De onbeheer(s)baarheid van de pc is de dagelijkse nachtmerrie van elke systeembeheerder. Op de pc kan iedereen immers zelf van alles installeren en configureren, totdat het ding uiteindelijk helemaal niet meer werkt en het complete besturingssysteem met toepassingen en al opnieuw moet worden geïnstalleerd.
Deze vrijheid kan zo ver gaan dat gebruikers zelf hun apparaten aan het netwerk knopen, zodat vervolgens conflicten ontstaan door dubbel gebruikte ip-adressen. Naast deze beheersproblematiek, die draait om controle op de infrastructuur, speelt ook nog het beheer van systemen en applicaties. De heterogeniteit van de desktopsystemen maakt het installeren van nieuwe applicaties en versies arbeidsintensief en dus duur, zelfs als dat via slimme scripts voor beheer op afstand gebeurt.
Kortom, de kracht van de pc, zijn gebruiksgemak, geoptimaliseerd voor het individu, is tegelijk zijn zwakte. Het systeem beschermt zichzelf niet tegen applicaties en gebruikers. Bovendien is het nooit ontworpen om in grote aantallen via een netwerk te worden beheerd.
‘Server based computing’ is de extreemste reactie op deze onbeheer(s)baarsheid. Sbc haalt controle (en vrijheid) weg bij de gebruiker en verplaatst deze naar centrale servers. Dit betekent dat alle toepassingen op een speciale applicatieserver draaien, en alleen de interface (schermuitvoer en invoer van toetsenbord en muis) lokaal bij de gebruiker wordt verwerkt op een ultraslanke client (vergelijk de ouderwetse green screen of X-terminal). Dat kan een Windows Based Terminal zijn, of een palmtop die het ica- of rdp-protocol van respectievelijk Citrix en Microsoft ondersteunt. Soms is er toch weer een losse client-applicatie die op een pc of een ander desktopsysteem draait.
Met deze server-centrische aanpak keren we na het client/server-tijdperk enigszins terug naar het gecentraliseerde idee van het mainframe met zijn terminals. Voorheen werden servers vooral ingezet voor bestands- en afdruk-diensten, applicatiespecifieke client/server-toepassingen, en netwerkdiensten (communicatiepoorten, domeinnaamservers en messaging). Sbc verplaatst de verwerkingskracht in het algemeen weer naar de server.
Meer bandbreedte nodig
Het belangrijkste voordeel van sbc is het centrale beheer van besturingssystemen, configuraties en applicaties. Bovendien maakt het de verdeling van werkplekken flexibeler. Iedereen kan immers overal zijn virtuele werkplek naar zich toe halen. Datzelfde geldt voor het ontsluiten van applicaties voor de buitenwereld en via internet.
Volgens de Giga Information Group zit op dit moment de grootste groei in de sbc-markt in het toegankelijk maken van toepassingen voor gebruikers op afstand en mobiele werknemers. Een ander voordeel is dat de client-systemen langer meegaan. De eraan gestelde systeemeisen zijn lager doordat de applicaties op de server draaien. Verder maakt sbc de backup eenvoudiger.
Tegenover de besparingen op de clients staan hogere kosten voor de netwerken. In het algemeen is meer bandbreedte nodig. Sbc stelt vooral hoge eisen aan de qos-faciliteiten (quality of service) van het netwerk. Omdat alle in- en uitvoer eerst over het netwerk heen moet, zijn op een druk net redelijke responstijden al gauw niet meer haalbaar. Daarom blijven ‘slanke client/zware server’-configuraties in het algemeen beperkt tot het lan (local area network). Bij grotere afstanden wordt het netwerkverkeer al gauw te traag en te duur. Dit is ook een van de grootste problemen van asp’s (application service provider) en hun model voor het hosten van applicaties.
Omdat de gebruikers veel minder flexibel zijn in het inrichten van hun omgeving (daar ging het in eerste instantie ook om), is sbc geen optie voor expertise-intensieve werkzaamheden. Vaak ziet men daar dat werknemers veel van de voor hun ideale omgeving zelf inrichten, en daar ook de kennis voor hebben. Deze technologie komt dan ook het meest tot zijn recht in typische terminal-omgevingen, waar lokaal veel uniforme werkplekken moeten worden ingericht. Denk aan de pos- (point-of-sale), transactie- en informatiesystemen bij banken en verzekeraars, luchtvaartmaatschappijen, zorginstellingen, overheden, bibliotheken, administraties en klantenservicecentra. Ook voor scholen en opleidings- en trainingsfaciliteiten is een sbc-omgeving geschikt.
De Giga Information Group verwacht voor dit jaar met 10 tot 15 procent een behoorlijke uitbreiding van de sbc-markt, ondanks het feit dat deze groei de afgelopen jaren sterk is afgenomen (een terugval van 35 tot 50 procent in 1999 en 2000). Een belangrijke leverancier in deze markt is Citrix met zijn Metaframe-portfolio. Hoewel Microsoft zijn eigen ‘Terminal Services’-standaard in Windows 2000 heeft opgenomen, zetten organisaties deze meestal samen met Metaframe in.
Tussenvormen
Tussen de anarchie van de onbeheerde pc en de moderne terminalconcepten van sbc bestaan allerlei tussenvormen. De meest gebruikte is die van de beheerde pc. Daarbij worden de werkstations centraal, meestal via een combinatie van speciale tools en scripts, beheerd. Gebruikers mogen zelf niet rommelen met hun configuratie, vaak op straffe van ‘geen verdere ondersteuning’.
Iets dichter bij sbc ligt het ‘networked computer’-concept, gebaseerd op de mislukte Network Computer (NC) en NetPC. De eerste, vooral gepromoot door Sun en Oracle, draaide Java-applicaties. De laatste was gebaseerd op Windows en Intel, en in feite een pc zonder harde schijf in een gesloten kast. In beide gevallen werden applicaties op de centrale server geïnstalleerd, maar naar de clients gehaald voor de werkelijke uitvoering.
Hoewel deze slanke clients door hun eenvoud en geslotenheid spotgoedkoop moesten worden, hebben de leveranciers hun beloften daaromtrent nooit waar kunnen maken. Waar de ultraslanke client alleen de interface hoeft te verwerken, hadden de niet zo slanke NC’s en NetPC’s veel meer verwerkingskracht en mogelijkheden tot uitbreiding nodig. Daardoor hebben deze netwerkcomputers nooit meer kunnen worden dan een uitgeklede pc, zonder de prijsvoordelen daarvan.
Kosten verschuiven
Sbc verschuift de kosten van de desktop naar de servers en de netwerkinfrastructuur. Bovendien is men minder geld kwijt aan beheer, maar komen de uitgaven voor de sbc-software erbij. Volgens een studie die de Giga Information Group vorig jaar in opdracht van Citrix heeft uitgevoerd, valt met behulp van Metaframe een roi (return on investment) van 65 tot 180 procent te behalen. Tegelijkertijd waarschuwen deze analisten per geval eerst zorgvuldig te kijken naar de mogelijkheden en opbrengsten.
Aad Offerman
