Bedrijven zullen binnenkort in ‘real time’ kunnen reageren op veranderingen in de markt. Daartoe zullen hun bedrijfsprocessen middels internettechnologie geheel worden geïntegreerd met die van leveranciers en klanten. Automatisering is daarmee op een punt aangekomen dat steeds meer taken van ict-beheerders door het automatiseringsysteem worden overgenomen. Het ‘op afroep’-tijdperk volgens IBM.
De economische malaise heeft diepe wonden geslagen in de ict-wereld en al menig slachtoffer gemaakt. Toch staat een aantal zwaargewichten nog fier overeind. IBM is er daar één van. In het eerste kwartaal van dit jaar steeg de omzet met 11 procent tot 20 miljard dollar, de winst groeide met acht procent tot 1,4 miljard – cijfers waarvan veel van de collegae in de branche alleen kunnen watertanden. Vooral de softwaredivisie van IBM deed het goed; inmiddels is IBM na Microsoft ’s werelds grootste softwareconcern. Er zijn tijden geweest dat dat anders was.
De wereld verandert, IBM ook. Ceo Samuel J. Palmisano heeft in de anderhalf jaar dat hij bij Big Blue aan het roer staat niet stilgezeten; de harddisk-drive divisie werd ontmanteld, 15.000 man werd ontslagen, en dan was er nog de overname van Pricewaterhousecoopers. Voor het eerst in zijn bestaan haalt IBM het grootste deel van de omzet uit dienstverlening. Desalniettemin blijft het bedrijf een van ’s wereld grootste computerverkopers.
Een half jaar geleden kondigde Palmisano het tijdperk van ‘on demand’ (op afroep) aan. Hij deed dat in een speech die wat IBM betreft achteraf even historisch zal blijken te zijn als die van voorganger Lou Gerstner vijf jaar daarvoor, waarin hij het begrip ‘e-business’ introduceerde.
IBM steekt 10 miljard dollar in de ontwikkeling van het ‘op afroep’-tijdperk. Dit geld gaat naar onderzoek & ontwikkeling, overnames en een enorme reclamecampagne die inmiddels ook in Nederland op gang is gekomen.
De vraag doet zich voor of het ‘op afroep’-tijdperk een wezenlijke ontwikkeling van belang is, of dat het een door de marketeers van IBM verzonnen kreet is die de wereld wordt ingestuurd in de hoop dat er omzet voor terug komt.
De meeste grote ontwikkelingen uit de geschiedenis van de ict kun je in een paar zinnen duiden. Dat het ‘op afroep’-tijdperk zich niet zo één-twee-drie laat uitleggen maakt dat IBM wellicht de schijn tegen heeft. Maar oordeel vooral zelf.
In 18 maanden op de markt
Jack van Driel is IBM Advocate & Paradoxiologist en lid van IBM’s Thought Leadership Team. Hij houdt zich bezig met ’trendwatching’ en maakt koppelingen tussen technologie en business. "Je ziet op dit moment een trendbreuk in iets dat al heel veel jaren loopt. In de loop van de tijd zijn er opschudmomenten; we zitten er nu in één. Je ziet het in de technologische en sociale ontwikkeling, in de economie en de politiek: overal knarst het. Ontwikkelingen gaan steeds sneller, bedrijven gaan wereldwijd opereren en sociale ontwikkelingen maken dat doelgroepen moeilijker zijn te bepalen. Van een fenomeen als postcodesegmentatie blijkt niets meer te kloppen."
Deze ontwikkelingen geven een enorme druk op bedrijven die zich willen aanpassen aan ontwikkelingen in de markt. Ook wordt nog eens de levenscyclus van producten korter. De top-notebooks die IBM nu op de markt brengt, zijn maar een maand of zes in de verkoop voordat ze door nieuwe typen worden verdrongen. Maar je ziet het in andere markten ook.
Van Driel: "Nog niet eens zo heel lang geleden duurde het bij Daimler Chrysler zeven jaar voordat ze een idee voor een nieuwe auto hadden omgezet in de introductie op de markt. Na een aantal missers is die tijd teruggebracht tot 18 maanden. In feite moet je in real time kunnen reageren op gebeurtenissen in de markt. Daarnaast zullen bedrijven zich steeds meer gaan toeleggen op hun kerncompetentie. Het gaat niet alleen meer om het uitbesteden van de kantine en catering; bedrijven gaan werkelijk kijken naar wat ze heel goed kunnen. Sommige dingen die je doet, zijn cruciaal, maar behoren niet tot de kernactiviteiten. Dat geldt ook voor IBM zelf. Dat is weliswaar zelf de uitvinder van de harddisk – en daar zijn we ook trots op – maar het product is inmiddels een ‘commodity’ geworden en in die zin geen kernactiviteit voor IBM. Daarom is een partner gezocht; Hitachi maakt nu de harddisks voor IBM. Het onderzoek op het gebied van harddisks wordt echter nog steeds door IBM zelf gedaan, want dat behoort wél tot de kernactiviteiten van het bedrijf.’
Drie fasen
Veel van wat er momenteel gebeurt op ict-gebied is gebaseerd op internettechnologie en dat geldt zeker ook voor het ‘op afroep’-tijdperk. IBM onderscheidt drie fasen in het gebruik van internettechnologie. De eerste fase heet ‘access’ en betreft het zoeken en ter beschikking stellen van informatie, het doen van kleine transacties, kortom: spelen met het internet. Hieraan zijn we inmiddels allemaal gewend; zelf op het busje van de loodgieter staat tegenwoordig een internetadres. De tweede fase heet ‘enterprise integration’; internettechnologie wordt gebruikt om interne bedrijfsprocessen aan elkaar te koppelen. In het ‘e-business on demand’–tijdperk worden deze koppelingen ook naar buiten gebracht en ontstaan verbindingen met partners, klanten, en pers.
Een bedrijfsvoering ‘op afroep’ vraagt om een operationele omgeving die aan een aantal kenmerken voldoet. Veel ondernemingen beschikken over een heterogene en complexe automatiseringsinfrastructuur. Zij zullen gefaseerd migreren naar een nieuwe it-infrastructuur, die gebaseerd is op open standaarden, geheel geïntegreerd en virtueel georganiseerd is, en autonoom kan reageren op veranderingen.
Open standaarden
Donné Kok, technical consultant bij IBM, zegt dat het begint met open standaarden: "Op dit moment worden bedrijfsprocessen als onderzoek & ontwikkeling, productie en marketing & sales binnen organisaties geïntegreerd. De volgende slag gaat om de intergratie van de eigen bedrijfsprocessen met die van toeleveranciers en klanten. Het is van wezenlijk belang dat je dan werkt met open standaarden. Alles moet zijn geïntegreerd. Bedrijven verstevigen hun positie door middel van horizontale integratie; de grote hoeveelheid gegevens, verouderde systemen en bedrijfsspecifieke applicaties waar alle interne afdelingen, partners, leveranciers en klanten mee werken, worden op deze wijze naadloos op elkaar aangesloten. Een derde kenmerk is een virtuele omgeving. Op dit moment zie je heel vaak dat bedrijfsprocesapplicaties direct zijn gekoppeldaan de eigen infrastructuur. Door ontkoppeling van de applicatie met de infrastructuur – dus door het virtueel te maken – heb je de mogelijkheid om veel makkelijker automatisch dataopslag of verwerkingskracht bij te schakelen. Een voorbeeld hiervan is ‘grid-computing’, dat ook gebruik maakt van de toewijzing van virtuele middelen. Daarnaast zullen bedrijven kijken of ze de de huidige ict-omgeving beter kunnen benutten. Bijna ieder bedrijf heeft apparatuur van meerdere merken in huis, met een reeks applicaties. De vraag is of het mogelijk is om wat je hebt staan beter uit te benutten is, waardoor je je kosten naar beneden kunt brengen.’
Dat de kosten naar beneden moeten, is wel duidelijk. Voor de meeste bedrijven geldt dat ongeveer 80 procent van het ict-budget opgaat aan het in de lucht houden van het automatiseringssysteem. Slechts 20 procent gaat naar het ondersteunen van nieuwe processen. Maar die 20 procent is ook precies wat ict-afdelingen hebben moeten inleveren, omdat het economisch slechter gaat. Daardoor kan veel business niet verder worden ontwikkeld: er is geen ict-budget meer voor. De kunst is dan ook die 80 procent vaste kosten naar beneden te brengen. Kok: ‘Je kunt dit onder meer doen door fysieke consolidatie. Zorg ervoor dat gedistribueerde hardware op een beperkt aantal locaties wordt samengebracht. Dit heeft veelal tot gevolg dat je met minder personeel toekan en het gebruik van servers kunt optimaliseren. Een tweede slag is de applicatieconsolidatie: als jij SAP gebruikt en ik ook, kunnen we dan niet samen in één licentie gaan werken? Dat scheelt zowel licentie- als onderhoudskosten.’
Autonoom ict-beheer
Autonoom ict-beheer is het vierde kenmerk in een operationele ‘op afroep’-omgeving. IBM signaleert twee belangrijke, algemene trends die zich de afgelopen jaren in de informatietechnologie hebben voorgedaan. Ict-toepassingen worden steeds meer gebruikt en ict wordt steeds complexer; er komt meer bandbreedte en er komen meer applicaties. Dit heeft ingrijpende gevolgen voor de systeembeheerders binnen organisaties.
Kok: "Als je automatiseringsprocessen goed wilt managen, is dat niet meer op traditionele wijze te doen; het aantal handen is gewoon te beperkt. Omdat het steeds complexer wordt, is er steeds meer kennis nodig. Twee jaar geleden is er een geïntegreerd project begonnen binnen IBM Research & Development om de activiteiten die voorheen bij de ict-beheerder lagen, te verplaatsen naar de techniek. De beheerder zal er in de toekomst vooral zijn om praktische problemen op te lossen en om de techniek zoveel mogelijk zelf de technische zaken te laten doen. Bij IBM is dat autonoom ict-beheer gaan heten."
De eigenschappen van autonoom ict-beheer zijn: zelfbeschermend, zelfherstellend, zelfoptimaliserend en zelfconfigurerend.
Kok: "Elk mkb-bedrijf heeft te maken met maand- en kwartaalafsluitingen. Het is een financiële applicatie die in de laatste week van de maand of het kwartaal meer data-opslag en meer verwerkingskracht nodig heeft. De ict-beheerder moet dan handmatig een aantal processoren bijschakelen en de schijfruimte uitbreiden. Dat hoeft nu niet meer; die extra capaciteitsbehoefte wordt nu door het systeem zelf geleverd. Die extra dataopslag en verwerkingskracht kun je zelfs van buiten het bedrijf betrekken, bijvoorbeeld als je een contract hebt afgesloten met IBM."
De ict-beheerder kan zich wat IBM betreft dan ook veel meer gaan bezighouden met daadwerkelijk ondersteunen van bedrijfsprocessen en zich buigen over vragen als: wie van de personeelsleden heeft een cursus nodig, en kan ik een actieve rol spelen in de volgende marketingcampagne?
Deze ontwikkeling zal er volgens Kok tot leiden dat er andere eisen zullen worden gesteld aan ict-beheerders. "Ze kunnen zich veel meer gaan concentreren op datgene waarop ze worden afgerekend. Bijvoorbeeld op afgesproken serviceniveaus. Ict-beheerders gaan steeds strakker volgen hoe een combinatie van systemen zich in zijn totaliteit gedraagt. Zij hoeven minder diep in de techniek te duiken, de systemen gaan dat steeds meer zelf doen. Binnenkort zegt het systeem tegen de beheerder: dit heb ik gevonden, ik adviseer de volgende maatregelen, kun je die fiatteren?" < BR>
