen tussen het Amazon-platform en andere websites. Amazon had al lang een ‘associates programma’ waarmee websites een simpele link konden leggen naar de online-winkel uit Seattle. Vanaf 2002 konden ontwikkelaars dankzij de api’s en de nieuwe mogelijkheden die XML bood ook data ophalen bij Amazon, deze gegevens in een nieuw formaat gieten, diensten toevoegen en dit geheel als een compleet nieuw product aanbieden op een eigen website.
In 2003 stelde ook eBay zijn tot dan toe exclusieve club van geassocieerde softwareontwikkelaars open door de api voor zijn e-commercie-software vrij beschikbaar te stellen voor ‘downloads’. “We gooien de winkel open omdat eBay sterker kan worden wanneer ook mensen van buiten het bedrijf applicaties ontwikkelen voor het platform”, zei eBay ceo Meg Whitman. Ze had daaraan kunnen toevoegen dat ze liever heeft dat die ontwikkelaars met eBay werken dan met Amazon.
Grotere toeloop
Begin 2005 hebben meer dan 65 duizend softwareontwikkelaars en bedrijven zich aangemeld bij het ‘free to the developer’-programma van Amazon, dat inmiddels al gevorderd is tot Web Services 4.0. Zo’n twaalfduizend individuen en bedrijven zijn aangesloten bij het ‘development program’ van eBay. De grotere toeloop bij Amazon valt deels te verklaren uit het feit dat het participeren in dat programma gratis is. Het concern berekent alleen een vergoeding wanneer er werkelijk spullen worden verkocht. Bij eBay kunnen ontwikkelaars en bedrijven voor niets applicaties ontwikkelen en testen, maar daarna moeten ze licentiegelden ophoesten die variëren van vijfhonderd tot vijfduizend dollar.
Zowel Amazon als eBay willen de energie en de creativiteit van zoveel mogelijk onafhankelijke ontwikkelaars benutten om hun platform veelzijdiger, dominanter en winstgevender te maken. Je kunt ook zeggen dat ze een deel van hun onderzoek en ontwikkeling uitbesteden aan mensen die buiten het bedrijf staan. Ze zijn in de woorden van ZapThink-analist Ron Schmelzer ‘uitbesteders van bedrijfsprocessen’ geworden en geven buitenstaanders een kans om nieuwe manieren te bedenken om hun data en tools uit te baten. Dit betekent ook dat bedrijfsinformatie als productbeschrijvingen, klantprofielen en verkoopcijfers – data waarover een bedrijf meestal waakt als een leeuwin over haar welpen – open en bloot in ‘cyberspace’ ligt.
Verkoophulpjes
De ontketende creativiteit van duizenden ontwikkelaars leidt tot allerlei applicaties die de medewerkers van Amazon en eBay zelf nooit verzonnen zouden hebben. Het is de bedoeling dat al deze toepassingen en bedrijfsmodellen steeds meer webgebruikers doorsluizen naar de producten en diensten van beide bedrijven. Er zijn inmiddels meer dan zeshonderd door derden ontwikkelde applicaties in gebruik die data op de eBay-servers benutten. De meerderheid van deze applicaties helpt de verkopers bij het plaatsen en beheren van hun producten op de site.
Oddcast is een voorbeeld van een bedrijf dat opereert op het eBay-platform. Dit softwarebedrijf ontwikkelt voor grote klanten als Coca Cola en McDonalds interactieve animaties (avatars) die optreden als sprekende gidsen op de sites van deze concerns. Oddcast biedt sinds medio 2004 onder de naam ‘publish to eBay’ een online-dienst aan waarmee gebruikers van eBay zelf online-figuurtjes kunnen creëren die klanten de weg wijzen op hun perceel van de eBay-site. Deze animaties, die gemaakt worden met behulp van ’tekst-naar-spraak’-sofware, draaien op de servers van Oddcast, maar houden hun voorgeprogrammeerde verkooppraatjes op de eBay-site van de klant.
Bonfire Media is een klein softwarebedrijf dat zich helemaal toelegt op het ontwikkelen van applicaties voor het eBay-platform. Het heeft de applicatie Pocket Auction ontwikkeld, waarmee tienduizenden gebruikers van voor Java geschikte mobieltjes voor een paar dollar per maand op de eBay-site kunnen zoeken, bieden en kopen. Het betrekkelijk kleine bedrijf betaalt eBay jaarlijks vijfduizend dollar om lid te zijn van het ontwikkelaarsprogramma en ongeveer één dollar voor iedere duizend api-gesprekken die zijn klanten maken met de eBay-servers.
Extra diensten
Twee Franse ontwikkelaars bouwden de website http://www.musicplasma.com, die vrijwel al zijn data ophaalt bij servers van Amazon. De bezoeker van Musicplasma kan de naam van een favoriete popster intypen. De website laat vervolgens een kaart zien die deze musicus in beeld brengt als een planeet omringd door verwante planeten-muzikanten. Tik bijvoorbeeld Eric Clapton in en de site laat een zonnestelsel zien waarin Clapton omringd wordt door de planeten van Jimmy Hendrix, Allman Brothers Band, Cream en (wie kent hem nog) John Mayall. Het hele zonnestelsel is een grafische weergave van het klik- en koopgedrag van de bezoekers van http://www.amazon.com. Hoe meer cd’s een artiest verkoopt via Amazon, hoe groter zijn planeet.
Ceo Bezos gebruikte Musicplasma onlangs op een conferentie als een voorbeeld hoe creatieven met een goed idee en de api’s van Amazon een fantastische website kunnen maken. “We willen mensen de kans geven de ingewanden van Amazon te gebruiken op manieren die ons totaal verrassen”, zei de peetvader van de e-commercie. De eigenaars van Musicplasma hebben er belang bij dat hun bezoekers doorklikken naar Amazon, want ze krijgen een kleine percentage van het bedrag dat de doorgestuurde klant spendeert. Overigens, wie Marco Borsato intikt, krijgt een planetenstelsel rondom Madonna te zien – niets is perfect.
Voormalig Amazon-werknemer Alan Taylor biedt op zijn persoonlijke website http://www.kokogiak.com een soort Amazon Light aan. Op deze site staat een eenvoudige zoekbox – zonder alle toeters en bellen van de echte site – waarmee je alle producten uit de databank van Amazon kan opzoeken. Je kan al klikkend afgeslankte informatie over een product krijgen en via een ‘koop-knop’ het uitgekozen boek bestellen bij Amazon. Daarnaast biedt de site diensten aan die de originele Amazon-site niet heeft. Een Amerikaanse bezoeker kan bijvoorbeeld zien of het boek eventueel ook beschikbaar is in de plaatselijke bibliotheek.
Vertrouwensrelatie
Als het zo aantrekkelijk is voor softwareontwikkelaars en web-detailhandelaars om met een platform te werken, waarom werken ze dan niet met beide? Uit de beschikbare data blijkt dat in ieder geval in dit stadium nauwelijks of niet te gebeuren. Er is geen interoperabiliteit tussen de standaarden van eBay en die van Amazon, en de auteurs van applicaties hebben hun handen kennelijk vol aan het werken met de standaarden van één platform.
Volgens Eric Best, ceo van het Mercent uit Seattle, speelt de vertrouwensrelatie een belangrijke rol bij het samenwerken met het ene dan wel het andere platform. Hij zegt in Information Week dat het voor zijn bedrijf zinvol is gebleken om zich te binden aan één platform. Mercent is een systeemintegrator die kleinere web-detailhandelaars helpt om zich aan te passen aan de standaarden van het Amazon-platform. “Je hebt een soort vertrouwensrelatie met het platform, in die zin dat je ontwikkelaars en ondernemingen daarheen brengt”, aldus Best. Wie op het Amazon-paard wedt, gokt dus niet op het eBay-paard en andersom.
Risico’s
Het is duidelijk wat Amazon en eBay willen bereiken met het openleggen van hun ingewanden. Ze willen platformen zijn waarop mindere goden hun bedrijven kunnen lanceren. Zo ontstaan deeleconomieën die bestaan uit applicaties, relaties en bedrijfsmodellen die nauw met elkaar verbonden zijn. Google volgt een soortgelijke strategie met het publiceren van de api waarmee ontwikkelaars programma’s kunnen schrijven die gebruik maken van Google’s zoekmachine.
Er zijn risico’s verbonden aan de ‘open deur’-strategie. eBay heeft te maken met ‘auction snipers’; websites die klanten in staat stellen geautomatiseerd een net even hoger bod uit te brengen op een zwartleren bankstel vlak voor de veiling sluit. Amazon loopt het risico dat steeds meer producten via de satellieten worden verkocht en niet via de moederplaneet, wat de winstmarge onder druk zet. Dit bedrijf behoudt zich dan ook het recht voor het hele ontwikkelaarsprogramma op te doeken als dat gebeurt.
Amazon wil niet zeggen welk percentage van zijn verkoop verloopt via de satellietsites. Experts schatten dat dagelijks via websites die gebruik maken van de Amazon-webservices zeker zo’n tien miljoen ‘verzoeken’ worden verzonden naar de servers van Amazon. Bij eBay wordt zo’n 40 procent van alle producten inmiddels aangeboden via de api. Het grote Amerikaanse warenhuis Sears heeft een applicatie ontwikkeld waarmee duizenden overtollige producten en beschadigde waren automatisch worden aangeboden op de eBay-site.
Rest nog de vraag wie de slag gaat winnen. De meningen lopen uiteen. Tim Clark, marktonderzoeker bij The Fact Point Group, schreef in de zomer van 2004 een rapport waarvan de belangrijkste conclusie al in de titel wordt verklapt: ‘Seize the Platform: How eBay’s Developer Program Outstrips Mighty Amazon’s’. Clark vindt het model van eBay onder meer beter omdat dit bedrijf, in tegenstelling tot Amazon, geld vraagt voor het participeren in het ontwikkelaarsprogramma. Anderen menen dat Amazon het betere model heeft omdat grote wederverkopers daar veel sneller hun producten kunnen deponeren. Waarschijnlijk is het web gewoon groot genoeg om ruimte te bieden aan twee, of zelfs meer, van dergelijke platformen.
