Leveranciers van anti-witwas software richten zich steeds vaker op sectoren buiten de bankwereld, zoals verzekering en telecommunicatie. Alleen lijkt de markt de noodzaak om de softwarepakketten aan te schaffen nog niet te zien, zeker niet in Nederland.
| Kopen of zelf ontwikkelen In de Verenigde Staten hebben veel banken, verzekeringsmaatschappijen en beveiligingsbedrijven hun alm-software niet kant-en-klaar gekocht, maar zelf ontwikkeld. In onderzoek van Gartner zei 75 procent van de ondervraagde verzekeringsmaatschappijen, 74 procent van de beveiligingsbedrijven en 53 procent van de banken in eigen huis een alm-systeem te hebben ontwikkeld. Gartner signaleert wel een mogelijk probleem bij het zelf ontwikkelen van applicaties. Zelf ontwikkelde systemen moeten actueel gehouden worden in verband met veranderende wetgeving, maatregelen en criminele patronen. Dat kan een hele klus zijn. |
Reputatieverlies
De markt voor alm-software wordt bij uitstek gedreven door wetgeving; maatregelen waar bedrijven zich maar aan te houden hebben, op straffe van boetes of zelfs gevangenisstraffen. Een roi (return-on-investment) is er niet. Een direct financieel voordeel is er met de aanschaf van een pakket dat is toegespitst op alm namelijk niet te behalen. Hoogstens kun je het risico van reputatieverlies ermee proberen af te dekken en zo voorkomen dat de kranten in negatieve zin bol staan met jouw bedrijfsnaam.
Het risico van reputatieverlies is zeker niet vergezocht. Op 25 april maakte het Financieel Expertisecentrum (FEC) resultaten bekend van een onderzoek naar wisselkantoren. Daarin zouden ook grenswisselkantoren (GWK’s) zijn meegenomen. In het rapport blijkt dat een groep van zevenhonderd geldwisselaars veelvuldig gebruik maakte van wisselkantoren om crimineel geld te wisselen, om zo de herkomst ervan te versluieren en dus een eerste stap te zetten in het witwasproces. In totaal ging het om 487 miljoen euro in vier jaar tijd. Een dergelijk bericht doet de reputatie van een grote organisatie van wisselkantoren geen goed.
Had het gebruik van speciale alm-systemen kunnen helpen om zo’n reputatieverlies te voorkomen? Alm-pakketten zijn er per slot van rekening niet alleen voor banken. Misschien, misschien ook niet. De eerste stap die een wisselkantoor zou moeten nemen, is het vragen om identificatie. De software kan vervolgens helpen bij naamverificatie. Het FEC adviseert de geldwisselkantoren in het rapport bijvoorbeeld ook om in het vervolg gebruik te maken van het Verificatie Identificatie Systeem (VIS) van de Klpd. Het constateerde daarnaast dat de administratie van geldwisselkantoren slechts beperkt inzicht gaf in de cliënthistorie. Dat zijn zaken die in een alm-pakket terugkomen. GWK wilde zelf overigens geen mededelingen doen over (softwarematige) maatregelen die het genomen heeft of nog zal nemen.
Veel te analyseren data
Je kunt je afvragen of het voor GWK de moeite loont te investeren alm-software wanneer er minimaal gebruik wordt gemaakt van de functionaliteiten. De prijs is namelijk hoog. Een bedrag van 250 duizend euro, alleen al voor licenties voor een instapmodel, is niet ongebruikelijk. Bij het wisselen van geld vindt geen transactie plaats van rekeningnummer A naar rekeningnummer B, terwijl de software pas echt interessant wordt als er sprake is van overboekingen; wanneer geld wordt gestort op een rekening en vervolgens overgemaakt naar andere rekeningnummers.
"Dan komt onze softwareapplicatie pas echt tot zijn recht", zegt Robin Bodaan, commercieel directeur en één van de oprichters van Neteconomy. "De kracht van ons pakket Erase zit vooral in het opbouwen van elektronische ‘fingerprints’ van een rekeningnummer, waardoor je inzichtelijk kan maken met wie dit rekeningnummer direct en indirect zaken doet, en waarmee je tevens een ‘audittrail’ (waar gaat het geld naartoe, red.) kan verkrijgen."
Herman Verrelst, ceo van Data4s, benadrukt dat het gebruik van de programmatuur echt interessant wordt als sprake is van veel te analyseren data. "Dan kan de software uit bepaalde transacties doorstromingen op rekeningen in kaart brengen, te grote cash-omzetten in bepaalde kantoren signaleren, of bijvoorbeeld cash-deposits signaleren die net onder een bepaalde rapporteringlimiet zitten." De grootte van een organisatie en de omvang van de geldstromen zullen uiteindelijk bepalen of het aantrekkelijk is om alm-software aan te schaffen.
Branchespecifiek
Geldwisselkantoren vallen misschien niet binnen de interessantste doelgroep van de fabrikanten van alm-systemen, maar die kijken voor hun marktpotentieel wel steeds vaker iets verder dan alleen de bankwereld. Verzekeringsmaatschappijen en telecombedrijven springen daarbij het meest in het oog. Eigenlijk zijn alle sectoren met een zeker immaterieel karakter, waar grote sommen geld in omgaan, kwetsbaar voor witwasschema’s en dus geschikt om een alm-softwarepakket te implementeren, mits de hoeveelheid data in de organisatie groot is. Daarnaast moeten de fabrikanten bereid zijn te investeren en branchespecifieke kenmerken aan de software toe te voegen.
"Het is alleen de vraag waarin investeringen zinvol zijn", zegt Bodaan. "In principe zou je in alle markten wel wat kunnen doen, maar we concentreren ons op die markten waar de nood het hoogst is, zoals het bankwezen en de telecomsector." En de verzekeringsmarkt dus. Neteconomy heeft daar de afgelopen tijd eveneens flink in geïnvesteerd. Bodaan: "Voor onze software hebben we onderzoek gedaan bij een potentiële opdrachtgever naar de witwasscenario’s die er mogelijkerwijs kunnen plaatsvinden. Dat is branchespecifiek in de software verwerkt."
Een witwasscenario in de verzekeringsbranche kan bijvoorbeeld verlopen via de koop van een pensioenverzekering voor driehonderdduizend euro. Vervolgens zegt men na een half jaar, tegen betaling van een boeteclausule, de verzekering op. Het resultaat: een mooie cheque met de naam van het pensioenbedrijf erop. Ook in de telecommarkt zijn bepaalde witwasscenario’s te bedenken, bijvoorbeeld via 0900-nummers.
Niet duidelijk
Fair Isaac ziet ook bij de overheid zelf een toenemende interesse voor software die witwaspatronen kan blootleggen, vooral in Engeland en Nederland, maar ook in de rest van Europa, bij ministeries van Financiën en justitiële organisaties.
Salesdirector Albert van Heijningen: "Als via de wet melding ongebruikelijke transacties (wmot) alle meldingen worden uitgevoerd zoals de overheid dat opdraagt, komen er dagelijks zóveel meldingen binnen dat men dat nooit zonder de juiste softwaremiddelen kan afhandelen. Dat is nu ook al een beetje de kritiek geweest op de wmot. Het is lang niet altijd duidelijk wat ermee gebeurt. Dit geeft bij banken nog wel eens reden tot geklaag, omdat zij wel moeten melden en het niet altijd duidelijk is of de overheid er opvolging aan kan geven. We zijn op dit moment bij veel overheden aan het praten, en buiten Nederland is het bij sommige overheden ook al geïmplementeerd."
Alm-software haalt ‘ongebruikelijkheid’ uit een transactie door diverse vergelijkingen te maken, bijvoorbeeld met het gebruikelijke gedrag van een klant of de groep waar hij zich in bevindt, of door a-typische omzetvolumes in kaart te brengen. De verschillende softwaresystemen brengen witwasschema’s in kaart op basis van regels en praktijkgevallen. Sommige pakketten laten daar ook nog eens statistische- en datamining-technieken op los, waardoor ze profielen opbouwen die op basis van transactiehistorie steeds aan te passen en te verbeteren zijn.
Wortels in fraude
De anti-witwas programmatuur is duur, maar bedrijven zouden het kunnen laten meeliften op een implementatie van software om fraude tegen te gaan. Daar zit namelijk wel een roi op. De Europese Unie becijferde onlangs nog in het Lafferty 2003 Card Fraud Report dat er in 2000 voor 943 miljoen dollar werd gefraudeerd met creditcards en andere betaalkaarten, en dat die fraude toeneemt. Dit geeft aan dat software zichzelf dan al gauw kan terugverdienen. Uiteindelijk is fraude ook de basis van alm-software. Leveranciers als Fair Isaac, Neteconomy en Data4s hebben hun wortels liggen in de markt voor fraudedetectie.
Nederlandse banken en andere financiële instellingen zien, hoewel het nog geen storm loopt, wel steeds vaker de noodzaak in van het implementeren van een alm-pakket omdat zij internationaal aan verplichtingen via bijvoorbeeld regels van de USA Patriot Act moeten voldoen. In andere Nederlandse bedrijfssectoren krijgt men voornamelijk te maken met de wmot, wat overigens geleidelijk aan steeds meer bedrijfstakken wel dwingt om witwasactiviteiten in kaart te brengen en te melden. Behalve banken en andere kredietinstellingen moeten bijvoorbeeld ook levensverzekeraars, assurantietussenpersonen, effecteninstellingen, beleggingsinstellingen, geldtransactiekantoren en wisselkantoren ongebruikelijke transacties melden. Handelaren in goederen van grote waarde, zoals juwelen, voertuigen, schepen, kunst en antiek, moeten dat eveneens. Per 1 juni 2003 komen daar advocaten, notarissen, accountants, makelaars en belastingadviseurs bij.
Het probleem is te bepalen welke omstandigheden een transactie ongebruikelijk maken. Of een transactie ongebruikelijk is wordt bepaald aan de hand van een lijst met indicatoren die de minister van Financiën en de minister van Justitie gezamenlijk vaststellen. Daar zou de software bij kunnen helpen.< BR>
