Een vrouw kan alles zonder problemen kwijt in haar tas, maar mannen en jongeren lopen inmiddels met een heleboel kleine apparaatjes in hun jaszakken. Naast de oude vertrouwde sleutelbos, portefeuille en schone zakdoek sjouwen we inmiddels een digitaal horloge, mobiele telefoon, pda en walkman met ons mee. Waar miniaturisatie steeds meer apparatuur draagbaar maakt, wordt dat pas ook echt dragelijk met de verdere integratie van al deze elektronica.
Het succes van kleine draagbare elektronica behoeft geen nadere toelichting: mobiele telefoons, pda’s (Personal Digital Assistants), laptops, diskmen en computerspelletjes gaan in enorme hoeveelheden over de toonbank. Deze ontwikkeling lijkt in eerste instantie vooral de verdienste van steeds compacter wordende elektronica, maar minstens net zoveel krediet hiervoor moeten worden bijgeschreven op het conto van de almaar kleiner en krachtiger wordende oplaadbare batterij.
Hoe kleiner, hoe beter
Op dit moment bevinden we ons in een overgangsfase: voor veel apparatuur is de miniaturisatie ver genoeg gevorderd om deze inderdaad draagbaar te maken, maar nog niet zo ver dat ze kan worden samengepakt in – bij voorkeur – een enkel apparaat. Dat zou niet alleen resulteren in een handzamer formaat, maar brengt bovendien allerlei extra functionaliteit met zich mee. Via Bluetooth, infrarood, WLAN en de mobiele telefoon wordt daarop nu alvast een voorschot genomen. Veel nieuwe toestellen zijn dan ook uitgebreid met meerdere draadloze koppelingsmogelijkheden en integreren functies die vooralsnog door andere apparaten worden vervuld; een enkele keer resulterend in een wat geforceerd aandoende spagaat. Opvallende voorbeelden zijn de Nokia 7650 (voorzien van een simpele digitale camera) en de 5210 (met thermometer).
Waar pda’s in eerste instantie een verkleinde uitvoering van de pc waren en inmiddels steeds meer communicatiefunctionaliteit krijgen, breiden de mogelijkheden van mobiele telefonie zich snel uit in de richting van de toepassingen die de pc een enorme boost hebben gegeven. Voor zakelijk gebruik gaat het dan om productiviteit en samenwerking, terwijl jongeren meer gecharmeerd zullen zijn van het sturen van berichten, browsen, chatten en natuurlijk spelletjes. Dat zien we om te beginnen terug in de opkomst van GPRS voor ‘snelle’ datacommunicatie, maar vooral ook in de nieuwe applicaties. Zo bevat de Sony CMD-Z7 naast een wereldklok en een valutacalculator ook een POP3 e-mailclient. Partner Ericsson voegt daar in zijn T68 nog ondersteuning voor IMAP4 aan toe. Via SyncML kunnen bovendien visitekaartjes en kalenderitems met Outlook worden gesynchroniseerd.
Tussenpaus
Vooral naar aanleiding van het succes van sms zijn de verwachtingen van diens opvolger MMS (Multimedia Messaging Service) hoog gespannen. Met name instant en group messaging en chatapplicaties moeten een enorme vlucht nemen. Op termijn zal het ook niet meer uitmaken of je dat doet via een mobiel netwerk of dat je je op het internet bevindt. Motorola heeft hierover al een overeenkomst gesloten met AOL Time Warner.
De nieuwe MMS-standaard wordt op dit moment overal geïmplementeerd en ondersteunt naast tekst en afbeeldingen ook stilstaande beelden en geluidsfragmenten. Later zullen daar nog videoclips bij komen. MMS wordt al ondersteund door de Nokia 7650 en de T68 van Ericsson, beide zijn daarom voorzien van een kleurenscherm. Waar Motorola in zee is met AOL Time Warner voor de inhoud, doet Nokia het met Lycos en Eurosport. Siemens zal natuurlijk gebruik maken van de diensten van Materna.
Hoewel MMS gedragen wordt door de gehele industrie, met Nokia en Ericsson als voortrekkers, geldt dat niet voor tussenpaus EMS (Enhanced Messaging Service). Daarmee kunnen zaken als beltonen, kleine plaatjes, adressen en kalenderitems (PIM, Personal information Manager), en configuratie-informatie worden verstuurd. Deze mogelijkheden vinden we op veel toestellen terug, maar niet op die van Nokia. De Finnen bieden namelijk vergelijkbare functionaliteit al langer aan via hun eigen Smart en Picture Messaging. Hoewel zij hun technologie via het 3GPP (Third Generation Partnership Project) wel beschikbaar maken voor hun collega’s, willen zij vooral verder met MMS. Volgend jaar zullen we deze optie dan ook kunnen terugvinden in alle Nokia-toestellen.
Daar zit muziek in
Een andere ontwikkeling in mobiele telefonie is de integratie van mp3-spelers in de telefoon. Veel leveranciers van mobiele telefoons hadden wel al een losse of opklikbare mp3-speler in hun portfolio, maar inmiddels zijn meerdere toestellen met ingebouwde speler beschikbaar, bijvoorbeeld de Siemens SL45 en SX45, en de CMD-MZ5 van Sony. FM-radio-ontvangers vinden we onder andere in de Nokia 6510 en 8310. En met de 5510 kan de eigenaar zowel de radio als muziekbestanden beluisteren.
Hoewel de huidige processors die kunnen worden ingezet in mobiele telefoons, nog maar beperkte verwerkingskracht bezitten, zijn alle leveranciers druk in de weer met het ontwikkelen van spelletjes. Naarmate meer mogelijkheden beschikbaar komen, zullen spelletjes snel een belangrijke optie van het mobiele toestel worden. Hoe serieus men spelletjes neemt, blijkt wel uit het feit dat Ericsson, Motorola, Nokia en Siemens een jaar geleden het Mobile Games Interoperability Forum in het leven hebben geroepen. Vooral voor softwareontwikkelaars is het van belang dat hun programma’s zonder problemen op verschillende platforms draaien en kunnen samenwerken.
Veel serieuzer dan het spelen van games is het gebruik van het mobiele toestel om betalingen te verrichten. De 6510 en 6310 van Nokia bevatten een elektronische portemonnee gebaseerd op de standaard ECML (Electronic Commerce Modeling Language). Hiermee kunnen gegevens van betaalkaarten en de sleutels voor digitale handtekeningen veilig op de mobiele telefoon worden bewaard. Op die manier kunnen via wap aankopen direct worden afgerekend.
Samen met Visa en Nordea heeft Nokia vorige zomer een eerste proef met een vergelijkbaar systeem uitgevoerd. Voor deze proef genaamd EMPS (Electronic Mobile Payment Services) kregen 150 inwoners van Helsinki een telefoon voorzien van een extra chip voor een open platform. Op de chip zat een wap-applicatie, WIM (Wireless Identity Module), waarmee transacties konden worden gedaan met Visa Electron. De proefpersonen konden met hun telefoon hun boodschappen betalen of kaartjes voor de bioscoop afrekenen. Deze duale oplossing, waarbij telecommunicatie en privacygevoelige informatie op twee aparte chips worden opgeslagen en verwerkt, is een oplossing van het Mobey Forum, een consortium afkomstig uit de financiële wereld.
Telefoon als volwaardige computer
Behalve convergentie op functioneel niveau zien we ook dat de onderliggende platformen steeds meer op elkaar gaan lijken. Waar de prestaties van de processors en de geheugenruimte voor software tot nog toe belangrijke bottlenecks waren voor de mogelijkheden van de mobiele telefoontoestellen, komt er steeds meer ruimte voor een volwaardig besturingssysteem. Motorola voert in haar productlijn de Accompli 008, voorzien van de engine J2ME (Java 2 Micro Edition). Op deze telefoon kan de gebruiker zelf de benodigde applicaties installeren (OAD, Over-the-air Application Downloading). En de Nokia 7650 draait net als de 9210 en nieuwe 9290 Communicator het Symbian OS, waarvoor hetzelfde geldt. Daarnaast biedt ook Ericsson met de R380(e) een apparaat aan dat draait op Symbian OS. Als we de mens goed kennen, zal deze zijn telefoontoestel straks vooral kopen voor de voorgeïnstalleerde zakelijke toepassingen, maar hem al snel voornamelijk gaan gebruiken voor frivoler zaken.
Motorola heeft aangegeven dat de meeste van zijn nieuwe toestellen dit jaar voorzien zullen zijn van J2ME. En volgens Matti Alahuhta, de directeur van Nokia Mobile Phones, zal in 2004 de helft van de Nokia-toestellen op Symbian OS draaien. Nokia heeft de afgelopen tijd dan ook meerdere malen de ontwikkelaars opgeroepen applicaties te ontwerpen voor Symbian OS en Java. Hoewel Microsoft onlangs heeft laten weten met Windows CE.Net en Pocket PC 2002 het besturingssysteem Palm van de eerste positie in de pda-markt te willen stoten, lijkt het er op dat Symbian OS de standaard gaat worden voor gebruik in 2,5G- en 3G-toestellen. De huidige licentiehouders zeggen meer dan 70 procent van de mobiele-telefoniemarkt in handen te hebben.
Razendsnelle architectuur
Een belangrijke volgende stap als het gaat om platformen is zojuist gezet door Intel met de introductie van de XScale PXA250 en PXA210 als opvolgers van de SA-1110 StrongARM. De nieuwe processors zijn gebaseerd op de architectuur van ARM 5TE, uitgebreid met Intels eigen instructies voor Media Processing Technology. De eerste, draaiend op snelheden tot 400 MHz, is bedoeld voor de pda-markt. En met de andere richt Intel zich op fabrikanten van mobiele telefoons. Daarmee zet het bedrijf de zaag in de pootjes van Motorola’s DragonBall-processors. Zijn de VZ en zijn onlangs geïntroduceerde opvolger Super VZ nog gebaseerd op Motorola’s eigen 68k-architectuur, de nieuwe MX1 is gebouwd rond de ARM 920T.
Waarschijnlijk volgend jaar zal Palm OS, dat nu nog alleen op DragonBall draait, ook worden verkocht op de XScale-hardware en het eveneens op ARM gebaseerde OMAP (Open Multimedia Applications Platform) van Texas Instruments. Ook Symbian OS, Windows CE.Net, Windows Pocket PC 2002 en verschillende smaken van embedded Linux zullen naar de XScale-processors worden gepord. Naar verwachting zal de PocketLOOX van Fujitsu Siemens de eerste pda zijn met een PXA250 draaiend op 300 MHz.
Overigens heeft ook Intels grootste concurrent in de pc-markt AMD de pda-markt ontdekt. Onlangs nam het bedrijf Alchemy Semiconductor over, waarmee het zichzelf onder meer voorzag van StrongARM-expertise.
Vertroebelend onderscheid
Hoewel de insteek van dit verhaal vooral gebaseerd is op de ontwikkeling van mobiele telefoontoestellen, hadden we dat met net zoveel recht vanuit het pda-perspectief kunnen doen. Zo werkt Research In Motion (RIM) samen met Motorola aan een nieuwe BlackBerry pda. Behalve van spraakherkenning en J2ME zal deze ook zijn voorzien van gms-connectiviteit. Maar ook van de nieuwe hybride smartphones als de Nokia 7650, de Motorola Accompli 008 en de Siemens SX45 zouden we niet eens meer met zekerheid durven zeggen of het nu precies telefoontoestellen of pda’s zijn. Mogelijk zijn we deze aanduidingen over een paar jaar alweer vergeten en noemen we alles gewoon een smartphone of communicator.
