Veel bedrijven moeten zich sinds 1 januari 2005 wettelijk aan nieuwe rapportagestructuren houden. De invoering van die 'international financial reporting standards' ofwel ifrs biedt financiële instellingen kansen. Ze moeten inspelen op de verplichting van hun klanten om zich te confirmeren aan de nieuwe wet- en regelgeving door hulp daarbij en extra diensten daaromheen aan te bieden. Voor de financiële instelling is het daarom zaak een snelle implementatie van de aangeboden diensten neer te zetten.
Om de transparantie en vergelijkbaarheid van bedrijven binnen Europa te vergroten en de interne markt voor kapitaal en financiële diensten beter te laten functioneren, heeft de Europese Commissie verordend dat vanaf 2005 alle beursgenoteerde bedrijven in Europa hun jaarverslag volgens één set van accountancy-standaarden, de 'international financial reporting standards', moeten presenteren.
De Iasb (International Accounting Standards Board) stelt wereldwijd toe te passen standaarden voor financiële verslaggeving vast. Het is de opvolger van het in 1973 opgerichte Iasc (International Accounting Standards Committee), dat de ias (international accounting standards) vaststelde en publiceerde. Deze ias-regels zijn niet komen te vervallen, maar in de ifrs opgenomen. De noemer ifrs kan dan ook zowel één door het Iasb gepubliceerde standaard als de verzameling van alle door het Iasb en Iasc uitgegeven standaarden (ifrs en ias) en de interpretaties van die standaarden aanduiden.
Voor Nederlandse beursgenoteerde en schuldpapierplichtige ondernemingen betekent de Europese beslissing een verplichte overstap van de Nederlandse gaap (generally accepted accounting principles) naar ifrs. Voor hen, en voor die bedrijven die ifrs vrijwillig gaan volgen, zal de balans wezenlijk veranderen.
Extra werkdruk en kosten
Hoewel de nieuwe regelgeving al sinds januari in werking is, wordt nog steeds het nut ervan in twijfel getrokken. Duidelijk is dat veel voorheen niet zichtbare of onduidelijke zaken nu voor iedereen inzichtelijk worden. Te denken valt hierbij aan valuta-afspraken met buitenlandse partijen en pensioenverplichtingen. Preferente aandelen komen aan de negatieve kant van de balans. Tegelijkertijd wordt van verschillende kanten gewaarschuwd dat deze inzichtelijkheid juist zal afnemen bij te strikte regels. Bovendien zullen particuliere beleggers vrijwel niet in staat zijn de toekomstige verslaglegging te lezen.
Kijkend naar de signalen die de financiële instellingen afgeven, blijkt de overgang naar de nieuwe ifrs-regelgeving problemen met zich mee te brengen. Daarbij gaat het vooral om de formulering en de interpretatie van wetten die gebaseerd zijn op ias 32 en 39. Beursgenoteerde en schuldpapierplichtige ondernemingen moeten volgens de ifrs-regels rapporteren. Andere organisaties, bijvoorbeeld midden- en kleinbedrijven, kunnen zich eraan confirmeren. Aangezien organisaties in 2005 cijfers moeten kunnen overleggen die vergelijkbaar zijn met het voorgaande jaar, dienen instellingen die ifrs-plichtig zijn een dubbele rapportage op te stellen, een volgens de gaap-regelgeving en een volgens ifrs.
De strengere richtlijnen en de overgang naar de nieuwe rapportagevorm zorgen voor extra werkdruk en kosten bij het produceren van de financiële rapportage. De financiële instellingen nemen hierbij een speciale positie in. Niet alleen moeten zij over hun eigen financiële positie rapporteren, ook hun klanten vragen vaker en gedetailleerder inzicht in hun financiële positie. De frequentie van vragen over de waarde en waarderingsmethoden van financiële producten neemt toe en verhoogt eveneens de werklast.
Het is dan ook cruciaal om de juiste waardering en de correcte waarderingsgrondslag te verstrekken. Er is geen garantie dat een klant blijft wanneer hij de juiste informatie ontvangt, maar de kans is groot dat de klant niet blijft wanneer hij de verkeerde informatie krijgt, nog afgezien van eventuele claims.
Minder honkvast
'De huisbankier is dood' is een sentiment dat zowel klant als bank niet vreemd is. Door de intrede van elektronische dienstverlening kunnen klanten gemakkelijker en sneller de informatie vergaren op basis waarvan ze beslissen om producten en diensten af te nemen. Dit heeft ertoe geleid dat ze minder honkvast zijn dan enkele jaren geleden. Het vergelijken van de aanbieders onderling en het kiezen van de goedkoopste aanbieder is gewoonte in plaats van uitzondering. De drempel om over te stappen naar een andere aanbieder is voor veel financiële producten laag of zelfs afwezig.
In een dergelijke drempelloze markt is het bieden van additionele services voor een financiële instelling de belangrijkste manier om zich te onderscheiden van collega-instellingen. Ifrs biedt deze kans. Veel grotere klanten moeten zich, net als de financiële instelling, conformeren aan de opgelegde wet- en regelgeving. Een instelling die de klant ondersteunt bij het voldoen aan de nieuwe verplichtingen speelt daar mooi op in. Dit kan bijvoorbeeld door vragen van de klant te beantwoorden en daarop vooruit te lopen, en door naast de begeleiding en advisering ook te denken aan het organiseren van seminars en workshops. De meeste servicegeoriënteerde instellingen hebben dergelijke mogelijkheden al maanden geleden benut.
Daarnaast kunnen instellingen bijvoorbeeld klanten periodiek informeren over de juiste waardering van de uitstaande financiële producten. Dit neemt het waarderingsprobleem bij de klant weg en laat hem besparen op de operationele kosten voor het voldoen aan de rapportageverplichtingen. Door naast de transacties die zijn afgesloten met de financiële instelling zelf ook faciliteiten te bieden om transacties die zijn afgesloten met derden te herwaarderen, krijgt de klant inzicht in zijn totale portefeuille.
Snelle implementatie
Rabobank International Global Financial Markets heeft uitgezocht welke impact de nieuwe accountancyregelgeving op haar zakelijke klanten heeft. Ze kreeg het idee om deze klanten via internet aan ifrs gerelateerde diensten aan te bieden. Klanten zouden een ifrs-bibliotheekfunctie en een internet-portfolio-overzicht krijgen. Het overzicht toont de instrumenten volgens de ifrs-categorisering, waarbij zes categorieën mogelijk zijn, die elk hun eigen regels voor herwaardering en herkenning van waardeveranderingen hebben. Het overzicht toont dan ook voor elk instrument de herwaardering die voor die categorie van toepassing is. Door een toolkit beschikbaar te stellen die grote klanten helpt hun uitstaande financiële producten in de door ifrs voorgeschreven categorieën in te delen en van de juiste waarderingen te voorzien, kan een financiële instelling de drang om te zoeken naar de goedkoopste aanbieder verminderen.
Met het oog op de aandacht die de implementatie van ifrs nu krijgt van de overheid, het bedrijfsleven en het publiek was voor Global Financial Markets een snelle implementatie van belang. Rabobank heeft Bache ingeschakeld voor de ontwikkeling en realisatie van de ifrs-diensten (de 'whitepaper' is te vinden op http://www.bache.nl). Gekozen is voor de rapportageomgeving van Information Builders, dat met weinig aanpassingen de nieuwe applicatie met de bestaande omgeving wist te integreren. De resulterende dienst is sinds medio november voor de grote klanten beschikbaar (http://www.rabotreasuryweb.com).
Door gebruik te maken van standaard componenten zijn zaken als doorlooptijd, kosten en de daarmee gepaard gaande risico's beperkt. Bij het opdelen van het project in drie lagen werd al snel duidelijk dat er drie basisbenodigdheden op het gebied van it moesten komen: een ontsluitingsmethodiek, een standaard datamodel en een ontsluitingslaag om aan het eind van het traject de rapportages naar de gebruikersgroepen te verspreiden.
Standaard componenten
Voor de ontsluitingsmethodiek is Information Builders-dochter iWay Software gekozen. Middels een etl-tool (extractie, transformatie en laad) kan je de transactiegegevens 'real-time' (direct) of periodiek (intraday, dagelijks, wekelijks of maandelijks) uit de gevoerde productsystemen, bijvoorbeeld Kondor+, ophalen en in het centrale datapakhuis plaatsen. Door een standaard adapterraamwerk in te zetten kan de ontsluiting van de verschillende bronnen op uniforme wijze en door één persoon met standaard it-vaardigheden worden uitgevoerd.
Centraal in dit concept staat een datamodel dat is gebaseerd op een industriestandaard. In dit datamodel is alle benodigde informatie en dus ook de bedrijfskennis voor de oplossing opgeslagen. Daardoor kan het project een vliegende start maken, omdat alleen de interfaces vanuit de 'backoffice' richting de centrale database gespecificeerd hoeven te worden.
Tot slot moeten de rapportages voor de eindgebruiker worden opgezet. In eerste instantie is ervoor gekozen om die handmatig te programmeren. Dit bleek na het genereren en onderhouden van de eerste twee rapportages te arbeidsintensief te zijn. In fase twee is er dan ook voor gekozen om de rapportageoplossing van Information Builders in te zetten. Dat reduceerde de tijd en dus de kosten. Omdat deze oplossing ook is ingericht om wijzigingen eenvoudig door te voeren, werd bovendien het beheer simpeler.
Alles bij elkaar is een typisch maatwerk-traject in drie functionele standaard componenten opgedeeld: een methodiek om informatie uit 'backoffice'-systemen te ontsluiten, een datamodel en een tool om rapportages te creëren
Eén databron
Door slim na te denken over de consequenties van de ifrs-regelgeving kunnen financiële instellingen een voorsprong op de concurrentie nemen. Levering van aan ifrs gerelateerde diensten trekt de aandacht en versterkt de relatie tussen klant en instelling. Daarvoor moet de instelling wel de integratie tussen de productsystemen onderling regelen. De operatie is nog vaak georganiseerd rondom de gevoerde producten. Het samenstellen van een portefeuilleoverzicht met daarin alle transacties is misschien wel de grootste uitdaging.
Het datamodel en vooral de definiëring hiervan staan centraal in de aanpak van dit vraagstuk. Verstandig is om bij het definiëren van het model te kijken naar in de markt aanwezige standaard datamodellen. Deze modellen hebben het voordeel dat ze zijn ontwikkeld vanuit een breder perspectief dan het ifrs-vraagstuk alleen. Daarnaast zijn op basis ervan kant-en-klare diensten, bijvoorbeeld rapportages, beschikbaar.
Wanneer wordt gekozen voor een standaard datamodel, bestaat de mogelijkheid om services op maat te maken zonder afbreuk te doen aan de onderhoudbaarheid van de toepassingen. Verder bereik je met zo'n datamodel dat bij het definiëren van services wordt uitgegaan van één fysieke of logische databron. Op dit moment worden diensten maar al te vaak gedefinieerd zonder bij realisatie ervan te onderkennen dat de benodigde data voor de verschillende klantgroepen (grote ondernemingen versus midden- en kleinbedrijf) uit verschillende systemen gehaald moet worden. Omdat services eerst worden geïntroduceerd voor de ene doelgroep en pas later uitwaaieren naar andere doelgroepen, is de verleiding groot om snel voor elke doelgroep een vergelijkbare dienst te realiseren. Het datamodel moet dan vaak dusdanig overhoop gehaald worden dat het idee van een generiek model al snel verlaten is. Dan ontstaan wederom doelgroepspecifieke services met doelgroepspecifieke infrastructuren.
Innovatie
Ifrs heeft veel impact op financiële instellingen. Veel instellingen zien de nieuwe wet- en regelgeving dan ook als een noodzakelijk kwaad. Ifrs is echter niet alleen nadelig, maar biedt ook kansen om klanten extra diensten te bieden. Klanten die de toegevoegde waarde van dergelijke services erkennen, zullen niet meer op prijs alleen vergelijken en minder snel overstappen naar andere aanbieders.
Een financiële instelling die ifrs positief bekijkt en er voordeel uit wil halen, moet goed kijken naar reeds aanwezige oplossingen en componenten. De keuze voor de juiste standaardcomponenten resulteert in een snelle implementatie van de gewenste oplossing. Die componenten en verschillende in de markt beschikbare services worden makkelijker verkrijgbaar en toepasbaar door vast te houden aan een generiek datamodel.
Innovatie is niet vanuit het niets compleet nieuwe zaken neerzetten. Innovatie is kijken naar de belangen van zowel de eigen onderneming en als de klant, op vernieuwende wijze roeien met de oude riemen, en zo de eigen onderneming en de klant een stap dichter bij de toekomst te brengen.
Uzondu Ochu, business analyst Bache, Marcel Oldenhave, projectleider Bache, Maarten Spijkers, marketing manager Information Builders
