Onder de leveranciers van netwerk- en telecommunicatie-technologie heeft een fikse consolidatieslag plaatsgevonden. Ontwikkelingen lijken niet meer zo snel te gaan als voorheen, en minder revolutionair te zijn. Dat is echter schijn. Drie cruciale ontwikkelingen zijn: draadloze netwerken, ‘voice-over-ip’ en 10 Gigabit ethernet. Wat is de status ervan? Wat zijn de grootste knelpunten?
Naast het web lag de ontwikkeling van snelle netwerken aan de basis van de dotcom-hype. Html en http maakten internet bruikbaar voor iedereen. Snellere modems en de kabel ontsloten internet voor de thuisgebruiker. Fast ethernet tot aan de desktop deed hetzelfde in het bedrijfsleven. Snelle backbones en glasvezel zorgden ervoor dat het op open standaarden gebaseerde internet kon uitgroeien tot een door iedereen te gebruiken wereldwijd computernetwerk.
Veel te doen
Waren we destijds druk bezig met het aanleggen van fast ethernet en utp-bekabeling (unshielded twisted pair) naar alle werkplekken, straks doen we dat met GbE (Gigabit ethernet) en glasvezel. Modems en de kabel maakten internet in ieder huishouden beschikbaar. Adsl (asymmetric digital subscriber line) lijkt de nieuwe standaard daarvoor te worden. Waar mobiele telefoons en sms (short message service) een succes werden – en wap (wireless application protocol) een mislukking – zien we nu telefoons en pda’s (personal digital assistant) naar elkaar toe groeien.
Hetzelfde geldt voor 3g-netwerken (derde-generatie) en wlan’s (wireless local area network). Waar iedereen zijn netwerken dichttimmerde met screening routers, firewalls, intrusion detection-systemen en vulnerability scanners, maken inmiddels alle applicaties gebruik van de overal wijd open staande poort 80, en kunnen we weer opnieuw beginnen. Waar virussen en spam inmiddels enigszins succesvol worden uitgefilterd op de mailcommunicatiepoort, ligt de hele wereld nu regelmatig onder vuur van wormen en dos-aanvallen (denial of service). Kortom, er is nog veel te doen.
Draadloos netwerk
De opvallendste ontwikkeling van dit moment is het draadloze lokale netwerk, waarvoor de Ieee-norm 802.11b wifi (wireless fidelity) is ontwikkeld. Tot voor kort werden wlan’s vooral ingezet in verticale markten, zoals ziekenhuizen en magazijnen, en thuis. Inmiddels worden ze steeds meer een algemeen onderdeel van de bedrijfsinfrastructuur. Verder gebruiken ondernemingen dezelfde technologie om via hotspots publieke netwerkdiensten aan te bieden.
Wifi, momenteel met een snelheid van 11 Mbps over de 2,4 GHz band, wordt op sommige pc’s en laptops al standaard meegeleverd. Wifi is populair, ondanks het feit dat in het bijbehorende beveiligingsprotocol wep (wireless equivalent privacy) lekken zitten. Ook lapmiddelen (wep2/tkip) blijken niet te voldoen. Het grootste probleem is echter dat het merendeel van de beheerders deze beveiliging niet eens activeert.
Op dit moment implementeren veel gebruikers een nieuw protocol: wpa (wifi protected access). Wpa is gebaseerd op de voorlopige specificaties van 802.11i. Deze tussenpaus blijft dienst doen totdat de 802.11i standaard gereed is, en vervolgens als wpa versie 2.0 daarin verder evolueren. De huidige leveranciersspecifieke leap-standaard (lightweight eap) van Cisco, bestaande uit eap (extensible authentication protocol) met een Radius-server (remote authentication dial-in user service), is onder de naam 802.1x gestandaardiseerd en zal onderdeel uitmaken van de 802.11i specificatie.
Inmiddels werkt Cisco samen met Microsoft hard aan de promotie van peap (protected eap), terwijl de rest van de wereld met ttls (tunneled transport layer security) in de weer is. Op dit moment bekijkt de Ieee beide protocollen. Het is nog niet duidelijk voor welk protocol de organisatie uiteindelijk zal kiezen.
Totdat de beveiliging op netwerkniveau goed is geregeld, ligt het het meest voor de hand om de bestaande vpn’s (virtual private network) uit te breiden naar het wlan. Daarbij kunnen wel problemen met roaming ontstaan.
Opvolgers
Vorig jaar nog waren de twee opvolgers van Ieee 802.11b, beide met een theoretische snelheid van 54 Mbps, in een hevige strijd verwikkeld. 802.11a was er eerder, en heeft acht kanalen (in plaats van drie) in de 5 GHz band tot zijn beschikking. Omdat deze band in Europa al voor andere doeleinden werd gebruikt, zijn hier alleen 802.11a producten voorzien van spectrumbeheer toegestaan. Deze combinatie wordt weer gestandaardiseerd onder de naam 802.11h. De tweede 54 Mbps specificatie, 802.11g, lijkt veel meer op zijn voorganger 802.11b, en maakt gebruik van dezelfde 2,4 GHz band. Ten slotte is er de Hiperlan2-standaard van het Etsi (European Telecommunications Standards Institute). Hoewel dit ontwerp, gebaseerd op atm-technologie (asynchronous transfer mode), technisch superieur is en goede qos-faciliteiten (quality of service) biedt, ziet het er niet naar uit dat Hiperlan2 nog wat gaat worden. Inmiddels leveren alle grote leveranciers van chipsets combinaties die met 802.11b, 802.11a en 802.11g overweg kunnen; kiezen hoeft dus al bijna niet meer. Gartner waarschuwt echter voor de aanschaf van 802.11a. Wie dat nog dit jaar doet, loopt het risico op korte termijn alweer te moeten opwaarderen.
Telefonie via ip
Van ip-telefonie (internet protocol) werd drie, vier jaar terug al veel verwacht. Op dit moment krijgt voip (voice-over-ip) een tweede kans. De nieuwe 3700-serie van Cisco bijvoorbeeld ondersteunt naast voip ook traditionele telefoons, wat migratie gemakkelijker maakt. Daarnaast biedt de apparatuur poe (power over ethernet), wat ook te gebruiken is voor de voeding van wlan-toegangspunten. Ook 3Com heeft onlangs een compleet portfolio van ip-telefoons, toegangspunten en poe-enabled switches geïntroduceerd. Microsoft heeft voip voor Windows CE.Net 4.2 aangekondigd. Bovendien zegt dit concern te werken aan de integratie van telefonie in zijn desktop Windows-systemen, om uiteindelijk te komen tot een volledig geïntegreerde communicatieomgeving.
Er is al veel apparatuur op de markt waarmee op allerlei manieren tegelijkertijd traditionele telefoons en voip te gebruiken zijn. Inmiddels komen ook carriers met diensten voor voip over lange afstanden. Voor wie aan één hype nog niet genoeg heeft: ook ip-telefonie over wlan’s (vowlan of wvoip) is een optie met de nieuwe generatie ‘slimme’ telefoons (smartphones).
Het grootste struikelblok voor voip en andere realtime multimediatoepassingen is de qos van ethernet, beter gezegd, het gebrek daaraan. Er zijn hiervoor in de loop van de tijd weliswaar allerlei uitbreidingen ontwikkeld, en het gebruik van switches heeft een hoop verlichting gebracht, maar de problemen zijn inherent aan de onderliggende csma/cd-technologie (de toegangsmethode voor het lan, uitgebreid met detectie van conflicten). Aan oplossingen wordt nog steeds hard gesleuteld, bijvoorbeeld door het Metro Ethernet Forum (MEF) en het Mpls Forum. Hetzelfde geldt voor het internet protocol, dat niet is ontworpen voor connectiegeoriënteerde verbindingen. Als het ook nu nog niets wil worden met voip, zullen we gewoon moeten wachten op de volgende ip-versie: IPv6.
Ethernet-opwaardering
In de wereld van de vaste datanetwerken speelt nu overal de opwaardering naar de volgende generatie ethernet: GbE. De gecombineerde 10/100/1000 Mbps netwerkkaart is de standaard aan het worden. Daarmee is GbE op de bestaande Cat5 utp-bekabeling toepasbaar. De kaarten zijn inmiddels spotgoedkoop, en ook de switches worden betaalbaar. Toepassingen die van deze bandbreedte kunnen profiteren zijn niet alleen multimedia-applicaties als voip en video, maar bijvoorbeeld ook gridcomputing (virtuele supercomputers).
De daaropvolgende stap is glasvezel tot aan de desktop, om daar de glasvezelvariant van GbE op te kunnen gebruiken. Hoewel ook deze de ethernet-naam draagt, gaat het om een heel andere technologie, gebaseerd op fibre channel (technologie voor snelle glasvezelverbindingen).
Voor man’s en wan’s (metropolitan- en wide-area network) gaan we met 10 GbE de volgende generatie in. Hoewel de producten net op de markt zijn en de prijzen nog dit jaar sterk zullen dalen, zal deze technologie de standaard worden voor de backbone. Nu al worden wan-verbindingen gebaseerd op atm en frame relay vervangen door 10 GbE lijnen. Overigens wil dit niet zeggen dat organisaties niet meer investeren in atm-netwerken. Bestaande infrastructuren worden nog steeds uitgebreid en opgewaardeerd. Omdat 10 GbE ontworpen is om ook over Sonet (synchronous optical network) getransporteerd te worden, kunnen carriers deze technologie nu al aanbieden, al is het aanzienlijk goedkoper om 10 GbE direct toe te passen. < BR CLEAR=LEFT>
