KPN, Vodafone, Hewlett-Packard, Siemens, en IBM mogen zich een jaar lang tot de 5 krachtigste ict-bedrijven in Nederland rekenen. Nortel Networks, Novell, Citee, VX Company en BMC behoren nog net tot de 100 sterkste.
Voor de derde keer geeft Computable inzicht in de krachtverhoudingen tussen de bedrijven in de Nederlandse ict-wereld. De Computable 100 is samengesteld op basis van omzet, winst en aantal werknemers, gemeten over het jaar 2003.
In de top-10 deden zich een aantal opvallende verschuivingen voor. De top-5 bleef ongewijzigd maar daarna is het één en al dynamiek. T-Mobile steeg van plaats 9 naar plaats 6. Asml zakte van 6 naar 8. Nieuw in de top-10 zijn Atos Origin op 9 (was 11), en Logica CMG op 10 (was 12). Getronics (van 8 naar 17) en Philips (van 10 naar 12) zijn uit de top-10 verdwenen. Opvallende stijgers in de top 100 zijn Versatel (van 40 naar 30), SAP (van 48 naar 37), Tiscali (van 64 naar 52), T-Systems (van 76 naar 60), EMC (van 99 naar 71), Kender Thijssen (van 89 naar 72), Network Appliance (van 96 naar 83) en Bbned (van 100 naar 86).
Opvallende dalers zijn Lucent (van 33 naar 45), ISL (van 53 naar 75), Compuware (van 73 naar 81), SSA Global (van 54 naar 85) en The Vision Web (van 75 naar 87) .
Naar omzet gemeten is KPN opnieuw verreweg de grootste speler op de Nederlandse ict-markt. De 7,5 miljard euro omzet die KPN in 2003 behaalde is meer dan de omzet van de nummers 2 tot en met 5 bij elkaar.
Acht ict-bedrijven haalden in 2003 een omzet van meer dan een miljard euro. Naast KPN zijn dat Vodafone, Imtech, IBM, Siemens, Hewlett-Packard, Philips en Atos Origin. Wat omzet betreft is Citee de hekkensluiter. De omzet van Citee in 2003, 25,7 miljoen euro, was de minimale omzet die je als ict-bedrijf in Nederland moest behalen om te worden opgenomen in de Computable 100 van 2004.
De meest in het oog springend kenmerk van deze editie van de Computable 100 is het spectaculaire herstel van de winstgevendheid van de deelnemende bedrijven. In 2001 leden de honderd krachtigste ict-bedrijven in Nederland nog een gezamenlijk verlies van 10,1 miljard euro. In 2002 werd, ondanks stevige reorganisaties, met een verlies van 7,5 miljard euro slechts een bescheiden stap in de goede richting gezet. In 2003 is het verlies omgeslagen in een winst van 2,1 miljard euro.
Hoe goed dat cijfer ook is – en het is goed -, het betekent nog niet dat er breed herstel is in de ict-markt. De andere twee variabelen, omzet en aantal werknemers, ontwikkelen zich nog niet erg hoopvol. De gezamenlijke omzet van de top-100 bedrijven in 2003 bedroeg 34,1 miljard euro, 1,3 procent minder dan in 2003. In 2002 daalde de omzet nog met 8,8 procent.
In 2002 zakte de werkgelegenheid bij de top-100 bedrijven in met 16.750 arbeidsplaatsen tot een totaal van 166.600; een reductie met 9,1 procent. In 2003 verdwenen nog eens 9800 banen, een verlies van 5,9 procent.
Dalende omzetten
De top-100 bedrijven zagen de gezamenlijke omzet in 2003 per saldo met 1,3 procent afbrokkelen tot 34,1 miljard euro. De verschillen tussen de individuele ict-bedrijven zijn echter enorm. Het bedrijf met de grootste omzetgroei is nieuwkomer Bbned. In 2003 groeide de omzet van dit bedrijf, dat adsl- en breedbanddiensten levert, met 236 procent tot 39,3 miljoen euro. In 2002 groeide de omzet al met 1850 procent tot 11,7 miljoen euro. Andere bedrijven die de omzet in Nederland sterk zagen groeien waren EMC (+ 78,7 procent), SAP (+ 70 procent), T-Mobile (+ 58,6 procent) en Kender Thijsen (+ 42,8 procent). Van de bedrijven in de top-100 zagen er veertig de omzet groeien, bij drie bedrijven bleef deze gelijk en bij 57 bedrijven daalde de omzet.
De sterkste omzetdaling was er voor SSA Global (met het voormalige Baan), die de in Nederland gerealiseerde omzet met 57,3 procent zag afnemen tot 31,5 miljoen euro. Andere bedrijven die hun omzet in 2003 met minimaal 30 procent zagen verdampen zijn ISL (- 49,9 procent), Lucent (- 39,9 procent), ASM International (- 35,2 procent) en Getronics (- 32,3 procent).
11.540 banen verloren, 1750 nieuwe banen erbij
In 2002 gingen bij de top-100 bedrijven al 16.750 banen verloren, in 2003 werden per saldo nog eens 9800 banen geschrapt. Er waren ook bedrijven die het aantal werknemers zagen groeien. Dat was veelal het gevolg van overnames. EDS dikte het meeste aan met vierhonderd nieuwe werknemers, gevolgd door Brunel (+ 235) en Logica CMG (+ 124). Relatief de grootste groeiers voor wat betreft het personeelsbestand waren EMC (+ 66,7 procent), Avaya (+ 43,3 procent) en Network Appliance (+ 36,7 procent).
Bij KPN gingen de meeste banen verloren. In 2002 slankte het bedrijf in Nederland al af met een omvang van 7888 mensen, in 2003 verminderde het personeelsbestand met nog eens 2489 mensen. Ook bij Getronics (- 1400), Philps (- 1260), Cap Gemini (- 648), Pinkroccade (- 623) Imtech (- 548) en Siemens (-533) vonden forse banenreducties plaats. Relatief vielen de zwaarste klappen bij Transiciel, waar 50 procent van de banen verdween. Ook nam de werkgelegenheid substantieel af bij SSA Global (inclusief Baan, – 32,9 procent) en CSS (- 31,3 procent).
Spectaculair winstherstel
Het herstel van de bedrijfswinsten in de ict-sector in 2003 was ronduit spectaculair. Het meest tot de verbeelding spreekt het winstherstel van de grootste speler in de Computable 100. KPN wist het verlies van 5,4 miljard euro in 2002 om te buigen tot een winst van 1,6 miljard euro in 2003. Andere ict-bedrijven die in Nederland in 2003 een nettowinst van meer dan 100 miljoen euro behaalden zijn UPC (494 miljoen), MCI (218 miljoen), IBM (124 miljoen) en Orange (114 miljoen).
Als we naar de winstmarges kijken, stuiten we op een nog niet eerder vertoond fenomeen in de Computable 100: meest winstgevend is namelijk UPC met een winstmarge van 105,6 procent, wat betekent dat het bedrijf meer winst heeft behaald dan het omzet heeft gedraaid (wat natuurlijk niet kan). In een toelichting laten de financiële mensen van UPC weten dat dit wordt veroorzaakt door boekhoudkundige correcties in de jaarcijfers. Ook hele goede winstmarges zijn er voor MCI (+ 81,3 procent – ook veroorzaakt door boekhoudkundige correcties), Microsoft (31,1 procent), Orange (24,6 procent), SSA Global (met Baan, 22,9 procent) en KPN (21,2 procent).
Aan de andere kant van het spectrum de bedrijven met verliezen. Het grootste verlies was er voor Vodafone: 683 miljoen euro. Andere bedrijven met forse verliezen in 2003 zijn Asml (- 86,4 miljoen), Atos Origin (- 57,4 miljoen) en Casema (- 56 miljoen).
De meest ongunstige marge heeft Sun Microsystems (- 30,1 procent). Ook slechte winstmarges zijn er voor Tiscali (- 26,8 procent), Vodafone (- 26,8 procent) en Casema (- 21,7 procent).
De gemiddelde winst marge van alle top-100 bedrijven bij elkaar verbeterde van – 21,8 procent in 2002 naar een redelijk gezonde 6,1 procent in 2003. In 2001 was de winstmarge nog – 26,8 procent.
Arbeidsproductiviteit
Met een fors teruglopend personeelsbestand, een teruglopende omzet en een sterk verbeterde winstgevendheid kan het niet anders dan dat de arbeidsproductiviteit en de winst per werknemer er bij de top-100 ict-bedrijven er op vooruit is gegaan en dat blijkt ook zo te zijn.
In de laatste drie jaren is de gemiddelde omzet per werknemer in de top-100 bedrijven per saldo opgelopen. In 2001 werd een gemiddelde omzet van 206.000 euro per werknemer gerealiseerd. In 2002 was dat 207.000 euro per werknemer. In 2003 liep de gemiddelde omzet op tot 217.000 euro per werknemers (de omzet daalde minder sterk dan de omvang van het personeelsbestand).
De hoogste omzet per werknemers werd gerealiseerd door Econocom: 2,6 miljoen euro per man/vrouw. Ook bij Tech Data (1,6 miljoen), Ingram Micro (1,6 miljoen) en Copaco (1,5 miljoen) werd meer dan een miljoen euro per werknemer omgezet.
De laagste arbeidsproductiviteit heeft Philips. De omzet per werknemer bleef in 2003 steken bij 42.200 euro per werknemer. Andere bedrijven met een lage arbeidsproductiviteit zijn Brunel (45.000 euro) , SSA Global (59.400 euro), Océ (69.900 euro) en ICT Automatisering (75.500 euro).
De winst per werknemer heeft zich in 2003 vorstelijk hersteld. In de Computable 100 van vorig jaar scoorde Microsoft het best op deze variabele. Het bedrijf scoorde een winstcijfer van 148.000 euro per werknemer en liet daarmee alle andere bedrijven ver achter zich. Dit jaar is het MCI – wie had dat gedacht? – die bovenaan staat. Geholpen door boekhoudkundige correcties in de jaarcijfers, dat wel, maar toch: bij MCI bedroeg de winst 311.000 euro per werknemer. Een zelfde verhaal bij UPC: 309.000 euro per werknemers. Op de derde plaats Microsoft, waar elke werknemer goed was voor 177.000 euro winst. Andere bedrijven met een hoge winst per werknemer zijn Orange (87.700 euro), Cisco Systems (83.400 euro) en KPN (83.300 euro).
Criteria
De drempel voor de Computable 100 van 2004 ligt bij een in Nederland behaalde omzet van 25,7 miljoen euro. Tevens moeten het aantal werknemers in Nederland en de in Nederland behaalde netto winst bekend zijn. Veel bedrijven (met name de grote, internationaal opererende ict-ondernemingen) consolideren de jaarcijfers op concernniveau en berekenen, dan wel publiceren deze cijfers niet per land.
Om toch alle belangrijke spelers in de Computable 100 te kunnen opnemen, zijn in die gevallen omzet en netto winst naar ratio berekend op basis van het aantal werknemers op 31 december 2003 in Nederland. In een aantal gevallen is wel de in Nederland behaalde omzet bekend maar niet de netto winst. In dat geval is de netto winst berekend naar ratio op basis van de Nederlandse omzet. De cijfers hebben betrekking op boekjaar 2003. Voor de meeste bedrijven komt dit overeen met het kalenderjaar 2003. Voor bedrijven met een gebroken boekjaar is gebruik gemaakt van de cijfers over 2002/2003 of 2003/2004, afhankelijk van de vaststelling van het boekjaar en de beschikbaarheid van de jaarcijfers. In een aantal gevallen is geen netto- maar een bruto winstcijfer gepubliceerd (meestal aangeduid als Ebitda; earnings before interest, taxes depreciation and appriciation, ofwel winst voor rente, belasting, afschrijvingen en amortisatie van goodwill). Dit betreft de cijfers van T-Mobile, T-Systems, Fujitsu Siemens, Brunel, Unit 4 Agresso, ADP en SSA Global. Voor deze bedrijven geldt dat de gerapporteerde bruto winst aanmerkelijk gunstiger uitvalt dan de daadwerkelijke netto-winst. Van dat bruto winstcijfer moet immers nog rente, belasting en afschrijvingen worden afgetrokken.
Een flink aantal bedrijven in de Computable 100 publiceert de jaarcijfers in Amerikaanse dollars, Britse ponden of Zweedse kronen. Deze cijfers zijn omgerekend in euro’s, op basis van de gelden wisselkoers van 31 december 2003. Die wisselkoers heeft een groot effect gehad op de hoogte van de omzetten en winsten van bedrijven in de Computable 100. Op 31 december 2001 kostte een euro 0,88 dollar. Eind 2002 was dat 1,05 dollar en op 31 december 2003 kreeg u voor een euro 1,26 dollar. Dat betekent dat een bedrijf dat de omzet en winst over 2003 in dollars gelijk zag blijven aan de winst in 2002 in euro’s de winst met 20 procent zag dalen.
De uiteindelijke rangschikking is een gewogen gemiddelde van de omzet (factor 3), aantal werknemers (factor 2) en de omzet per werknemer (factor 1). Opnieuw is dit jaar afgezien van het meewegen van de winst. Door boekhoudkundige aanpassingen worden nog steeds enorme uitslagen geboekt (zoals de enorme winsten van MCI en UPC) waardoor het beeld troebel zou worden. Ook het feit dat nog steeds enkele bedrijven in Ebitda rapporteren maakt vergelijken moeilijk.< BR>
