Kraan Bouwcomputing vierde in 2004 zijn veertigjarig bestaan. Het had echter niet veel gescheeld of de bouwautomatiseerder was onder het 'Baan-bewind' ingestort. Ondernemer Eric Broekhuizen bood de helpende hand en nam in 2001 een meerderheidsbelang. Hij renoveerde het Rotterdamse Kraan weer tot een winstgevend bedrijf. Sinds oktober 2004 mag hij zich volledig eigenaar noemen.
|
De veertigjarige Eric Broekhuizen, algemeen directeur van Kraan Bouwcomputing, is afgestudeerd werktuigbouwkundige en begon zijn carrière bij Philips in de fijnmechanica. Afkomstig uit een ondernemersfamilie kroop het bloed waar het niet gaan kon. In 1995 kocht Broekhuizen zich in het toen nog slecht lopende kunststof- en metaalproductiebedrijf Unic in. Na een opvolgingskwestie verkocht hij in 1998 zijn belang van 50 procent en ging op wereldreis. "Bij mijn vertrek was er al aandacht voor ict en internet, maar toen ik in 1999 in Nederland terugkeerde, had iedereen zijn mond vol over het onderwerp. Via mijn inmiddels opgebouwde netwerk werd ik plots benaderd door allerlei durfkapitalisten en ondernemers met de vraag of ik wilde participeren in allerlei internetplannen. Verleidelijk, maar ik zag het bedrijfsmodel erachter niet zitten. Misschien was het mijn nuchterheid, het gemis aan it-achtergrond of de afstand die ik nog innam door mijn wereldreis, maar ik raadde het mensen af. Terecht bleek later." Wel was Broekhuizens interesse in de ict-sector gewekt, vooral door het ontstane besef hoe bedrijfskritisch applicaties kunnen zijn. Via zijn netwerk kwam hij in contact met Vanenburg, het investeringsvehikel van de gebroeders Baan. Die vroegen hem – Broekhuizen bood zich inmiddels aan als bedrijfsadviseur voor moeizaam draaiende ondernemingen – of hij de deelnemingenportefeuille wilde doorlichten.
Eind februari 2001 kreeg hij Kraan Bouwcomputing op zijn bord, een deelneming die Vanenburg wilde afstoten. "Daar liep het niet lekker. Het personeel was ontevreden en klanten werden onrustig, omdat duidelijkheid over de financiële situatie en de continuïteit uitbleef. Ik heb toen rond de tafel gezeten met medewerkers en klanten. Na een week wist ik het: een bedrijf met volop potentie, alleen de organisatie en financiële huishouding waren niet meer op orde." Broekhuizen werd geraakt door het enthousiasme van het personeel en besloot aan Jan Baan voor te stellen het bedrijf over te nemen. De zaak was snel beklonken: op 12 maart 2001 nam hij 51 procent van de aandelen over, waarbij Baan – volgens Broekhuizen een ondernemer in hart en nieren – aanbleef als minderheidsaandeelhouder. De nieuwe directeur haalde rap de bezem door Kraan: de productontwikkeling werd gestructureerd, de organisatie opnieuw vormgegeven en de kosten gedrukt. "Na de bouwvak waren we weer uit de verliezen."
Veertig jaar bouwsoftware
De Baan-periode bleek een ongelukkige episode uit alweer veertig jaar bedrijfsgeschiedenis. Arie Kraan richtte in 1964 in Rotterdam een bouwadviesbureau op. Hij vond dat bouwbedrijven te weinig aan kostenbewaking deden, had een vroeg oog voor de rol van computers hierbij en besloot programmatuur te ontwikkelen. Omdat een offerte bij een extern bureau te hoog bleek, ging hij het zelf doen en haalde ontwikkelaars in huis. In 1969 bracht hij de groeiende automatiseringsactiviteiten onder in een aparte afdeling die in de jaren zeventig uitgroeide tot een grote bouwautomatiseerder. Vaste partner was en is IBM.
In 1997 verkocht Kraan zijn bedrijf aan vier directeuren en ging met pensioen. Tot zijn ergernis verkocht het viertal de Kraan-groep – tegen zijn verwachting in dat het een zelfstandig bedrijf zou blijven – binnen een jaar weer door. Baan kwam langs en kocht de softwaredivisie en advisering (dat na een jaar werd verzelfstandigd tot Kraan Consulting). De hardwaretak ging naar Simac. Eind jaren negentig moesten de gebroeders Baan na al het beurstumult rond hun bedrijf hun deelnemingen afscheiden van Baan Company en kwam Kraan bij Vanenburg terecht.
De strategie van Baan in die tijd was erop gericht om softwaremarktleiders in niches over te nemen. Broekhuizen: "Alleen wist Baan niet goed hoe met Kraan Bouwcomputing om te gaan. Men trachtte klanten over te zetten op de Baan-software, maar die zaten daar niet op te wachten. De bouwbedrijven waren tevreden over de Kraan-oplossing waar ze al jaren mee werkten. Ook het personeel was ontevreden over deze aanpak. De Rotterdamse cultuur van mannen uit de bouw botste bovendien met de Barneveldse." Kraan dreigde in een negatieve spiraal terecht te komen. Diverse fusiepogingen van Baan en Kraan tussen 1998 en 2001 liepen op niets uit. De talrijke wisselingen in het management en het onduidelijke beleid maakten de situatie er niet beter op. In 1999 en 2000 leed de bouwautomatiseerder voor het eerst in zijn bestaan verlies.
Broekhuizen: "Afgelopen oktober heb ik Jan Baan helemaal uitgekocht. Zijn aandacht voor Kraan Bouwcomputing verslapte op den duur door andere bezigheden, zoals zijn nieuwe bedrijf Cordys. Klanten en het personeel reageerden positief op mijn volledig eigenaarschap. Het schept duidelijkheid. Vooral medewerkers zien het als een definitieve afsluiting van een minder plezierige periode."
Kostenpost of concurrentiemiddel?
Het zwaartepunt van Kraans activiteiten ligt bij de grote bouwbedrijven, met het pakket Probis (Procesgericht Bouwinformatiesysteem), software die draait op de IBM iSeries (voorheen AS/400). De automatiseerder bedient het midden- en kleinbedrijf met software voor het Windows-platform. In 2003 nam Kraan in aanvulling hierop BouwVision over, een leverancier van een op Navision gebaseerde oplossing. "Het is voor het eerst in Kraans bestaan dat wij een applicatie verkopen die niet door onszelf is ontwikkeld."
Sommige klanten van Kraan zijn er al van het begin af aan bij, zoals Moes, Van der Vorm en Heddes. Volgens Broekhuizen verschilt de bouwsoftware wezenlijk van de applicaties voor 'enterprise resource planning'. "Dat hebben partijen als SAP en Baan aan den lijve ondervonden. Zij moesten te veel parameters aanpassen in hun software, omdat bouwen andersoortig werk is dan de repeterende en voorraadgestuurde processen uit de industrie. Aannemers werken met verschillende leveranciers, houden geen voorraden en nemen beslissingen die op het laatste moment kunnen veranderen."
De Kraan-directeur onderscheidt in het bouwproces grofweg drie fasen: ontwerp, uitvoering en beheer. Hij zegt dat zijn softwarehuis deze totale keten bedient, al ligt de nadruk op de uitvoerende fase, waarin aannemers en bouwbedrijven de hoofdrol opeisen. "Architecten en projectontwikkelaars gebruiken onze software om gegevens uit te wisselen met aannemers. De toepassingen zijn te koppelen aan hun Auto- of IntelliCad-programma's." Broekhuizen benadrukt dat ontwerp en realisatie van oudsher twee verschillende werelden zijn. "Toch beseffen bouwbedrijven dat het voordeel biedt om van tevoren al veel te weten van de ontwerpfase. Langzamerhand beschouwen zij ict niet meer als kostenpost, maar als middel om concurrerend voordeel te behalen, omdat ontwerp- en uitvoeringsprocessen met software efficiënter in te richten zijn."
"Neem een typisch fenomeen als faalkosten", vervolgt hij. "Die factor geeft aan hoe de groot de kosten uitvallen bij fouten in het bouwproces. Dat begint al bij de ontwerpfase. Gebruikt een bouwondernemer procesbeheersingssoftware, dan kan hij zijn faalkosten reduceren."
Tegendraads investeren
De drempel voor softwareleveranciers om de bouwwereld te betreden is hoog. Het bouwen zelf is een met veel regels en eisen omvatte, complexe materie. Softwaremakers moeten veel kennis van de markt binnenhalen, maar hun eindproducten mogen niet te duur zijn. Anders haken opdrachtgevers af. "Vanwege de relatief geringe marges in de bouw is het een sector die zeer op kosten is gespitst. Dat onderschatten softwareleveranciers nog wel eens. Bovendien heeft de branche nooit veel belangstelling voor automatisering gehad. Ik schat in dat gemiddeld 0,5 tot hooguit 1 procent van de totale bouwuitgaven aan ict wordt gespendeerd. Dat ligt in andere takken een factor vijf tot tien hoger."
De bouwmarkt heeft het moeilijk en dat betekent de hand op de knip, ook voor it-projecten. Desondanks heeft Broekhuizen besloten om te investeren in nieuwe producten, zoals een softwareproductielijn voor het grootbedrijf op basis van Java en draaiend op iSeries. Ook ontwikkelt Kraan een rfid-applicatie voor materieelbeheer en – met subsidie van het ministerie van Economische Zaken – een calculatiemethodiek op basis van slimme algoritmes. Hiermee zijn aannemers minder tijd kwijt aan het maken van nauwkeurige berekeningen in een aanbesteding.
Anticyclisch noemt de directeur deze initiatieven. "Ik merk dat bij concurrenten de productontwikkeling is teruggebracht of gestopt. Ik wil juist, als de markt straks aantrekt, daarvan snel kunnen profiteren door dan de nieuwe software klaar te hebben." Daarbij kan Kraan terugvallen op het solide inkomensmodel, waarbij een klant geen licentie tegen hoge kosten ineens afneemt, maar betaalt op basis van een maandabonnement. Het softwarehuis hoeft niet per se nieuwe klanten te scoren om inkomsten binnen te krijgen.
| Loon- en salarispakket Kraan Bouwcomputing draait al zo'n dertig jaar de loon-, salaris- en personeelsadministraties van bouwbedrijven. Dat is een complex proces vanwege typische bouwaspecten als vorstverlet en vakantiebonnen. Broekhuizen: "Wij bedienen met ons loon- en salarispakket en rekencentrumdiensten zo'n 1100 klanten. Grote salarisverwerkers informeren regelmatig of ze dat deel kunnen overnemen, maar we houden het liever zelf. De vraag naar uitbesteding neemt weer toe en er kloppen zelfs bedrijven van buiten de bouw aan de deur voor een opdracht." |
Kraan voert onderzoek uit naar bouwtrends en sluit daar de softwareontwikkeling op aan. Broekhuizen laat de term 'consumentgericht bouwen' vallen, waarbij bouwers in bijvoorbeeld nieuwbouwtrajecten rekening moeten houden met de verschillende wensen van consumenten. "Dat houdt in dat zij hun productieplanning nog op het allerlaatste moment willen kunnen wijzigen. De software moet dan ook flexibel zijn." In dit verband rept de Kraan-directeur ook van kopersbeheer of kopersbegeleiding, een ontwikkeling waarbij een bouwer samen met een potentiële koper op een pc de inrichting van een woning of een bedrijfspand doorneemt en waarbij hij kan laten zien wat het kostenplaatje is van bepaalde aanpassingen.
Scherpe concurrentie
Kraan is (met bijna 80 medewerkers) vooral actief in de Bouw en Utiliteitsbouw (B&U: woningen, kantoren). De opbrengsten uit de GWW (Grond-, Weg- en Waterbouw) is een kwart van de omzet die het bedrijf bij de B&U-tak weghaalt. Om die scheve verhouding enigszins recht te trekken, trachtte Broekhuizen in 2003 het failliete KPD in te lijven. Daar stak de curator een stokje voor, wat uiteindelijk een verloren rechtszaak en lege handen opleverde. KPD werd opgesplitst en in vier aparte onderdelen verkocht. "Over die affaire kan ik een boek schrijven. Achteraf bekeken vind ik het nog steeds jammer, omdat ik het beste bod had, zeker qua werkgelegenheid."
Volgens Broekhuizen ligt het marktaandeel van Kraan Bouwcomputing in het hogere segment van de markt (circa 150 grote bouwconcerns) op bijna 50 procent. Bij het midden- en kleinbedrijf is dat een stuk lager. Die markt is met circa 30.000 bedrijven sterk gefragmenteerd. Tot zijn grootste concurrenten rekent hij Van Meijel Automatisering en CTB. Daarnaast zijn er partijen als SSA/Baan, Eniac, Piramide, Brink Groep en Centric actief. "Het is een scherp concurrerende markt, met diverse pakketleveranciers en slechts weinig totaalleveranciers, zoals wij. Veel softwarepartijen staan in de 'onderhoudsmodus'. Ze hebben het moeilijk door de gekrompen markt."
Broekhuizen verwacht dat een aantal leveranciers de komende tijd zoekt naar een overnamepartner om te overleven. Daar liggen kansen voor Kraan, omdat het bedrijf autonoom wil groeien, maar ook via acquisities. "De lat ligt wel hoog", benadrukt hij. "We zoeken naar firma's met aanvullende activiteiten, zoals in de grond-, weg- en waterbouw of de woningbouw. Of in het facilitair beheer, het planmatig onderhoud van gebouwen. Meer van hetzelfde, daar geloof ik niet in."< BR>
