Bij hoeveel organisaties is men niet in deze valkuil getrapt? Een website opzetten, waarbij teveel wordt uitgegaan van de techniek en te weinig van de bedrijfsmatige kant?
Het is één van de fouten die vrijwel iedereen gemaakt heeft. Op zich niet onlogisch: het maken van websites vereist immers software en dat is een zaak van de it-afdeling. Dat blijkt dus niet de goede aanpak. Zeker niet wanneer de site de meer wil zijn dan een digitale variant op de bedrijfsbrochure.
Een website die teveel met oog voor vormgeving en uitstraling is opgezet, voldoet net zo min als een waarbij de techniek de leidraad is. Het gaat erom een balans te vinden tussen betrouwbare technologie, uitgekiende functionaliteit en een adequate vormgeving die is afgestemd op doel en doelgroep.
Steeds meer organisaties slagen erin deze aspecten onder de knie te krijgen. Uit menig onderzoek blijkt dat Nederlandse bedrijven het heel redelijk doen wanneer het om bedrijfsmatig toegepaste e-business en e-handel gaat. Daarbij worden zowel de inkoop- als de verkoopkant onder handen genomen. Met andere woorden: met de gebruikte technologie en de aangeboden functionaliteit gaat het steeds meer de goede kant op.
Maar nu die vormgeving nog. Helaas blijkt dat nog wel eens een ondergeschoven kindje te zijn. Tenzij we het natuurlijk voldoende vinden om simpelweg Microsofts Verdana-lettertype toe te passen en verder zo goed en zo kwaad als dat gaat aan te sluiten bij de huisstijl. Daar komt nog bij dat veel technisch georiënteerde ontwikkelaars van websites lijken te ‘vergeten’ dat er meer browsers in de wereld bestaan dan alleen Internet Explorer. Het kan wat dat betreft geen kwaad om een kleine test te doen. Ga in een verloren uurtje eens naar bekende websites als Hotmail, Kranten.com, De Telegraaf, of desnoods Oracle.com of Siebel.nl. Doe dit achtereenvolgens met verschillende browers – laten we zeggen: Internet Explorer, Opera, Netscape, Mozilla en een nogal onbekend pakket als Enigma.
U zult schrikken van het resultaat. Wat in een standaard IE-omgeving als een keurige en duidelijke website overkomt, blijkt in andere browsers – bijvoorbeeld Mozilla of Enigma – plotsklaps een moeilijk leesbare verzameling html-pagina’s te zijn. Het vervelende is dat veel mensen – helaas ook nogal wat it’ers! – dit wijten aan een gebrekkige ondersteuning van die andere browsers van allerhande standaarden. In werkelijkheid zijn het echter juist de afwijkende implementaties en de toevoegingen van Microsoft die dit probleem veroorzaken.
Eén van de belangrijkste problemen bij websites heeft te maken met de keuze van de gebruikte lettertypes. Ook de manier waarop die fonts vervolgens op de pagina’s worden gebruikt, wil nog wel eens tot problemen leiden. Niet alleen zijn sommige letters simpelweg ongeschikt voor gebruik op internet (want al of niet letterlijk onleesbaar), bovendien luistert het gebruik van vette, cursieve, gespatieerde of simpelweg onderstreepte fonts behoorlijk nauw. Het lijkt binnen een project waar geworsteld wordt met de integratie van legacy-systemen, herkenning van klanten en dergelijke, wellicht een detail, maar dat is het niet. Het gebruiksnut van een website staat of valt nu eenmaal bij het gemak waarmee de beoogde gebruikers de geboden inhoud tot zich kunnen nemen. De keuze van het lettertype neemt daarbij een zeer belangrijke plaats in.
Wie meer over dit onderwerp wil weten – eigenlijk zou dat iedereen moeten zijn die zich op één of andere manier met het ontwikkelen of beheren van internet- of intranetsites bezighoudt – doet er goed aan eens ‘Het Lettertype Boek Voor Iedereen’ van Robin Williams te lezen. Die titel is wat misleidend, want het is zeker geen boek dat zich op ‘iedereen’ richt. Het boek is ook niet specifiek gericht op het gebruik van lettertypes op websites, maar geeft juist een bredere kijk op dit onderschatte onderwerp.
Twee punten staan centraal: de keuze van een lettertype en de vraag wat er vervolgens met die letter wordt gedaan. Wanneer is het bijvoorbeeld nuttig om een vette letter te gebruiken? Welk effect geeft dat bij een Arial of bij een Times? Hoe wordt de tekst eigenlijk gepresenteerd: met vrije regelval (aan de rechterkant van de kolom rafelige tekst) of uitgelijnd (beide zijden van de kolom zijn mooi strak doordat de woorden worden verdeeld over de breedte van de kolom)? Hoe worden opsommingen van productspecificaties weergegeven? Worden die aangegeven met streepjes, vierkantjes, ‘bullets’ of op nog een andere manier? Koppen en onderkoppen op webpagina’s: wat kan daarmee bereikt (of verknald) worden?
Het aardige van het boek is dat het officieel allemaal draait om lettertypes, maar dat de auteur tegelijkertijd een minicursus vormgeving aan de lezer voorschotelt. Dat kan geen kwaad, want de gemiddelde it-professional zal niet zovreselijk veel kaas gegeten hebben van dit onderwerp. Die kijkt – niet ten onrechte natuurlijk – vooral naar techniek. Aan een communicatieafdeling of multimediabureau wordt veelal de creatieve kant van de site overgelaten. Dat is ook helemaal niet erg, maar het is natuurlijk wel belangrijk te beseffen dat de keuzes die ten aanzien van letters, kolombreedtes en dergelijke worden gemaakt, een grote invloed hebben op het gemak – of juist ongemak – waarmee de doelgroep de geboden e-business-functionaliteit kan gebruiken. Dit boek stelt de automatiseerder in staat op dit terrein beter beslagen ten ijs te komen.
Robbert Hoeffnagel Freelance Medewerker
Robin Williams
Het Lettertype Boek Voor Iedereen, Academic Service 2001
237 pagina’s
ISBN 90 395 1361 9.
Prijs: 20,19 euro.
