Real time verwerking is waarschijnlijk een van de belangrijkste concepten van 2002. Het wordt gepresenteerd als iets nieuws – een architectuur die is geschapen door ontwikkelingen in crm en internet – maar is dat niet.
Dat wil niet zeggen dat het idee niet goed is, maar het is verschillende keren in diverse gedaantes opgedoken, steeds onder een andere definitie. Echte real time is precies wat het zegt. Verbale communicatie is hiervan een goed voorbeeld. Vroeger werd je, vanwege de vertraging, gek van langeafstandsgesprekken.
Real time in elektromechanische applicaties richt zich op feedback regelsystemen. Daarbij hoeven geen computers betrokken te zijn. Alle oude systemen gebruikten analoge technologie, maar tegenwoordig worden computers gebruikt zowel in de loop als om invoercommando’s te verwerken.
Toepassing van regeltheorie op de economie heeft de laatste jaren veel aandacht van academici gehad, hoewel dat in de praktijk tot weinig succes heeft geleid.
De theorie achter gesloten loop- of feedback-regelsystemen is welbekend en goed te toe te passen bij hifi-versterkers, snelheidsregeling en de besturing van chemische processen. Een belangrijke les valt hieruit te leren. Het is uiterst eenvoudig om een blokdiagram te tekenen, de loop te sluiten en vervolgens te merken dat je een oscillator hebt gebouwd. Instabiliteit in gesloten loops is een zeer reële mogelijkheid. Ontwerpers van dergelijke systemen zijn experts in het gebruik van filters in de loop om de stabiliteit te garanderen. Het is geen technologie voor amateurs. Denk aan de Tacoma Narrows Bridge: die ging oscilleren en verwoestte zichzelf.
In de it is de term real time ruimer gebruikt dan in de proceswereld. In het verleden werden data voorbereid, gevalideerd en vervolgens verwerkt. Dat impliceerde een vertraging (vaak een lange) tussen input van data en gerelateerde output. Met de komst van de ’time-shared’ minicomputers in de jaren tachtig werd het concept van online verwerking geïntroduceerd – hierbij wordt de data direct bij invoer verwerkt. Dit werd ook wel interactieve, en natuurlijk, real time verwerking genoemd. Deze zelfde benadering wordt tegenwoordig gehanteerd in de transactieverwerkende systemen, die door velen als real time systemen worden gezien
Ze zijn echter verre afgeleiden van de echte real time systemen.
Veel van de recente belangstelling voor real time systemen komt door datawarehousing. Enthousiastelingen claimen dat ze trends bij klanten kunnen detecteren, en voorraden en prijzen direct kunnen aanpassen. Er zitten goede en minder goed kanten aan. Deze mensen hebben niet de vereiste kennis van dynamische systemen om instabiliteiten te vermijden.
Het idee van een feedbacksysteem is prachtig. Data wordt verzameld, opgeslagen in een gegevenspakhuis, dat vervolgens wordt gebruikt voor het extraheren van informatie, waaraan kennis is te ontlenen. Deze kennis is terug te voeren naar productie- en logistieke systemen, waarmee de loop wordt gesloten. Hiermee ontstaat de reële mogelijkheid van exponentieel toenemende oscillaties.
Het is niet vreemd dat economische systemen niet met succes te beheersen waren, vergeleken met de fantastische systemen die zijn ontworpen voor vliegtuigen, hifi-systemen, chemische fabrieken, camera’s, enzovoort.
Bij het ontwerpen van een elektronisch, elektromechanisch of processysteem is het handig om metingen aan het systeem uit te voeren zonder dat de loop is gesloten. Deze data wordt gebruikt om een mathematisch model van het systeem te maken, en daaruit is het gesloten-loopsysteem te ontwerpen. Het probleem met business- en economische systemen is dat het onmogelijk is om ze ‘open loop’ te laten draaien. Hierdoor is het veel moeilijker om de filters te ontwerpen die nodig zijn om de systemen stabiel te maken. In het geval van het toeleveringsketenmodel dat nu wordt voorgesteld, is het niet handig om iemand te vragen om open-loop experimenten te doen, omdat de resultaten schadelijk kunnen zijn voor het zakendoen. Een voorbeeld van de mogelijke effecten van een naïef gebruik van feedback betreft de prijs en de beschikbaarheid van ic-componenten. Een nieuwe software-versie vergt weer meer geheugen dan beschikbaar is. Dus gaat de prijs van geheugens omhoog, evenals de productie van de fabrieken, wat uiteindelijk leidt tot overproductie. Hierdoor raakt de markt oververzadigd en dalen de prijzen. Niet een instabiele golfbeweging, wel een verwerpelijke.
