Elders in het land waardeer je een plan op door er eenvoudigweg een e voor te zetten: e-office, e-lab, e-novation. In Limburg werkt het net even beter als je er de letter g aan toevoegt. De g van grensoverschrijdend. Zo staat sinds kort staat in het bronsgroen eikenhout zelfs een grensoverschrijdend bedrijfsverzamelgebouw. Van de ene kamer naar de andere ga je van Nederland naar Duitsland en weer terug. Op ruimere schaal moet hetzelfde kunnen op Avantis, een uitgestrekt Nederlands-Duits bedrijventerrein. Tenzij de vermaledijde korenwolf, goed voor tientallen juridische procedures, opnieuw roet in het eten gooit…
Zitten ze er wel, of zitten ze er niet. Al jaren duurt de loopgravenoorlog tussen Avantis en natuurbeschermers over de vermeende aanwezigheid van de wilde hamster op het grensoverschrijdende bedrijventerrein tussen Heerlen en Aken. Als overtuigend wordt aangetoond dat het diertje met zijn hoog knuffelgehalte, beter bekend als korenwolf, er inderdaad nog voorkomt, ziet het er somber uit voor Avantis. De bouw van gelikte kantoorgebouwen zal voor onbepaalde tijd stilvallen of misschien wel moeten worden stopgezet. De korenwolf is immers een wettelijk beschermde diersoort. Waar hij opduikt, moet menselijke activiteit wijken.
Een regelrechte nachtmerrie voor iedereen die zich beijvert voor de groei en bloei van de ICT-sector in Limburg. Het honderd hectare metende Avantis (zestig hectare Duits en veertig hectare Nederlands grondgebied) is voorbestemd als toplocatie van hightech-bedrijvigheid. Ondernemingen die zich hier vestigen, profiteren van een uitzonderlijk regime. Ze mogen kiezen onder welke nationale wetgeving ze willen vallen, waar ze belasting betalen, maar ook bijvoorbeeld uit welk land ze hun elektriciteit betrekken. Dat levert fors voordeel op. En de belangstelling van bedrijven om zich hier te vestigen was dan ook aanvankelijk overweldigend. Wás, want naarmate de discussie over de aanwezigheid van korenwolven voortduurde en procedures bij de Raad van State zich voortsleepten, verflauwde het animo.
Geest uit de fles
Toen de plannen voor Avantis werden gesmeed, in 1995, leek er nog geen vuiltje aan de lucht. Het rampscenario kondigde zich pas jaren later aan, op het moment dat de infrastructuur er lag en de grond bouwrijp was. Onverwacht kwamen milieuorganisaties met de boodschap dat het bedrijventerrein zich bevond in het leefgebied van de wilde hamster. Of de heren projectontwikkelaars maar acuut wilde stoppen. Het lukte Avantis weliswaar een ontheffing van de Wet Natuurbescherming te krijgen, maar de geest was definitief uit de fles. Rond de ontheffing ontsponnen zich langdurige juridische procedures, hoewel tot op heden geen mens daadwerkelijk, en onomstotelijk, een hamster heeft aangetroffen op of in de Avantis-grond.
Directeur Han Hardy van Avantis laat geen gelegenheid onbenut om te roepen dat de korenwolf allang uit het gebied is verdwenen. Maar dat lijkt slechts averechts te werken. Dit voorjaar maakte de Hamsterwerkgroep Limburg bekend opnieuw burchten van het beestje op het Avantis-terrein te hebben ontdekt, net op Duits grondgebied. De stad Aken stelde een onderzoek in. Aan de hand van foto’s, uitwerpselen en haren kon slechts de aanwezigheid van bruine ratten en veldmuizen worden vastgesteld.
Toegangsverbod
Dit soort onderzoek is wel vaker gedaan. De ware hamstervriend laat zich er niet door uit veld slaan, ook dit keer niet. Bij het speurwerk zouden fouten zijn gemaakt en bovendien verkeerden de diertjes nog in winterslaap. Op Avantis bevinden zich wel degelijk korenwolven, aldus de Hamsterwerkgroep, die vervolgens van de Avantis-directie schriftelijk het verbod kreeg nog langer inspecties op het terrein uit te voeren. Ook vier andere natuurorganisaties die procedures tegen Avantis hebben aangespannen bij de Raad van State, kregen zo’n verbod.
"Twintig procedures hebben we al achter de rug", aldus Hardy. "Dat lijkt me toch wel even genoeg. Niet meer dan achterhoedegevechten zijn het overigens inmiddels. In feite is het boek gesloten. Wie dat wil, kan hier een stuk grond kopen, een bouwvergunning aanvragen en direct aan de slag gaan. Er zijn geen beperkingen meer."
Bioloog Jan Baars van de Hamsterwerkgroep reageert verbaasd. "Hoogst voorbarig. Er moet nog een bodemprocedure worden gevoerd bij de Raad van State. Daarbij zullen we ook heel nadrukkelijk het Verdrag van Bern in stelling brengen. Een verdrag dat Nederland heeft ondertekend en dat strenge regels stelt aan het behoud van wilde dieren en planten in hun natuurlijk leefmilieu. Als de Raad van State onze eisen niet inwilligt, leggen we de zaak voor aan de Europese Commissie en desnoods aan het Europees Hof. Het wordt tijd dat er nu eens jurisprudentie komt. Dat is in het belang van de natuur, maar ook van het bedrijfsleven."
Het doet volgens Baars niet eens zo veel ter zake of zich nu burchten op Avantis bevinden of niet, het terrein maakt deel uit van het leefgebied van een wel degelijk bestaande populatie korenwolven. "Ze fourageren er. Dat is voldoende." Bedrijven die zich op Avantis vestigen, nemen daarom wel degelijk een groot risico, waarschuwt de bevlogen Limburgse bioloog. Nog altijd is er een reële kans dat lopende activiteiten zullen moeten worden gestaakt."
Tot het bittere eind
De Hamsterwerkgroep gaat door tot het bittere eind, het is maar dat we het weten. Op Avantis gaan ondertussen de ontwikkelingen gewoon door. Eén bedrijf heeft zich er inmiddels gevestigd: Syntrack, het uitwijk-, test- en trainingscentrum voor mobiele telefonie van Libertel en Ericsson. Het heeft z’n intrek genomen in het gezichtsbepalende Centripedes-gebouw, dat kort geleden gereed kwam. Van twee andere ondernemingen heeft Avantis een definitieve toezegging op zak. Het gaat om ICT-dienstverlener CSS en Isotis, een biotech-bedrijf dat zich specialiseert in tissue engineering. Binnenkort beginnen de bouwactiviteiten.
"Een mooie start", vindt Hardy, die verder meldt met nog zeker twintig andere kandidaten in gesprek te zijn. Hoeveel bedrijven de afgelopen jaren vanwege de korenwolf-perikelen naar elders zijn uitgeweken, weet hij niet. "Kom er maar eens achter. Het is heel goed mogelijk dat Avantis binnenskamers om die reden van voorkeurslijstjes is geschrapt." De directeur probeert het van zich af te zetten. Maar het blijft een onverdraaglijke gedachte.
Pal op de grens
Waar de korenwolf zich koest houdt, gaat het een stuk beter met de ITC- en grensoverschrijdende initiatieven. Neem Eurode, een bedrijvencentrum dat pal op de Nederlands-Duitse grens staat, tussen Heerlen en Herzogenrath. Juni dit jaar werd het officieel geopend door premier Wim Kok en diens ambtgenoot van Bundesland Nordrhein Westfalen, Wolfgang Clement. De grens loopt dwars door de centrale hal van Eurode. Het fraai vormgegeven, 3600 m� metende gebouw heeft dan ook zowel een Duits als Nederlands adres.
Eurode richt zich op de ICT-sector en biedt bedrijven die hier neerstrijken zo mogelijk nog meer grensvoordelen dan Advantis. Ook hier bestaat vrije keuze wat belastingheffing en rechtsvorm betreft. Probleemloos kan bovendien gebruik worden gemaakt van alle voorzieningen en diensten uit de twee landen. Korenwolven zul je er niet tegenkomen, en ziedaar: Eurode is zo goed als helemaal verhuurd, melden de exploitanten.
Regionale integratie
Stuwende kracht achter zowel Avantis als Eurode (en nog een reeks andere ICT-projecten) is de Limburgse investeringsbank LIOF. Het uitbouwen van de ICT-sector in de provincie vormt al enige tijd een speerpunt van activiteiten. Evenals ‘regionale integratie’: het aanknopen en stimuleren van economische banden met aangrenzende (buitenlandse) regio’s.
Het aardige is dat die twee doelstellingen vaak zijn te combineren.
Zo werkt de door LIOF in het leven geroepen ICT-vereniging Regitel nauw samen met een gelijksoortige organisatie, Regina, in Aken. Veelvuldig worden gezamenlijke ontmoetingen en evenementen georganiseerd. In werkgroepen worden actuele thema’s zoals bijvoorbeeld telewerken bij de kop gepakt. Tegen de zeventig leden-bedrijven telt Regitel, merendeels software-ontwikkelaars, ICT-dienstverleners, aanbieders van internetdiensten en kennisinstituten.
Ander voorbeeld: niet geheel toevallig werd de ICT-prijs voor het Basisonderwijs (15.000 gulden), bedoeld ter vergroting van de ICT-awareness op jonge leeftijd, onlangs gewonnen door een school uit Simpelveld die een web-schoolkrant maakt, inclusief geluid en bewegende beelden, in een uitwisselingsproject met scholen in Düsseldorf en Mechelen (België).
Eigen glasvezelnet
Als investeringsbank komt LIOF ook welwillend met geld over de brug om voor Limburg belangrijke ICT-initiatieven en -bedrijvigheid een duw in de rug te geven. Neem de omvangrijke participatie (tien procent van het aandelenkapitaal) in Tritone Telecom, dat een eigen glasvezelnetwerk wil ‘uitrollen’ in Zuid-Nederland, België en Nordrhein Westfalen. Een investering van enkele honderden miljoenen guldens, die het bedrijf, een samenwerkingsverband van Essent Kabelcom, Belgacom en Nutsbedrijven Maastricht, naar de top 5 moet voeren van zakelijke telecomaanbieders in Nederland. De diensten worden grensoverschrijdend aangeboden. Reden genoeg voor LIOF omTritone als ‘opvallende aanwinst voor de Limburgse economie’ in de armen te sluiten.
Kleinere bedrijven komen ook aan bod. Ter ere van het 25-jarig bestaan bedeelde LIOF vorig jaar 25 ICT-starters met een ton seed capital, op uiterst zachte voorwaarden. Een bonte stoet beginnende ondernemers profiteerde ervan. Varierënd van een ontwikkelaar van software voor embedded systems tot een aanbieder van een elektronische bridgeomgeving om online bridge te spelen. Risicovol, dit project ICT Start 25, maar desondanks zeer succesvol. Van de 25 waren er na een jaar 24 daadwerkelijk gestart en 23 nog steeds actief, aldus de bank.
Grensoverschrijdend investeren
LIOF zou liefst nog een stap verder gaan. In de grensoverschrijdende gedachte past om ook zelf de vleugels uit te slaan naar het nabije buitenland. Waarom niet geinvesteerd in een bedrijf dat zich aan de Duitse kant van de grens vestigt? Als dat in het belang is van de Limburgse economie, zou het moeten kunnen. LIOF gaat erover in gesprek met de beide aandeelhouders, het ministerie van Economische Zaken en de provincie Limburg. Als het onverhoopt niet lukt, gaat de korenwolf in elk geval vrijuit.
Stoomcursus Nederlands
Limburg profileert zich als ideale vestigingsregio voor bedrijven die grensoverschrijdend willen werken. Drie taalgebieden komen hier bij elkaar: het Duitse, Franse en Nederlandse. Door enkele Belgische en Duitse werknemers in dienst te nemen, geeft investeringsbank LIOF het bedrijfsleven in overweging, geef je concreet vorm aan de Europese expansie. Nog beter is natuurlijk om elkaars taal te (leren) spreken. Vanuit die gedachte volgden veertien ambtenaren van het Duitse Herzogenrath dit jaar een stoomcursus Nederlands. Tot de deelnemers behoorde zelfs de burgemeester van de Duitse grensplaats. Weliswaar spreekt vrijwel elke Limburger vlot Duits, maar een mondje Nederlands onderstreept de samenwerkingsgedachte, vindt men in Herzogenrath. Als tegenprestatie bekwaamt een groep Kerkradenaren zich in Verwaltungsdeutsch.
Surf wijzer
http://www.liof.nl
http://www.regitel.nl
http://www.tritone-tele.com
http://www.korenwolf.nl
http://www.eict.nl
