Saneren, herstructureren, interen. Dat waren het afgelopen jaar de sleutelwoorden binnen de it-sector. De belangrijkste spelers sneden, uitzonderingen daargelaten, flink in personeel, overtollige productie-eenheden en niet-renderende deelnames.
| 2001 Was een jaar van tegenwind, tegenwind en nog eens tegenwind. Op een snel leeglopende dotcomballon volgde een snel afkalvende vraag naar it-producten, waarop een bijna-recessie opgevolgd werd door die ene klap op de vuurpijl: de WTC-aanslagen. En dan waren er natuurlijk nog de uitglijders van de it-bedrijven zelf. Nee, vraag de gemiddelde it-topman wat hij van 2001 vindt en hij krimpt ineen van ellende. Wordt het dit jaar beter? De enige zekerheid die geldt: erger dan het afgelopen jaar kan het gewoonweg niet worden. |
De hamvraag is: wat gaat 2002 bieden? Wat opvalt is de voorzichtigheid die de meeste it-concerns inmiddels tentoonspreiden. Overheerste eerst nog de bravoure dat het in de tweede helft van dit jaar allemaal wel weer goed zou komen, inmiddels is de stemming alweer wat minder gedurfd: het zou ook nog wel eens wat langer kunnen duren. Oké, voor de chipindustrie lijkt het ergste achter de rug, en de servicesector draait redelijk. Maar tegelijkertijd blijft de telecomsector maar voortsukkelen, is de belofte van umts nog lang niet ingelost, moet er nog maar afgewacht worden of Windows XP de beloofde opsteker oplevert en ligt de internetsector nog steeds, uitzonderingen daargelaten, op zijn gat.Bidden en hopen
Als we de verschillende toonaangevende it-spelers de revue laten passeren valt één ding op: vrijwel allemaal hebben ze qua resultaat fors moeten inleveren ten opzichte van het pretjaar 2001, hebben ze flink gesneden in hun personeel, en hebben ze hun positieve verwachtingen voor de tweede helft van 2002 moeten temperen. Om maar met een van de basisleveranciers van de it-industrie in huis te vallen: de Veldhovense chipmachinefabrikant Asml scoorde over 2000 nog een nettowinst van 378 miljoen euro, maar moest over het rampjaar 2001 genoegen nemen met een verlies van 479 miljoen euro. Een omvangrijke kostenbesparing was onvermijdelijk om de beleggers en de eigen kas tevreden te stellen. Dus schrapte Asml een flink aantal banen. Of het genoeg is om in 2002 weer te kunnen accelereren? De hoop van Asml is gevestigd op het tweede kwartaal van dit jaar, maar de twijfel lijkt toe te nemen.
Intel dan, dé marktleider onder de chipleveranciers. Scoorde in het rampjaar 2001 maar liefst een 88 procent lagere nettowinst vergeleken met het topjaar 2000 en rekent dit jaar inmiddels op ‘een lichte verbetering’ (dit was eerder ‘een sterke verbetering’) van de marktomstandigheden en de resultaten. Met name voor de pc-markt, waar Intel marktleider is, zijn de vooruitzichten bleekjes. Topman Craig Barret – ‘2001 was een vreselijk jaar voor de chipindustrie – klampt zich vast aan zijn marktleiderschap, innovatiekracht en prijsbeleid. En daarna: bidden en hopen, dat is zo ongeveer zijn strategie voor 2002, want het is niet zeker of ’s werelds chipgigant de ellende definitief achter zich heeft gelaten.
Voor de gigant van de it-wereld, IBM, geldt eigenlijk hetzelfde. Big Blue onderscheidt zich van zijn concurrenten door een gedifferentieerde marktstrategie, waarbij het in diverse it-marktsegmenten veel in melk te brokkelen heeft. Kijk bijvoorbeeld naar zijn leidersrol in Global Services, mainframes en servers. Maar toch: ook voor het relatief onbeschadigde IBM was het in 2001 slikken geblazen: zowel omzet als nettowinst vielen vergeleken met het topjaar 2000 met tientallen procenten terug. Ook Big Blue durft niet met zekerheid te zeggen of het er dit jaar veel beter op wordt.
Witte raven
En zo kunnen we nog wel een tijdje doorgaan in de reeks van hachelijke cijfers over 2001 en de schijnbaar snel vervliegende hoop voor een snel herstel over 2002. Cisco bijvoorbeeld, dat met zijn routers de ruggengraat van het internet levert, verwacht over het lopende kwartaal een omzetgroei van ‘slechts’ 5 procent. ’s Werelds grootste softwareconcern Microsoft heeft zijn prognoses voor het lopende boekjaar, dat eindigt op 1 juli 2002, alweer naar beneden bijgesteld. Hewlett-Packard, dat wellicht Compaq overneemt, zag zijn nettowinst over het afgelopen vierde kwartaal dankzij kostenreducties aanzienlijk toenemen. Recentelijk melde het een verrassende winstsprong over het vierde kwartaal. Maar toch: HP blijft voorzichtig met zijn verwachtingen voor het huidige fiscaal tweede kwartaal. Het computerconcern rekent zelfs op een kleine terugval van de omzet, omdat zowel de bestedingen van de zakelijke als de privé-klanten zorgen blijven baren.
Is er dan niets positiefs te melden over het rampjaar 2001 en de vooruitzichten voor 2002? Jawel, maar het is slechts op bescheiden schaal. In Nederland moeten de witte raven met een zoeklichtje worden gevonden. Exact, leverancier van boekhoudkundige software, lijkt een uitzondering op de regel met een nettowinst van ruim 30 miljoen over het afgelopen jaar, 6 procent hoger dan over 2000. En over dit jaar verwacht Exact een autonome groei van circa 10 procent; er zijn niet veel it-bedrijven die dat kunnen zeggen.
Zelfs in de veelgeplaagde internetsector zijn er ook nog wel wat uitzonderingen te vinden. Internetwinkel Amazon bijvoorbeeld wist over het laatste kwartaal van 2001 voor het eerst een winstje te boeken van 5,1 miljoen dollar. Voor de gevestigde grote it-concerns werkt dit misschien alleen maar op de lachspieren, maar toch: voorheen moest er bij de dotcommers alleen maar geld bij. Extra uitzondering op de regel: internetveilinghuis eBay laat inmiddels kwartaal op kwartaal rooskleurige resultaten zien, de laatste keer met een netto plus van 8,7 procent en een omzetplus van 64 procent.
Overgangsjaar
Maar toch: 2001 was voor de meeste it-bedrijven een jaar om snel te vergeten. Het ‘eigen’ Philips bijvoorbeeld zag zijn recordwinst van 9,6 miljard euro over 2000 ineens omslaan naar een recordverlies van 2,6 miljard euro. De verwachting voor 2002? Zwarte cijfers, dus niet persé winst. En wat te denken van de telecommers waaronder het schuldenbelaste KPN? Een reeks van omvangrijk ontslagrondes, herstructureringen en afstotingen van niet-kernactiviteiten hebben de torenhoge schuldenlast tot dusverre slechts gereduceerd naar rond de 22 miljard euro.
Nee, 2002 lijkt eerder een overgangsjaar te worden dan een jaar van gegarandeerd herstel. De wereld leeft nog teveel in onzekerheid – komt er wellicht een nieuwe terroristische aanslag of niet? – de belangrijkste (zakelijke) klanten houden hun hand op de knip en de consumenten zijn nog steeds tevreden met hun pc die ze drie jaar geleden hebben aangeschaft (‘dus waarom zou ik een nieuwe kopen’).
2003 Dan misschien? Erger dan 2001 kan het niet worden.
