Ergens in de zomer van 1983 bereikte de crisis in de ict-branche zijn dieptepunt. De omvang van vacatureblad ‘De Automatisering Gids’ slonk tot een zielige zestien pagina’s. Ook ‘Computable’ was aanmerkelijk dunner dan we nu gewend zijn. Afgestudeerden moesten vechten om een plaatsje op de arbeidsmarkt. Een doctorandus die 250 sollicitatiebrieven verstuurde, was geen uitzondering.
Of we dit weer gaan meemaken valt te betwijfelen, maar dat er momenteel lichte paniek uitbreekt onder jonge ict-professionals is moeilijk te ontkennen. "Het is niet makkelijk om nu een goede baan te krijgen", vertelt een jonge, ambitieuze internet-ondernemer die momenteel naarstig op zoek is naar een nieuwe uitdaging. Hij staat niet alleen. "Mijn broer werkt bij Andersen en daar gaat het, na dat gedoe met Enron, ook niet goed."
"Het moet niet veel langer zo doorgaan", moppert een bekende ict-headhunter die we op een seminar tegen het lijf lopen. Bij grote detacheerders zitten te veel mensen in de leegloop, weet de headhunter. "Ik zet nu alleen nog technische mensen weg, terwijl ik juist meer affiniteit heb met de sales en marketing."
De grootste klappen liepen detacheerders op in de telecomsector. KPN heeft veel van zijn externen de wacht aangezegd. We zitten midden in een consolidatieproces. Van de meer dan honderd telecombedrijven die twee jaar geleden nog in Nederland opereerden, zal slechts een select groepje overleven.
Maar daar blijft het niet bij. Inmiddels gaat ook bij de overheid de stofkam door het bestand externen. Onlangs zagen we een interim-manager met een vuistdikke uitdraai rondstappen. "In dit bestand staan alle externen, compleet met tarief", vertelde de bij een groot ministerie werkzame manager. "Er waait een nieuwe wind. We willen weten wie er allemaal wegkunnen." De uitdraai belooft weinig goeds voor de Cap Gemini’s, Iquip’s, Atos Origin’s, Getronics en Pink Roccade’s van deze wereld.
Er is ook hoop. Het altijd optimistische Internationaal Monetair Fonds verwacht dat de wereldeconomie in de tweede helft van dit jaar scherp herstelt met een groei van 2,5 procent. De ergste pijn is geleden, zegt ook een Britse denktank. De recessie in de technologiesector zou snel ten einde komen omdat veel bedrijven met verouderde spullen zitten en wel moeten investeren. "De cijfers geven aan dat de it-uitgaven in het derde kwartaal van 2001 de bodem hebben bereikt", aldus het de onderzoekers. "In het vierde kwartaal bleven ze hetzelfde en in het eerste kwartaal van 2002 zette het herstel in."
Dat mag dan voor het Verenigd Koninkrijk gelden, in Nederland kan het langer duren. Volgens het Nijmeegse marktonderzoekbureau Marketons was het aantal faillissementen in de Nederlandse ict-sector vorig jaar hoger dan ooit. Volgens Marketons zit er nog meer ellende aan te komen. In de eerste twee maanden van dit jaar ging het aantal ict-faillissementen verder omhoog. Vooral kleine website-bouwers en middelgrote systeemhuizen vielen als mussen van het dak.
Een ander belangrijk signaal dat het leed nog niet geleden is, kwamen we tegen in de ‘Wall Street Journal’. Jabil Circuits meldt een winstdaling van 91 procent in hun fiscale tweede kwartaal. Het bedrijf Jabil Circuits zegt u waarschijnlijk niets, maar het is een uiterst belangrijke ict-onderneming. Zij bouwen namelijk daadwerkelijk de routers, pc’s en alle andere kastjes die u van grote fabrikanten als Cisco en Hewlett-Packard koopt. De grote merknamen besteden immers steeds vaker de productie uit. Dat de omzet van Jabil Circuits in het afgelopen kwartaal met 32 procent daalde tot 822 dollar, spreekt boekdelen. De crisis is nog lang niet voorbij.
Het duidelijkst doet de crisis zich voelen in de telecomsector. De investeringen in nieuwe derde generatie (3G) mobiele netwerken (denk aan umts) worden door telecombedrijven een tandje lager gezet. Daarmee komen vooral Lucent, Alcatel en Motorola in de problemen. De 3G-markt wordt immers beheerst door het duo Nokia en Ericsson. Daarachter volgen Nortel en Siemens. In de staart van het peleton proberen Lucent, Motorola en Alcatel wanhopig aan te klampen. Nokia en Ericsson hebben 60 procent van de 3G-orders, Nortel en Siemens veroveren ongeveer 27 procent en het trio Lucent, Motorola en Alcatel moet het doen met 10 procent.
Hoe het fout kan gaan zien we bij Lucent. De ene na de andere klant gaat failliet (One.Tel) of plaatst zijn orders bij de concurrentie (E-Plus, Quant). Lucent is nu nog afhankelijk van zegge en schrijven één umts-klant: KPN in Nederland en België. En KPN heeft nog geen vaste orders geplaatst. Het zou kenners niet verbazen als ook KPN uiteindelijk niet voor Lucent kiest. In dat licht bezien is het niet verwonderlijk dat Lucents tweede man, Ben Verwaayen, recent de wijk nam naar Britisch Telecom.
Het ziet er uit dat de ict-sector nog een tijdje moet uitzieken. De vraag naar goed technisch personeel is er nog steeds, maar de schaarste van twee jaar geleden is voorlopig voorbij.
Ad Mulder, (Financieel) journalist.
