Ondanks het juridische geharrewar lijkt de markt van besturingssystemen voor pc’s vooralsnog voorbehouden aan één leverancier: Microsoft met zijn onverbeterlijke kaskraker Windows. Op de servermarkt is het beeld gevarieerder. Hier heeft het ‘open source’ systeem Linux betere papieren. Maar het krampachtig vasthouden aan de ‘eigen’ systemen voorkomt een echte opmars.
| Computable publiceert om de week een overzicht van een ict-segment. Wie zijn de sterke spelers, waar zitten de zwakke broeders, en welke kansen heeft de branche ondanks de economische malaise? |
Zandkorrel op het strand
Dan Kuszntetsky, vice-president systeemsoftware bij onderzoeksbureau IDC, verwoordde het medio 2000 al zo. "In termen van omzet is Linux niet meer dan een zandkorrel op het strand van een oceaan." De analist had het daarbij niet alleen over Microsofts Windows-dominantie in de pc-markt , maar ook over de ogenschijnlijke opmars van de Microsoft-vlaggenschepen Windows NT en Windows 2000 in de ‘low end’ servermarkt. De angst dat Microsoft zijn monopolistische aspiraties ook zou etaleren in de servermarkt was zo groot, dat de Amerikaanse club van de meest toonaangevende computerproducten – de Computer and Communications Industry Association (Ccia) – er aan te pas moest komen om het softwareconcern te beschuldigen van ‘ongeoorloofde praktijken’. Microsoft heeft aan Windows 2000 een nieuw technisch snufje toegevoegd, Active Directory, dat alleen zou werken in de Windows-omgeving. Ook zou Microsoft volgens de Ccia internet en andere mediatechnologie monopoliseren door deze te koppelen aan Office 2000.
Klinkt het u bekend in de oren? Inderdaad, de beschuldigingen van de Ccia liepen vrijwel parallel met de juridische aanklachten tegen Microsoft over zijn monopoliepositie. Inmiddels lijkt deze aanhoudende stroom van aanklachten een grotere bedreiging voor Microsofts dominante marktpositie dan de (technologische) concurrentie. Een andere ‘bedreiging’ bestaat uit de aanpassingen die ’s werelds grootste softwareconcern zelf in de marketing van zijn nieuwe Windows-versies doorvoert. In het kort komt het erop neer dat Microsoft liever ziet dat gebruikers zich gaan abonneren op de nieuwe versies van Windows, in plaats van deze eenmalig aan te schaffen. Dit strengere tarievenbeleid is sommige gebruikers al in het verkeerde keelgat geschoten. En dat verklaart wellicht mede waarom de meeste it-onderzoeksbureaus ervan uit gaan dat pas eind dit jaar de meerderheid van de consumenten de nieuwste telg Windows XP op zijn computer heeft draaien. Maar wat dan nog: veel andere keuzes heeft de pc-gebruiker (nog) niet.
Grotere verscheidenheid
Dat ligt wel even anders binnen de servermarkt, waar het Unix-besturingssysteem grotendeels de dienst uitmaakt, in al zijn varianten wel te verstaan: HP-UX, Suns Solaris, Compaqs Tru64, IBM’s AIX, Silicon Graphics Irix, het open systeem Linux. De serveromgeving kent traditiegetrouw een grotere verscheidenheid aan besturingssysteem-leveranciers dan de pc-markt en dat is een van de redenen waarom Microsoft er met zijn besturingssysteem tot dusverre slechts een graantje van weet mee te pikken.
Tegelijkertijd is het een van de redenen waarom Linux beter gedijt in de markt voor servers dan voor desktops. Hoewel de toonaangevende serverproducenten stevig vasthouden aan hun eigen Unix-versies, hebben ze vrijwel allemaal Linux omhelsd. Reden? Een betrouwbaar, toegankelijker Linux moet in staat zijn te voldoen aan de hoge eisen die de zakelijke markt aan besturingssystemen stelt en toch relatief goedkoop, tenminste voor wat betreft de aanschaf. De leveranciers, waaronder IBM, Intel, Hewlett-Packard en Nec, zien Linux niet als een bedreiging maar juist als een aanvulling op Unix. Daarnaast vereist een populair Linux een scala aan benodigde hardware, waarop het open besturingsysteem kan draaien. En dat is nou juist waar de toonaangevende Unix-leveranciers goud geld aan kunnen verdienen. Dus heeft Big Blue samen met andere Unix-adepten miljoenen dollars beschikbaar gesteld om eind 2000 het eerste onafhankelijke Linux-laboratorium voor ontwikkelaars mogelijk te maken. Daarnaast heeft IBM op eigen houtje verklaard jaarlijks 1 miljard dollar te besteden aan Linux-projecten.
Linux steeds populairder
Inmiddels gaat de omarming van het open besturingsysteem Linux binnen de servermarkt steeds verder. Volgens IDC nemen de bestedingen van zakelijke klanten aan hardware, software en diensten voor Linux dit jaar toe naar 9 procent van het totale budget. In 2001 was dat nog 3 procent. Vooral het ‘open source’-karakter van Linux en de relatief lage prijs door het ontbreken van licentietarieven, maakt het besturingssysteem onder zakelijke gebruikers steeds populairder.
Maar daarmee is de onderlinge strijd op de server/Unix-markt nog lang niet ten einde. Hoofdrolspelers als IBM, Hewlett-Packard en Sun Microsystems blijven elkaar op deze markt met hun eigen besturingssystemen de loef afsteken. En daarbij is het er vooral Sun aan gelegen zijn koppositie in de Unix-markt te waarborgen. Medio dit jaar brengt Sun zijn nieuwe Unix-versie Solaris 9 op de markt die meer functionaliteit moet bieden voor zware systemen en toepassingen. Reden: juist de verkoop van systemen en diensten aan de bovenkant van de markt brengt het meeste geld in het laatje. Het zal in deze onderlinge strijd waarschijnlijk nog lang duren alvorens het open besturingssysteem Linux op de Unix-markt echt meetelt.
