Nergens in Nederland schijnt de zon vaker. En nergens ook wordt zo weinig ingelogd op internet. Dat heeft misschien niets met elkaar te maken. Maar in elk geval is Zeeland, de Calimero onder de Nederlandse provincies, druk bezig met een inhaalslag. ICT moet een grotere rol gaan spelen in de regionale economie. Wat zich echter wreekt, is de historisch bepaalde eilandencultuur. Het meest spraakmakende initiatief, een mediapark voor rustminnende ICT-ondernemers, dreigt te smoren in een strijd tussen ‘Walcherse aasgieren’ en Noord-Bevelandse vrijdenkers.
"Heeft u dat ook wel eens? U bent op een feestje – een bruiloft, een verjaardagspartijtje, een receptie – en u krijgt daar een gebakje voorgeschoteld. Op zich niets mis mee. Een gebakje kan ook heel lekker zijn. Maar sommigen onder ons zeggen dan: ik heb liever een Zeeuwse bolus bie de koffie." Bakker Piet Daane uit Vlissingen neemt een lange aanloop alvorens voor de dag te komen met een bijzondere service, die hij – en ook dat mag uitzonderlijk heten – aanbiedt via internet: een bolusberg. Daane stapt ervoor in de auto en bouwt hem op, waar ook in Nederland. Voorwaarde is wel dat de piramidevormige hoop uit tenminste honderd stuks van deze kleverige, karakteristiek Zeeuwse lekkernij bestaat. Maar daar hoeft niemand zich zorgen over te maken, meldt de e-bakker er geruststellend bij. Wie eenmaal de smaak te pakken heeft, weet niet van ophouden. Of op z’n Zeeuws: lekkerder dà kan à gauw nie!!
Ze zijn er trots op, de Zeeuwen, op hun regionale specialiteit. En niet minder op deze bolusbakker, die toch maar mooi meegaat met de moderne tijd. Hij fungeert als boegbeeld van het project E-commerce in Zeeland, waarvoor zo’n anderhalf jaar geleden het startsein werd gegeven. Een initiatief van de provincie Zeeland, de grotere gemeenten en de Zeeuwse vestiging van Syntens, de organisatie die namens het ministerie van Economische Zaken de innovatie in het Nederlandse bedrijfsleven moet bevorderen. Deze partners, en daarnaast de Rabobanken in Zeeland, bedachten bovendien de subsidiepot met een flinke donatie, waardoor deze gevuld raakte met ruim drie miljoen gulden.
Geen cent te veel
Zoiets spreekt aan in deze provincie met zijn spreekwoordelijke zuinigheid (‘Geen cent te veel, hè’). Tientallen ondernemers hebben zich inmiddels op sleeptouw laten nemen door het team van Syntens-adviseurs dat voor deze missie is vrijgemaakt. Het kost allemaal nul komma niets, de begeleiding. Het maken van een strategisch plan niet, evenmin als het stappenplan en de keuze van een geschikte, liefst Zeeuwse, internet-dienstverlener. Pas in de uitvoeringsfase moet de portemonnee op tafel komen, maar dankzij de royale subsidie blijft het leed beperkt.
Zo raken ondernemingen online die er tot voor kort niet over piekerden te investeren in de virtuele wereld. Neem het Buro Ruimte & Groen in Borssele, een bedrijf dat door heel Zeeland dorps-, kerk- en schoolpleinen op een verantwoorde manier vorm geeft. In het kader van het stimuleringsproject kwam een fraaie website tot stand. Directeur Willem-Jan Joosse: "Je wilt relaties graag de projecten laten zien waaraan je werkt of die je hebt afgerond. Op papier, via mailings en nieuwsbrieven, is dat bijna niet te doen. Denk alleen maar aan de hoge kosten van drukwerk. Deze site is ook nog eens zo ontworpen dat we zelf het nieuws en de portfolio op het web kunnen bijhouden. Dat scheelt tijd en kosten."
Internet-provider als aanjager
Zo komt het misschien toch nog goed in deze provincie, waar pc en internet voor velen nog moderniteiten zijn waar je maar beter met een boog omheen kunt lopen. Het computerbezit is het laagst van Nederland en het aantal gezinnen dat toegang heeft tot internet blijft eveneens ver achter bij andere provincies. Minder dan een kwart van de Zeeuwse gezinnen kan de elektronische snelweg op, zo blijkt uit het recent verschenen rapport De digitale economie 2001 van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Merkwaardig, want uitgerekend in Zeeland kun je goedkoop en breedbandig aan de slag. Provider ZeelandNet, veruit de grootste in de provincie, biedt verrassend voordelige abonnementen aan voor internetten via de kabel. Voor drie tientjes per maand kun je onbeperkt surfen, zonder telefoonkosten. Kom daar eens om in de Randstad!
Het snel groeiende ZeelandNet heeft zich ontwikkeld tot ICT-aanjager bij uitstek in het voormalige eilandenrijk in Zuidwest-Nederland. Het bedrijf ontwikkelt websites, verzorgt cursussen, levert hard- en software, plaatst internet-zuilen in publieke centra, en helpt de particuliere abonnee met plezier aan een eigen homepage. ‘Een eigen huisje op het web’ zoals ZeelandNet het zelf aanprijst. Digitale Woonwijk heet deze laagdrempelige service.
Kijken vanonder grasdak
Graag zou ZeelandNet nog een paar stappen verder gaan. Bijna twee jaar geleden presenteerde het een plan voor de bouw van een ‘mediapark’, vlak achter het eigen kantoor in het dorp Kamperland op Noord-Beveland. Een kweekvijver voor ICT-talent zou het moeten worden, een combinatie van wonen en werken. En dat in een landgoed-achtige omgeving. Volgens het plan wordt negentig procent van de ruim vier hectare grond die ZeelandNet overnam van een naburige aardappelteler bebost. In het groen verrijzen atelierwoningen waar jonge ICT-ondernemers hun intrek kunnen nemen. Medewerkers worden ondergebracht in studio’s, die vanonder een met gras bedekt dak uitkijken over de polder. Een waterpartij, een ontvangstplein en een podium voor buitenopnamen completeren het geheel. De ondernemers worden allerminst aan hun lot overgelaten. ZeelandNet begeleidt en faciliteert ze waar nodig, op het gebied van administratie en marketing bijvoorbeeld.
Directeur J. Bakker van ZeelandNet heeft zich laten inspireren door Microsoft, dat het hoofdkantoor in Redmond, in de Amerikaanse staat Washington, heeft ondergebracht in een National Park-setting. In Nederland is ook behoefte aan zo’n locatie, denkt hij. Er is een categorie ondernemers die niets moet hebben van de hectische stad. Die rust en ruimte wil en zich graag in Zeeland zou vestigen.
Grassprietje afgemaaid
Zo’n verhaal klinkt lokale bestuurders natuurlijk als engelenmuziek in de oren. En niets zou verwezenlijking van de plannen in de weg staan, ware het niet dat zo ongeveer heel Zeeland in het verre Den Haag de status van Nationaal Landschap dreigt te krijgen. In zijn Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening heeft milieuminister Pronk de provincie, met uitzondering van een puntje Walcheren — rond Vlissingen — en een stuk Zeeuws-Vlaanderen, groen gekleurd.
In zo’n Nationaal Landschap mag niet zo gek veel meer. Woningbouw en bedrijfsvestigingen zijn in beginsel taboe. En dat geldt ook voor een mediapark, hoe groen dat verder ook mag ogen. De vertegenwoordiger van het ministerie van VROM sprak er een genadeloos veto over uit, toen het plan aan de orde kwam in de Provinciale Planologische Commissie. Formeel omdat het in strijd is met het streekplan. Maar in werkelijkheid, ventileerde gedeputeerde J.G van Zwieten zijn ongenoegen, natuurlijk vanwege die onzalige Vijfde Nota.
Hoe goed bedoeld ook, de aanwijzing van Zeeland als Nationaal Landschap zal verlammend uitwerken op de provinciale economie. "Het grassprietje boven de dijk wordt afgemaaid met de instrumenten van gisteren", aldus Van Zwieten in de Provinciale Zeeuwse Courant. Het mediapark is dé kans om de nieuwe economie naar Zeeland te halen, vindt hij. Verpakt in een landgoed, waar temidden van het groen, rust en ruimte gewoond en gewerkt kan worden door jonge, hoogopgeleide ICT’ers.
Ramblas in havengebied
Van de baan is het mediapark echter nog niet. Vlissingen, economisch centrum van Zeeland, zou het maar wat graag binnen de gemeentegrenzen halen. Liefst met smaakmaker ZeelandNet erbij. Beide zouden niet misstaan op de ‘kennisboulevard’ die de stad aan de Westerschelde in gedachten heeft. Het gaat om een locatie in het havengebied, niet ver van het NS-station. Grote delen van de Hogeschool Zeeland en het ROC Zeeland zijn hier reeds te vinden. En beide onderwijsinstellingen willen graag uitbreiden, in het bijzonder in de ICT-sfeer. Zo komt de Hogeschool volgend jaar met twee nieuwe studierichtingen: Hogere Informatica en Bedrijfskundige Informatica.
Rond de nieuwe onderwijsgebouwen wil Vlissingen plaats inruimen voor ‘hoogwaardige’ ondernemingen. Samen met hogeschool en ROC wordt momenteel gewerkt aan een masterplan, laat J. Schroevers, projecleider stedelijke ontwikkeling, weten. Eind dit jaar moet het rond zijn, maar de ideeën beginnen al aardig vorm te krijgen. "Denk aan een soort Ramblas: een brede, groene zone met kleinschalige inrichtingselementen die het gebied doorsnijdt en voor samenhang zorgt."
Niet vrolijk
Een dergelijke mondaine allée zal nog heel wat inspanningen vergen. "De potentie van het gebied schatten we hoog in. Maar het moet nodig op de schop. De kwaliteit van het huidige openbare gebied is niet om vrolijk van te worden. En die van de bedrijven zo mogelijk nog minder", aldus Schroevers. Die bedrijven, zo’n twintig stuks, waaronder de plaatselijke afvalverwerking, zullen daarom moeten verkassen. In goed overleg natuurlijk. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan.
Een zo mogelijk nog lastiger opgave is het aantrekken van geschikte vervanging. De meest recente bedrijvenenquête van de provinciale Kamer van Koophandel toonde andermaal aan dat de Zeeuwse economie drijft op recreatie en toerisme. De banengroei in de ITC en zakelijke dienstverlening blijft ver achter bij de rest van Nederland. Het dunbevolkte, excentrisch gelegen Zeeland is bij deze sectoren niet echt in beeld als vestigingsplaats.
Reden te meer om initiatieven uit eigen provincie te koesteren. Vandaar de krachtige lobby van Vlissingse bestuurders en ondernemers bij de provinciale autoriteiten om alle ITC-ontwikkelingen toch vooral te concentreren op en rond de nieuw aan te leggen kennisboulevard. Inclusief het mediapark van ZeelandNet. Bundeling is in het belang van de hele provincie, zo luidt de onderbouwing. Op de kennisboulevard is optimale kruisbestuiving mogelijk. En je zult zien, de rest van Zeeland lift mee op het succes.
Club aasgieren
Ongekend fel was de reactie van burgemeester M.L. Everaers van de gemeente Noord-Beveland. "Ronduit onbeschoft", noemde de burgervader de pogingen van ‘grote stad’ Vlissingen om het mediapark naar zich toe te trekken. "Een club aasgieren is het die probeert onze gemeente bedrijvigheid af te snoepen."
Driekwart jaar geleden is het inmiddels alweer. "De provincie zal een knoop moeten doorhakken", stelt Schroevers. Zonder een heldere uitspraak kan de impasse eindeloos voortduren. Zeker omdat Vlissingen zelf er volgens hem niet echt in geslaagd is ZeelandNet spontaan tot andere gedachten te brengen.
Directeur Bakker doet er wijselijk even het zwijgen toe. Via zijn woordvoerster laat hij weten in het duister te tasten. "We weten niet wat er gaat gebeuren en wanneer. Het plan ligt er en wij willen het graag uitvoeren. Nee, naar alternatieven kijken we niet op dit moment. We wachten het maar af�"
Halt aan braindrain
Jaarlijks trekken meer dan honderd Zeeuwse scholieren weg om elders in Nederland een informatica-opleiding te gaan volgen. Met die claim in de hand lukte het de Hogeschool Zeeland om in Den Haag toestemming los te krijgen voor twee nieuwe studierichtingen. Een braindrain is immers wel het laatste waar de zich ontwikkelende ICT-sector in de provincie behoefte aan heeft. Vanaf 2002 kunnen jongeren in eigen provincie terecht voor hogere informatica en bedrijfskundige informatica. Maar ook studenten van elders zijn welkom. De Hogeschool heeft de statistieken van het KNMI onder de loep genomen om hen over de streep te trekken: studeren in de zonnigste provincie van Nederland.
Surf wijzer
http://www.zeelandnet.nl
http://www.zeeuwsebolus.nl
http://www.e-zeeland.nl
http://www.hzeeland.nl
