Je kunt zeggen wat je wilt van de fima Enron uit Houston, maar het bedrijf heeft met zijn spektaculaire ondergang het wat duffige imago van accountants en boekhouders aardig opgevijzeld. In Amerikaanse tijdschiften wordt de laatste tijd geschreven over ‘aggressive accounting’ en ‘extreme bookkeeping’ alsof het nieuwe sporten zijn voor de X-games.
Het zal niet lang meer duren voordat kleine jongetjes elkaar op school bedreigen met: "Pas op hoor, mijn vader is boekhouder". Deze omslag in het beroepsbeeld zal de belangstelling voor carrières in het betere rekenwerk zeker ten goede komen.
De volgende logische stap is een Hollywood-productie waarin een boekhouder of accountant zich eens per dag transformeert in de held Supersaldo die verlieslijdende bedrijven te hulp schiet door opdringerige aandeelhouders te verzuipen in volstrekt imaginaire cahs-flows. Bruce Willis en Jean Claude Vandamme lijken mij geschikte kandidaten voor de rol van de superboekhouder. Ze worden bij het plegen van hun heldendaden geïnstrueerd door de mysterieuze Chinees X, een rol die volstrekt naturel wordt gespeeld door ceo Charles Wang van Computer Associates. Het logo van X is een gestileerde papierversnipperaar.
Iedereen die in de afgelopen jaren ooit ook maar iets heeft gemompeld over dat er misschien iets niet klopte bij de bedrijfsvoering van Enron, wordt nu op handen gedragen. De vice-president die een paar maanden voor de val vraagtekens plaatste bij het financiële kaartenhuis is nu – zo gaat dat in de VS – een heldin. De financiële journalisten en de analisten van Wall Street die nooit enige sjoege hebben gehad van wat er bij Enron gaande was, staan collectief in hun hemd. Van die analisten hoeft ons dat niet te verbazen. Zij zijn ook maar de spreekbuizen van verkoopkanalen die voornamelijk aan omzet denken. Toen Enron op de afgrond afraasde, zongen de analisten van Wall Street nog in koor: ‘buy, buy, buy’.
Van de onafhankelijke journalistiek, die zich toch al lelijk heeft gebrand met alle opgewonden praatjes over de ‘new economy’, had u meer mogen verwachten. Het Amerikaanse blad Business Week lijkt niet van plan zich ooit nog eens te laten ringeloren door Enroniaans boekhoudkundig stuntwerk. In het omslagverhaal ‘Cisco, behind the hype’ worden de cijfers van de kampioen van de internet-economie eens flink door de mangel gehaald. Het verhaal opent met "Ceo John Chambers denkt nog steeds dat zijn bedrijf met 30 procent per jaar kan groeien. Maar critici van het bedrijf plaatsen vraagtekens bij de agressieve stijl van boekhouding". Bam, die zit. Het nonchalant laten vallen van het begrip ‘aggressive accounting’ heeft sinds het Enron-debakel het effect van een goed geplaatste dolksteek.
Veel wetenschappers en financiële experts vragen zich af of Cisco tijdens de jaren van de ’technology boom’ niet allerlei trucs heeft toegepast om met steeds fraaiere resultaten op de proppen te komen die de huizenhoge martkwaarde konden rechtvaardigen. Professor Michael Porter van Harvards Business School, die met een grootscheeps onderzoek bezig is naar het rapporteren van onjuiste cijfers in de afgelopen jaren, zegt dat hij met geen mogelijkheid kan vaststellen hoeveel Cisco in de jaren negentig nu echt heeft verdiend.
Het probleem zit hem bij Cisco vooral in de geweldige afschrijvingen – in de laatste vijf jaar alleen al 5,4 miljard dollar – die het bedrijf opvoert naar aanleiding van de overnamen van andere bedrijven. Dat bezoedelt een heldere blik op de inkomsten van het bedrijf. Professor Porter zegt in Business Week: "Wanneer geschiedschrijvers eindelijk de kans zullen krijgen om door alle data te wroeten, dan zullen we waarschijnlijk ontdekken dat Cisco zelfs tijdens zijn hoogtijdagen bij lange na niet zo winstgevend was als velen geloofden." De journalisten van het bewuste tijdschrift haasten zich te schrijven dat er geen reden is aan te nemen dat Cisco een soort Enron is. De cijfers zijn immers ieder jaar goedgekeurd door de accountant!
De marktwaarde van Cisco is tussen maart 2000 en januari 2001 gekelderd met niet minder dan 430 miljard dollar. Dat is een vernietiging van de aandeelhouderswaarde waarbij die van Enron in het niet verdwijnt. Ondertussen gaat ceo John Chambers onvermoeibaar door met het voorspellen van groeicijfers die doen vermoeden dat hij ook wel eens een stickie rookt. Hij meent dat na het opleven van de economie Cisco’s inkomsten jaarlijks weer zo’n dertig procent of meer zullen groeien. De meeste insiders geloven echter dat dergelijke groeicijfers voor een bedrijf dat zo groot is als Cisco vrijwel onbereikbaar zijn. Waarschijnlijk kunnen alleen zeer agressieve accountants en extreme boekhouders Chambers aan de gewenste groei helpen.
Teake Zuidema, freelance medewerker.
