Lotus was een van de eerste pioniers in de pc-software-industrie, maar is nu een dochter van IBM. In het verleden heeft IBM veel bedrijven overgenomen. Vele verloren hun identiteit zeer snel nadat ze waren opgenomen in de IBM-cultuur, maar tot nu toe is Lotus erin geslaagd om zijn identiteit in enige mate te behouden. IBM heeft gefaald in zijn overnamebeleid in de zin dat ze er niet in slagen om met de acquisitie hun scope te verbreden. Integendeel, het nieuwe bedrijf verdwijnt na opname gewoonlijk uit het gezicht.
Lotus startte destijds met het eerste belangrijke spreadsheet-product, 1-2-3. Microsoft kreeg in de loop der tijd steeds meer greep op de pc-software-industrie doordat ze concurrerende producten (Word, Excel, Powerpoint, enzovoort) opkochten en die als één pakket verkochten. Lotus zag het teken aan de wand, en kocht eveneens andere producten op, zoals Amipro, Freelance, enzovoort, en creëerde de Lotus Smart Suite. Het lukte hun echter niet te concurreren met Microsoft en ze hadden, netzo als de rest van de pc-software-industrie, geleidelijk kopje onder kunnen gaan. Maar in tegenstelling tot de anderen, deden ze net op tijd een slimme investering en namen een van de ‘start-ups’ over die ze hadden gesponsord. Ze verwierven daarmee het product Notes en stelden hun toekomst veilig. Microsoft miste de mogelijkheden van Notes en wist nooit het gat te vullen met een concurrerend product, hoewel ze later heel veel succes zouden hebben met Exchange.
Er is een groot verschil tussen Exchange en Notes. Laatstgenoemde is gebaseerd op een tekstdatabase, terwijl Exchange gebaseerd is op bestanden. Dientengevolge is Notes een echt samenwerkend ‘peer-to-peer’ systeem, in tegenstelling tot Exchange dat, zoals de naam al aangeeft, in wezen een postbussysteem is. Dit fundamentele voordeel heeft het verkoopapparaat van Lotus mijns inziens nooit aan klanten duidelijk weten te maken. De opkomst van internet speelde Lotus echter in de kaart, omdat ze Notes relatief eenvoudig konden aanpassen om te voldoen aan de html-eisen van het Web. Het resultaat is de huidige versie, Domino. Om hiermee te concurreren moet Microsoft meerdere producten aanbieden zoals Exchange en IIS, in plaats van één geïntegreerd product.
Lotus verkeerde evenals Microsoft in het Wintel-kamp. Met ondersteuning van IBM is Notes/Domino nu gepoort naar andere platformen, met name mainframes zoals AS/400 en Unix, waarmee de deur voor Linux is opengezet. Domino ondersteunt webbrowser-gebruikersinterfaces, maar vele van de krachtigere applicaties steunen nog op Window-clients, zelfs met een mainframe-server.
Internet denderde echter voort en de kernactiviteiten van IBM hebben daar sterk van geprofiteerd. Afgezien van de groeiende verkoop van apparatuur heeft IBM belangrijke softwareproducten als DB2, Cics, MQSeries en Tivoli succesvol aangepast om te kunnen voldoen aan de eisen van e-handel. Ook hebben ze niet getalmd met het pushen van de mogelijkheden van Domino. Belangrijker is echter dat ze de Java-revolutie hebben geëxploiteerd en nu strijden ze om de eerste plaats als leverancier van applicatie-software voor servers.
Nu Lotus Domino een belangrijk element in IBM’s ondernemingsplan voor e-handel is geworden, wordt de aparte identiteit van Lotus een probleem. Enerzijds verkoopt Lotus veel Notes-pakketten aan gebruikers die geen klant zijn van IBM, simpelweg omdat ze typische front-office-gebruikers zijn in grote ondernemingen die Microsoft Office gebruiken en iets beters dan Exchange nodig hebben. Vaak hebben ze geen andere IBM-producten.
Maar nu IBM de markt voor de integratie van ondernemingen wil domineren, moeten veel Domino-gebruikers toegang hebben tot DB2-data, en een veel nauwere integratie met Websphere. De nieuwe versie van Domino zal deze features hebben, zo beloven IBM en Lotus, maar dat zal de andere gebruikers weinig interesseren. Van meer belang voor hen zijn features voor open integratie met andere typen e-handelsystemen dan die van IBM.
Momenteel is er veel overlap in de functionaliteit van Domino en Websphere, met name in het afhandelen van html-pagina’s. Als men Domino verfijnt en zijn beste features integreert in de kernproducten van IBM, betekent dat het einde van features die niet-IBM gebruikers van dienst zijn. Met andere woorden: er lijkt een groeiende behoefte aan twee Lotus-producten, een stand-alone Domino en een ander als optie voor Websphere-gebruikers. Dat maakt het nog moeilijker om een oplossing te vinden voor de vraag of Lotus wel of niet moet worden opgenomen in IBM!
Martin Healey, pionier ontwikkeling van op Intel gebaseerde computers en c/s-architectuur. Directeur van een aantal it-bedrijven en professor aan de Universiteit van Wales.
