Het lijkt een onmogelijke locatie: een driehoek ingeklemd door twee van Nederlands drukste snelwegen, A2 en A12, en het Amsterdam-Rijnkanaal. Toch stonden ICT-bedrijven in de rij om zich juist op deze plek te mogen vestigen. In Papendorp, want zo luidt de historische naam van deze lap grond. En het zijn niet de minste namen die hier momenteel campus-achtige kantoren laten bouwen: Cap Gemini Ernst & Young, Origin, Compaq, Tiscali/World Online. Wat is het geheim van deze ‘dotcompolder’, de enig echte Silicon Valley van de lage landen?
Wat Papendorp nu precies zo aantrekkelijk maakt, laat zich niet eens zo gemakkelijk raden. Zeker, de locatie ligt centraal in Nederland. Centraler kan bijna niet. Gemakkelijk bereikbaar, uit alle richtingen. Maar dan moet je wel met succes tussen de files door weten te laveren. Wat niet meevalt, met het fameuze verkeersknooppunt Oudenrijn zo ongeveer om de hoek.
Zware ICT-infrastructuur heeft Papendorp ook. Vanzelfsprekend. Maar dan wel door de bedrijven zelf aangelegd. "Van een doelbewust gecreëerde ICT-locatie is geen sprake", stelt Jules Noyons, nieuwbouw-coördinator van Cap Gemini Ernst & Young (CGE&Y), een van de ondernemingen die hier aan het bouwen is. "Goed beschouwd is het niet veel meer dan toeval, die concentratie van bedrijven uit een en dezelfde sector", meent hij. Waarmee het succes van Papendorp zich laat terugvoeren op dat van de populaire, onveranderlijk uitpuilende kroeg: iedereen komt er, omdat iedereen er komt.
Parkachtige uitstraling
Met zoveel klinkende ICT-namen bij elkaar, wordt Papendorp als vanzelf iets bijzonders. Een kantorenlocatie die zich met gemak zal kunnen meten met – de nieuwbouwcoördinator noemt maar een voorbeeld – Amsterdam-Zuidoost, het gebied rond het Arena-stadion. Maar dan wel met een totaal andere uitstraling. De dotcompolder, zoals Papendorp in de wandeling is gaan heten, krijgt een uitgesproken parkachtig karakter, met veel bomen en grasland. Geparkeerde auto’s zul je er nauwelijks zien. En: er heerst orde en netheid. Daarvoor zorgt het ‘parkmanagement’, een samenwerkingsverband van bedrijven en gemeente dat inrichting, beheer en onderhoud verzorgt van zowel de publieke als private ruimte. Op strikt uniforme wijze.
Blik uit het zicht
Qua omvang en reikwijdte mag het parkmanagement in Papendorp uniek heten voor Nederland, stelt de gemeente Utrecht, die van dit initiatief een waar paradepaard heeft gemaakt. Publiek-private samenwerking van de beste soort. Gestart wordt met een basispakket, dat de groenverzorging, bewegwijzering, afvalinzameling en beveiliging van Papendorp omvat. Maar de parkmanagementvereniging, waarvan alle in het gebied gevestigde ondernemingen verplicht lid zijn, kan daar nog van alles en nog wat aan toevoegen. Vervoersmanagement bijvoorbeeld. Of kinderopvang. Catering, gevelreiniging. De besluitvorming verloopt volgens strikt democratische principes, laat de gemeente ter geruststelling weten.
Het kantorencomplex dat Cap Gemini Ernst & Young laat neerzetten op deze model-locatie, vormt een goed voorbeeld van de stijl van bouwen die de gemeente Utrecht voor Papendorp propageert en zonodig voorschrijft: kleinschalige gebouwen, omgeven door groen, niet ontsierd door autoblik. Op het oog gaat het bij de adviesorganisatie/ICT-dienstverlener om vijf afzonderlijke kantoorpanden. Op maaiveldniveau zijn ze echter onderling verbonden door een enorme, zich in alle richtingen vertakkende centrale ruimte, de Spider. Deze op sommige plaatsen tot zeven meter hoogte reikende plaza wordt overkapt door een welvend, groen grasdak dat zich voortzet over de parkeerplaatsen. Bomen wortelen in de ondergrond en groeien door openingen in het groene deksel de vrije ruimte in. "Vanaf de openbare weg zie je nauwelijks auto’s", aldus Noyons. "Groen overheerst, echt helemaal campus-stijl dus."
Ongedwongen contacten
Maar: de campus-gedachte omvat aanzienlijk meer dan gras en boompartijen. Harriët van Splunder, communicatiemanager bij CGE&Y: "Waar het ons vooral om gaat is een plek te creëren waar medewerkers echt met plezier naartoe gaan. Wij zijn een typische kennisorganisatie, wat inhoudt dat mensen gemakkelijk moeten kunnen connecten, elkaar spreken en ontmoeten. Ook wordt veel gewerkt in multidisciplinaire teams. Als je professionals met verschillende achtergronden bij elkaar zet, is onze ervaring, levert dat iets moois op voor de klant. Dat soort processen willen we als organisatie op alle mogelijke manieren stimuleren en faciliteren, zoals met dit gebouw."
Vooral de Spider, het hart van de nieuwe huisvesting, biedt veelsoortige mogelijkheden voor ongedwongen contacten met collega’s. Glaswanden en grote raampartijen zorgen voor vrije lichtinval en doorkijkjes naar het groene buitengebied. Overal bevinden zich zitjes en internet-tafels. Wie binnenkomt en thuis het ontbijt heeft overgeslagen (om de files te ontlopen bijvoorbeeld) kan terecht in de Francherie: een gezellige eetcorner, waar later op de dag een sateetje of licht pastagerecht is te verkrijgen. Even verderop vind je een krantenkiosk en verschillende koffiebars. Elders kun je kleding afgeven voor de stomerijservice.
Draadloos netwerk
Zo wordt werken een dagelijks terugkerend feest. Het enige dat nog ontbreekt, lijkt een bruin café. Maar dat komt er toch echt niet, bezweert Noyons. "Company-policy is géén alcohol op kantoor. Roken? De procedures daaromtrent zijn we momenteel aan het bekijken. Voorlopig hebben we de koffiecorners, ook op de kantooretages, voorzien van versterkte ventilatie. Wie rookt, hindert dan in elk geval anderen niet."
In de Spider kan een ontspannen samenzijn met collega’s gemakkelijk overgaan in werk. Met je laptop log je hier zó in op het draadloze netwerk. Verder zijn er volop flex-werkplekken. Net zoals elders in de gebouwen trouwens. "Flexibiliteit was een heel belangrijk uitgangspunt", stelt Noyons, die in de 25 jaar dat hij bij CGE&Y werkt al diverse nieuwbouwprojecten en verhuizingen heeft meegemaakt. "Met deze campus willen we beslist een flink aantal jaren vooruit kunnen. Daarom ook hebben alle kantoorruimtes verhoogde vloeren, om ruimte te creëren voor kabels en leidingen. Op die manier kun je op elke gewenste plaats een bureau neerzetten en gemakkelijk een wandje verplaatsen."
Congresgebouw
Ook de eigen Academy van Cap Gemini krijgt een plaats op de campus. Nieuwe medewerkers, maar ook personeelsleden van klanten, worden hier opgeleid en getraind. De Academy maakt onderdeel uit van een ruimbemeten congresgebouw, dat eveneens via de Spider verbonden is met de overige gebouwen op de campus.
In 2003 moet het complex helemaal gereed zijn. Hoe de duizenden CGE&Y-medewerkers tegen die tijd hun nieuwe onderkomen moeten bereiken, is een vraag die Noyons nu al hoofdbrekens bezorgt. Een goed openbaar-vervoeralternatief voor de auto is dringend gewenst, vindt hij. "Zoals het er nu uitziet, stopt de stadsbus straks op ongeveer een kilometer afstand. Leuk om dat stuk te wandelen, vooral als de zon schijnt. Maar niet als het móet, bij gebrek aan andere mogelijkheden. We zullen daarom met eigen shuttlebusjes gaan werken. Hoewel je eigenlijk op zo’n locatie een transportvoorziening in stijl zou willen. Een people mover bijvoorbeeld, een onbemand voertuig dat mensen snel van de ene naar de andere plek verplaatst."
Imagoverhogende entree
Dat blijft nog even een wens. Utrecht heeft bovendien nog maar net de eerste paal geslagen voor de gezichtsbepalende brug over het Amsterdam-Rijnkanaal, die Papendorp een snelle (bus)verbinding met het Utrechtse centrum moet geven. Het ontwerp is van architect Ben van Berkel, bekend van de Rotterdamse Erasmusbrug. Op de artist impression heeft de Utrechtse oeververbinding daar trouwens veel van weg. Ook hier een enkele, hoge pyloon die de brug draagt en een lange vrije overspanning. Door verschillende complexe verdraaiingen toe te passen in pyloon, brugdek en de op- en afritten krijgt Utrecht volgens de architect echter wel degelijk iets unieks. In zijn eigen woorden: "Over het kanaal zal zich een artificieel landschap golven." Sommige architecten zouden ook als dichter geen slecht figuur slaan.
Sluit ongetwijfeld mooi aan, deze brug, bij de campusachtige gebouwen in de dotcompolder, die daardoor nog meer tot de verbeelding zullen spreken. Toch wil Cap Gemini zich niet al te zeer vereenzelvigen met deze nieuwe huisvesting, stelt Harriët van Splunder. "Ook in onze arbeidscommunicatie niet. Zo’n gebouw draagt positief bij aan wat je als organisatie hebt te bieden. Dat is mooi meegenomen. Maar we zullen de campus niet speciaal in de etalage zetten. Wie bij een onderneming als de onze komt werken, verwacht min of meer dergelijke faciliteiten. En vergeet niet dat driekwart van onze medewerkers bij de klant zit. Daar wordt het geld verdiend. Zowel met als zonder hypermodern hoofdkantoor."
"Centraal voor ons staat de eigen bedrijfscultuur, die zich kenmerkt door collegialiteit en onderlinge communicatie. Het nieuwe gebouw weerspiegelt die cultuur, zou je kunnen zeggen. Het is facilitair. Mensen moeten bewust kiezen voor onze organisatie, de cultuur en het vak. En gelukkig gebeurt dat ook."
Utrecht koploper met ICT
Dotcompolder Papendorp, onderdeel van het nieuwe stadsdeel Leidsche Rijn, zet Utrecht nog nadrukkelijker dan nu op de kaart als ICT-hoofdstad van het land. De Utrechters wijzen daarbij met trots op de 35.000 ICT-banen die de regio momenteel reeds telt, bijna 14 procent van de nationale werkgelegenheid in deze sector. Zo’n 2500 ICT- en ICT-gerelateerde bedrijven zijn in de stad en directe omgeving gevestigd. En ruim 4000 studenten volgen een ICT-opleiding aan de Utrechtse universiteit en andere onderwijsinstellingen.
Surf wijzer
http://www.utrecht.nl
http://www.leidscherijn.nl
http://www.nl.cgey.com
