‘Meer ict in zorg en R&D’

Het innovatieplatform, onder leiding van premier Balkenende, bestempelt ict als ‘innovatie-as’ die als hét cruciale hulpmiddel de Nederlandse economie in alle vier eerder erkende marktsectoren aan innovatieve impulsen moet helpen.

Het innovatieplatform bij zijn inauguratie op 5 september 2003. Jeroen van der Veer van Shell (linksonder) is inmiddels vervangen door Rein Willems van Shell Nederland. Foto Eric Maas/RVD

Jan Kees de Jager van het platform (in het dagelijks leven managing partner van het softwarebedrijf ISM eCompany) lijkt niet ongelukkig met deze rol van ict als ‘enabler’. Hij onderstreept dat het in het najaar bij het aanwijzen van de vier verticale sleutelgebieden (bloemen & levensmiddelen, high tech, water en de creatieve bedrijfstak) toch vooral ging “om een etiket en niet om geld.” Ook de brancheorganisatie ICT~Office is volgens hem tevreden met de nieuwe rol van ict in de innovatie. Naast ict is onderwijs een sector die als innovatie-as dwars door de sectoren heen loopt in de matrix.

Laaghangend fruit

De Jager benadrukt dat het innovatieplatform in het eerste jaar van zijn bestaan vooral “de basis heeft gelegd voor een systeemverandering. Daarnaast hebben we ook nog wat laaghangend fruit geplukt (de kenniswerkers uit het buitenland, de innovatievoucher voor het mkb), maar moeten onze reputatie van actiegericht platform nu waarmaken.” Mkb en ict zijn daarbij dit voorjaar de inhoudelijke thema’s.
Ict vormde afgelopen week het hoofdthema van de voltallige vergadering van het platform. Daarbij zijn een aantal praktische uitwerkingen van de rol van ict als katalysator de revue gepasseerd. Aandachtsgebieden worden, zo blijkt uit de toelichting van De Jager, vooral gezocht bij onderwijs en research, innovatie in de zorg, en het risicovol investeren door de overheid in ict.
Nederland zit redelijk goed in het aantal researchfaciliteiten, aldus De Jager, zowel in het publieke domein als in de publiek-private sector. “Bij universiteiten en TNO zit een enorm potentieel aan investeringsbereidheid in innovatieve projecten. Dat moet er maar eens uitkomen.” Er zal echter eerst een halt moeten worden toegeroepen aan de almaar dalende instroom van informaticastudenten in de universitaire en hbo-opleidingen. Daar is de ict-sector zelf met de voortdurende afslankingen en ontslagen van de laatste jaren volgens De Jager overigens mede debet aan.

Jan Kees de Jager. Foto Dirk Hol

Het tij kan nog goed gekeerd worden, denkt het platform. “We hebben te maken met een in potentie heel interessante generatie. Maar dan moet de overheid in zijn allocatie van fondsen niet al te generiek te werk gaan en vooral flink investeren in het informaticaonderwijs en in innovatieve studierichtingen in het bèta-onderwijs.” Naar de mening van De Jager mag het inschakelen van het ‘ict-mkb’ in het onderwijs dan wel wat energieker worden aangepakt.

Dilemma

Innovaties in de zorg ziet het platform als tweede aandachtsgebied waar veel maatschappelijk rendement gerealiseerd kan worden. De plekken waar beslissingen vallen over ict-investeringen (de ziekenhuizen) zijn nu echter niet de plaatsen waar de voordelen geoogst worden (de ziektekostenverzekeraars). Voor innovatie van de grond kan komen, moet dit dilemma eerst uit de weg worden geruimd. Mogelijkheden daarbij zijn volgens De Jager een verrekeningsmodel dat een geldstroom op gang brengt richting ziekenhuizen, via een transactiemodel of een ASP-constructie. Hij is ervan overtuigd dat het patiëntenzorgnummer er komt.Dat moet volgens de werkgroep van het platform tevens toegankelijk worden voor de particuliere sector (de verzekeraars), vanzelfsprekend na toestemming van de patiënt. “Eénmaal invoeren van data moet echt genoeg zijn. Daarvoor moet het platform als ijsbreker optreden,” aldus De Jager.
Risicovolle overheidsinvesteringen in de ict en de zorgelijke impact van (Europese) aanbestedingsregels vormen een derde aandachtscluster. De Jager ziet de overheid graag investeren in kleine innovatieve bedrijven. Dat botst met tendensen bij de overheid: centrale inkoop en werken met preferred suppliers waarmee bij voorkeur langlopende mantelcontracten worden gesloten. De overheid kan volgens De Jager veel efficiënter en zuiniger inkopen als ze meer met mkb-bedrijven in de ict in zee gaat.

Dienstensector In de VS wordt veel meer ‘standaard’ ict ontwikkeld dan in Nederland, waar maatwerk vaker voorkomt. In dat soort standaardproducten speelt de kostenfactor een veel kleinere rol. De dienstensector is naar verhouding vatbaarder voor outsourcing doordat de arbeidskosten er relatief hoger zijn. Veel dienstverlening zal dan ook verdwijnen naar Azië, denkt De Jager.

“Je kunt dat stimuleren met een bonus in de vorm van extra budget als de aanbesteding bij een kleine ondernemer terechtkomt. Dat is zeker geen subsidie voor de sector als geheel, maar een prikkel voor de mkb’ers in de sector.” Het stoort De Jager dat ‘innovatie’ naast kwaliteit en prijs geen formele grond is in een aanbestedingstraject. Bovendien moet volgens sommige overheidsinkopers een product al twee of drie jaar op de markt zijn en de omzet van de aanbieder boven de vijf miljoen euro liggen. Dat helpt de innovatieve starter ook niet bepaald, aldus De Jager. “En dat is geen Europese richtlijn, maar alleen de interpretatie van sommige Nederlandse overheidsinkopers.”
Eén van de werkgroepen van het platform denkt momenteel ook na over de besteding van de aardgasbaten. Zij vraagt zich af of het nog verstandig is om maar liefst 80 procent van de aardgasbaten te besteden aan ‘harde’ infrastructuur: havens, wegen, spoorlijnen. Slechts tien procent wordt geïnvesteerd in de ‘kennis-infrastructuur’. De werkgroep vraagt zich af of dat percentage in de toekomst niet hoger moet worden. In een komende plenaire vergadering van het platform komt dit punt nader aan de orde.
De Jager vindt dat de overheid alleen in infrastructuren als breedband zou moeten investeren als de markt imperfect is. “De infrastructuur in glas is prima op orde. Alleen de ‘local loop’ is een probleem. Ik zie liever een beleid dat gericht is op het scheppen van ruimte voor investeringen dan investeren in de laatste meters naar huis. Zoals via vergunningen voor verschillende draadloze technologieën als WiMax (lange-afstands WiFi). Je moet een overheid geen technologie laten kiezen, want dan is zij te laat en kiest ze dus verkeerd.”< BR>