Door het fusiegeweld en het internetdebacle in automatiseringsland lijkt de ICT-arbeidsmarkt niet alleen overstroomd te worden met afgedankte IT’ers maar ook nog sterk te krimpen, waar zich vorig jaar nog een knellende krapte deed voelen. Optisch bedrog, zeggen de HRM-managers van Nederlandse telco’s in koor, de vraag naar nieuwe medewerkers neemt alleen maar toe. Feit is wel dat de tijd dat mensen werden aangenomen, louter omdat ze beschikbaar waren, voorbij is. ICT-bedrijven willen mensen met unieke eigenschappen, managementvaardigheden plus een positieve en flexibele werkinstelling, die bereid zijn cursussen en trainingen te volgen.
De ontwikkelingen op de Nederlandse ICT-arbeidsmarkt zijn wat minder heftig dan die in de Verenigde Staten. Alleen al in het dotcom-segmenten zijn 250 Amerikaanse internetbedrijven failliet gegaan. Vorig jaar verloren bijna 90.000 mensen hun job, dit jaar blijft het aantal ontslagen op een slordige 45.000 steken. Het aantal werknemers in de Nederlandse IT-sector bedroeg in 2000 203.000. Daarvan waren 67.000 echte IT’ers. Bij Nederlandse bedrijven werkten in totaal 114.000 IT’ers. Toch tekende zich vorig jaar al, voorafgaande aan de herschikking van de markt, een afname van het aantal vacatures in de IT-sector af: over vier kwartalen was het verloop van het aantal vacatures respectievelijk 11.000, 8.000, 7.000 en 8.400. Bij 3.000 ging het om netwerkspecialisten, 4.400 waren andere IT-specialisten.
Aanhoudende groei
Voor 2001 verwacht FENIT, de branchevereniging van de sector, een groei van IT’ers, werkzaam in de IT-sector, met 7,5 procent, en eenzelfde groeipercentage van het totaal aantal IT’ers. Deze groei is nog zo sterk dat de IT-sector voor de vervulling van de vacatures nog altijd uit andere bedrijfstakken moet putten. De instroom van kakelverse informatici, zo van HBO of universiteit, bedraagt 1.500 mensen, ongeveer 60 procent van alle afgestudeerde HBO’ers en WO’ers.
De vraag naar informatici was vorig jaar nog altijd groter dan het aanbod. Bedrijven wrongen zich dan ook in de meest vreemde bochten in hun ijver nieuwe medewerkers aan te trekken. Overigens was die krapte een Europees verschijnsel. De Internationale Arbeidsorganisatie ILO schatte dat het tekort in de Europese lidstaten aan automatiseerders in 2001 zou oplopen tot 1,6 miljoen. Voor 2001 verandert dat beeld niet, zegt FENIT. De schaarste op de ICT-arbeidsmarkt is allerminst opgelost.
Maar hoe komt dat? Want de teruggang in de economische groei en concentratietendenzen in de ICT-markt missen hun weerslag op de Nederlandse ICT-arbeidsmarkt niet. Her en der stoten bedrijven, daartoe genoopt door slechte jaarcijfers of dito aandelenkoersen, mensen af (bij voorbeeld Ericsson), maar het gaat nog altijd om incidentele gevallen. Arbeidsmarktgegevens over 2001 zijn nog niet voorhanden, maar het lijkt er sterk op dat Amerikaanse toestanden in Nederland uitblijven. De afkalvende werkgelegenheid in de IT-sector wordt gecompenseerd door een lichte groei in het telco-segment.
Telco’s
De banengroei in de telecomsector zit namelijk nog altijd in de lift. Het gaat bedrijven als Dutchtone en Telfort voor de wind. Recente overeenkomsten tussen Telfort en onder meer Postbank, Tele2 en de Univisteit van Twente jagen de vraag naar vers bloed op. Telfort zegt elke maand zeker 25 nieuwe mensen te kunnen aannemen. In de hele netwerkomgeving heeft het bedrijf zeker 70 vacatures, waarvoor het bedrijf mensen met unieke kwaliteiten zoekt, zoals op het gebied van planning en design. Uitbreiding is er ook in de hoek van IT-billing, call centres, de financiële afdeling. Daarnaast is er de normale vervangingsvraag, door het bedrijf geschat op zo’n tien medewerkers.
Ook Dutchtone was, gedwongen door het snelle uitrolprogramma van het GSM-netwerk in 1998 en 1999, in het verleden erg actief op de internationale arbeidsmarkt. Dat heeft er toe geleid dat bij Dutchtone, inmiddels samen met Orange, mensen van zo’n 25 verschillende nationaliteiten in techniek en IT werken. De voertaal van Dutchtone, met zijn Nederlands-Franse cultuur, is dan ook Engels. Voorts is het Haagse bedrijf in een laat stadium, anderhalf jaar geleden, begonnen met het ontwikkelen van de IT-organisatie in het bedrijf. Prioriteit immers had de mobiele kant, daarna was IT aan de beurt. Dat is de reden dat Dutchtone nu versneld recruteert. Het bedrijf zegt zeker nog 120 nieuwe mensen nodig te hebben. Dat heeft alles te maken met de komst van 3G.
Inhaalslag
De meeste telecombedrijven zeggen dan ook juist gebrek aan gekwalificeerde mensen te hebben. ‘Voor de telecommunicatiesector geldt dat er nog altijd krapte is op de ICT-arbeidsmarkt’, stelt Hans Keukelaar, senior vice-president HRM (human resource management) en organisatie bij Telfort, de Nederlandse dochter van Britsh Telecom. ‘Dat heeft te maken met een inhaalslag, waar de Nederlandse telecommunicatiebedrijven mee bezig zijn’.
Keukelaar doelt op het feit dat de telco’s de afgelopen jaren gedwongen waren gekwalificeerde mensen te importeren en in de meeste gevallen als contractors aan zich moesten binden. Een dure erfenis, waarin de telecombedrijven op dit moment drastisch aan het snoeien zijn. Deze contractors krijgen nu een vast contract aangeboden. Er is dus sprake van een verschuiving van tijdelijke arbeidscontracten naar vaste-dienstbetrekkingen.
Eric Bots, HRM-manager bij Dutchtone, voorspelt een shake-out onder nieuwkomers op de ICT-arbeidsmarkt.
‘Er is een kwaliteitsslag aanstaande op ICT-personeelsgebied. De tijd dat medewerkers louter op beschikbaarheid werden aangenomen is voorbij. De Nederlandse telecombedrijven zijn inmiddels de tweede fase ingegaan en selecteren op kwaliteit van mensen, op hun eigenschappen op managementniveau. Ook ervaring gaat meer en meer een rol spelen. Wij zijn niet meer bereid internationale bronnen aan te boren om mensen binnen te halen. Al was het alleen maar omdat dat een erg dure methode is’. Het kost bedrijven door de bank genomen 50.000 à 60.000 gulden mensen te importeren, een werkvergunning te regelen en garanties aan de overheid af te geven.
Consultants
Een groeiend aantal banen, een verschuiving van tijdelijke arbeidscontracten naar vaste dienst, en de verscherpte eisen die telco’s stellen aan nieuwe mensen dus. Vierde ontwikkeling is dat een respectabel aantal mensen uit de consultancy-hoek – denk aan een KPMG, een Arthur Andersen – de overstap naar de telecombedrijven wagen. Dat zij dat doen is logisch. Met de algemene economische teruggang komt voor deze branche meer en meer onzekerheid in beeld. Het aantal opdrachten loopt terug, reden om over te stappen naar de opdrachtgevende partijen, in casu de telco’s. Er is zelfs hier en daar al sprake van leegloop. De telco’s haasten zich te zeggen dat zij niet actief bij consultants gaan ronselen.
‘Het water staat ons zeker niet aan de lippen, als het gaat om het aantrekken van nieuwe mensen. Maar we zijn wel blij collegabedrijven zoals Ericsson een handreiking te doen door gekwalificeerde mensen over te nemen’, zegt Hans Keukelaar.
Attitude
De Nederlandse telco’s investeren veel in kennisontwikkeling bij de medewerkers. Daarvoor hebben zij speciale programma’s die onder meer relevante technologische ontwikkelingen in beeld brengen om de kennis van de medewerkers up-to-date te houden.
De attitude van sollicitanten is een heel belangrijk selectiemiddel, weet Hans Keukelaar. ‘Mensen dienen bestand te zijn tegen de snelle wereld die ICT is. Het gaat bij de meeste vacatures niet om negen-tot-vijf jobs, maar om banen die flexibiliteit en vooral de bereidheid veel opleidingen en trainingen te volgen’.
Eric Bots: ‘Mensen kunnen beter van verschillende disciplines de nodige kennis in huis halen. Dat is het profiel van de nieuwe medewerkers, IT en mobiele techniek. Neemt niet weg dat ik verwacht dat de vraag naar ICT-mensen de komende vijf jaar zeker niet zal stagneren en nog zal toenemen’.
