De modernisering van de gemeentelijke informatiehuishouding begint bij de GBA. Deskundigen die de GBA-vernieuwing voorbereiden, hebben een architectuur en de contouren van een ‘GBA-startpakket’ uitgedacht. Ze sluiten aan bij een recent rapport van Het Expertise Centrum over het gecoördineerd realiseren van de e -gemeente.
| Burgerdossier De regering heeft vorig jaar de digitale kluis van de Commissie Modernisering GBA in de ijskast gezet, vanwege mogelijke risico’s en onduidelijkheid of burgers erop zitten te wachten. Momenteel wordt via ‘burgerpanels’ nagegaan hoe burgers aankijken tegen regie over eigen gegevens. De GBA-vernieuwers anticiperen daarop door in hun architectuur rekening te houden met het faciliteren van het inzage- en correctierecht. Om daarvan gebruik te maken moeten zowel burgers als gemeenten nu nogal wat ondernemen. Het GBA-startpakket bevat straks een functie, ‘Burgerdossier’, waarmee burgers via ‘een internetachtige constructie’ eenvoudig kunnen zien welke gegevens de gemeente over hen heeft en aan wie daaruit gegevens zijn verstrekt. |
Componentgeoriënteerd
Sleutelbegrip noemt Meesters de ‘servicearchitectuur’, waarbij een scheiding wordt aangebracht tussen front- en backoffice. Het berichtenverkeer daartussen vindt plaats via gestandaardiseerde interfaces ofwel een ‘dienstenbus’. In de backoffice is de GBA dan een der samenstellende delen en invulling van de kolom Burgerzaken. Ofschoon de GBA-modernisering niet over andere ‘verticale’ backoffice-onderdelen gaat, zijn de ideeën duidelijk ‘GBA-overstijgend’. Andere onderdelen vult de expertisegroep die de architectuur heeft geschetst niet in, maar zij wil daarvoor wel de toon zetten. Expert Cor Baars spreekt in dit verband van een voorsprong op en voorbeeld voor ‘andere basisregistraties in wording’.
De expertisegroep verwacht haar architectuurrapport eind april af te hebben, om deze dan aan een contraexpertise te onderwerpen. Ze bestaat uit de BPR-directie, externe deskundigen (beveiliging, gegevensstroomlijning, bestuurlijke informatievoorziening) en afgevaardigden van GBA-afnemers en gemeenten. Met name vanuit het gemeentelijk domein, vertegenwoordigd door iemand van het grotestedenoverleg ‘100.000+ informatiemanagementgroep’ dat zich daarvoor sterk maakt, is gepleit voor een componentgeoriënteerde aanpak: uit stukjes functionaliteit met gestandaardiseerde ‘stekkers en stopcontacten’ een informatiesysteem op maat bouwen. Dit gedachtengoed komt ook terug in het HEC-rapport ‘Het heft in eigen handen’, op basis waarvan Binnenlandse Zaken en Vereniging van Nederlandse Gemeenten onlangs besloten de gemeentelijke informatiehuishouding vanuit een gezamenlijke organisatie aan te pakken.
| Financiering In afwijking van het advies van de GBA-moderniseringscommissie blijft de regering bij haar besluit dat het startpakket niet gratis wordt verstrekt aan gemeenten. Ze moeten, omdat ze er zelf ook voordeel bij hebben, meebetalen. De commissie raamt voor specificatie, aanbesteding, bouw en toets van het startpakket tot en met 2004 20,7 miljoen gulden. De regering heeft vervolgens voor het startpakket tot en met 2004 11,7 miljoen gulden uitgetrokken. Plaatsvervangend directeur Meesters van het agentschap BPR noemt de posten onvergelijkbaar. Bijvoorbeeld: "De schouwing en toetsing valt bij ons na 2004." De conclusie dat gemeenten het verschil op tafel moeten leggen is voorbarig. Meesters: "De onderhandelingen met gemeenten moeten nog starten." |
Een aparte werkgroep met mensen uit de Burgerzakenwereld heeft bekeken waaruit het GBA-startpakket moet bestaan. Dit pakket wordt centraal ontwikkeld voor verplicht gemeentelijk gebruik. Zij kwam goeddeels uit bij de functionaliteit die nu in het ‘Logisch Ontwerp GBA’ vastligt. Dat LO beschrijft welke gegevens worden vastgelegd, volgens welke procedures die (bij verhuizing, huwelijk, geboorte etcetera) geactualiseerd worden en hoe de berichtenuitwisseling verloopt. Bij dit laatste is, in afwijking van de huidige praktijk, gekozen voor één systematiek voor buiten- en binnengemeentelijk gegevensverkeer. Dit moet het interne gebruik (door andere afdelingen) van GBA-gegevens stimuleren.
Vrije concurrentie
De aanbesteding van het startpakket is voor de tweede helft van 2003 voorzien. De eisen worden nog nader uitgewerkt. Aan dit pakket alleen hebben gemeenten voor hun persoonsinformatievoorziening niet genoeg. Aanvullende modules zijn nodig voor onder meer reisdocumenten, rijbewijzen, verkiezingen, kwaliteitsbewaking, begraafplaatsenadministratie, statistiek en binnengemeentelijke autorisatie. Ofschoon inhoud en vorm daarvan tot stand moeten komen in vrije concurrentie en in onderhandeling tussen gemeenten en aanbieders, houdt BPR zich er, in intensief overleg met VNG en Nvvb, wel mee bezig. Van belang is niet alleen dat duidelijk is wat wel en niet in het startpakket zit (en dus niet en wel in additionele modules moet), maar ook dat hun beider ontwikkeling goed wordt geregisseerd.
Volgens Meesters worden twee scenario’s bekeken. De ene, parallel ontwikkelen en gelijktijdig invoeren, noemt hij bij voorbaat al ‘risicovol’. De tweede is het startpakket bouwen en aansluiten op de bestaande GBA-applicatie. Deze gebruikt straks in externe modules te herbergen functionaliteit. Dan volgt implementatie van deze modules en voltooiing van het modulaire Burgerzakensysteem. Om de noodzaak van omzichtig opereren aan te geven zegt Meesters dat hij wil ‘voorkomen dat de operatie bij vijfhonderd gemeenten op zich slaagt, maar niettemin vijftig slachtoffers vergt’.
