‘Wet om jullie bang te maken’

Het oorspronkelijk ontwerp van internet, waarbij de intelligentie aan de ‘uiteinden’ van het netwerk zit, is een sterke stimulans gebleken voor decentrale innovatie en creativiteit. Maar het ontbreken van gecentraliseerde controle is tevens een bedreiging voor gevestigde belangen van filmstudio’s, platenmaatschappijen, softwarebedrijven en uitgeverijen.

Met nieuwe technologie en wetgeving dreigen zij de jonge cyber-vrijheden om zeep te helpen, aldus Larry Lessig in een vurige toespraak bij de Linux World conferentie, vorige maand in San Francisco (http://technetcast.ddj.com/tnc_play_stream.html?stream_id=609). Lessig, hoogleraar rechten aan de Stanford-universiteit, is een vooraanstaand en onafhankelijk denker over cyber-recht.
Grote boosdoeners zijn de stortvloed aan softwarepatenten en de nieuwe auteurswet van 1998, de Digital Millennium Copyright Act (Dmca). Deze nieuwe regelgevingen centraliseren het innovatieproces. Bepaalde landen – met name de VS – en bepaalde bedrijven – vooral machtige Amerikaanse – zijn daar beter voor gepositioneerd dan andere. "Het zijn immers onze advocaten en onze wetten", aldus Lessig.
Bij de Dmca is de oorspronkelijke balans tussen de belangen van de uitgevers en die van de consumenten volledig doorgeslagen naar de uitgevers. Van fair use (redelijke bevoegdheden van gebruikers) is weinig overgebleven. De struikelblokken zijn het verbod op het omzeilen van technische beschermingsmaatregelen en het verbod op het vervaardigen of verhandelen van dergelijke technologie, ook wanneer die meer bescherming en beheersmogelijkheden biedt dan tot nu toe gebruikelijk was.
Vorige maand is in San José een Russische programmeur in staat van beschuldiging gesteld ‘voor het verhandelen van omzeilingstechnologie’. Indien hij veroordeeld wordt, kan hij een gevangenisstraf tot 25 jaar krijgen. Deze Dimitri Sklyarov heeft de versleutelingsmethode van Adobe’s ‘eBook reader’ gekraakt. Zijn werkgever te Moskou heeft er een product van gemaakt, zodat kopers van een elektronisch boek hun boek niet alleen kunnen lezen op de pc, maar ook op hun pda, laptop of Linux-pc (de ‘reader’ draait alleen op Windows en Macintosh). Of na de aanschaf van een nieuwe computer. Slechtzienden kunnen met deze software hun elektronische boek naar een spraaksynthesizer sturen. Allemaal voorbeelden van redelijk gebruik lijkt mij. Vanzelfsprekend kan er ook illegaal mee gekopieerd worden, maar datzelfde geldt voor een kopieermachine en toch is Xerox of Océ daarvoor nooit voor de rechter gesleept, laat staan dat een Nederlandse Océ-werknemer daarvoor in de gevangenis werd gegooid (Dimitri Sklyarov heeft al enkele weken in een Amerikaanse gevangenis gezeten en moet, hangende de rechtszaak, in Californië blijven).
Filmstudio’s, platenmaatschappijen, softwarebedrijven en uitgeverijen hebben met de Dmca het recht gekregen om innovaties in ‘content’-distributie die hen niet aanstaan, te verbieden. Wie technologie ontwikkelt die intervenieert met het ‘recht op volledige controle’, zal gestraft worden. Geen innovatie meer zonder toestemming van de ‘content’-bazen! "Deze wet is bedoeld om jullie bang te maken", hield Lessig zijn gehoor voor. Het dreigen met juridische stappen is immers vaak al voldoende.
Vorig jaar werd vond een rechtszaak plaats naar aanleiding van een publicatie, niet alleen vanwege het publiceren van DeCSS code (waarmee de beveiliging van dvd’s gebroken kan worden), maar ook voor het ‘linken’ naar websites met die informatie. Dit jaar werd de Amerikaanse hoogleraar Ed Felten onder verwijzing naar de Dmca gedreigd met juridische stappen. Zijn team had encryptiemethoden van Amerikaanse platenmaatschappijen gebroken en wilde daar een wetenschappelijke publicatie aan wijden. Uit angst voor een peperdure, langslepende rechtszaak zag Felten zich genoodzaakt de publicatie in te trekken.
De gevolgen zijn niet beperkt tot de VS. Ook de Nederlandse cryptoloog Niels Ferguson is bang voor een rechtszaak. Ferguson heeft een kopieerbeveiliging voor digitale video gebroken en daarover een wetenschappelijke publicatie geschreven. Maar hij durft die nu niet te publiceren en heeft ook zijn presentatie bij een congres in de VS ingetrokken.
Is de Amerikaanse Dmca dan ook op zijn situatie van toepassing? Ferguson mailde mij dat hij met diverse advocaten in de VS heeft gesproken. "En niemand heeft gezegd dat ik mijn artikel zonder problemen zou kunnen publiceren. Een rechtszaak in de VS, hoe die ook afloopt, zou mij bankroet achterlaten." Hij heeft hierover ook een officiële verklaring afgelegd (http://www.eff.org/IP/DMCA/Felten_v_RIAA/20010813_ferguson_decl.html).
Internationaal zijn over auteursrechten afspraken gemaakt in het Wipo-verdrag van 1996. De invulling die Europa hier een half jaar geleden aan heeft gegeven, lijkt een kopie van de Amerikaanse wetgeving. Het enige wat EU-lidstaten nog kunnen doen, is om voor eigen land de broodnodige uitzonderingsgevallen voor de wet helder te definiëren. Eigenlijk is het wrang dat Europa uitgerekend de Dmca heeft overgenomen. De ‘oude wereld’, zoals Europa hier wordt aangeduid, neemt immers slechts mondjesmaat wat van Amerika over, terwijl toch veel in de VS en Silicon Valley juist wel navolgenswaardig is.
 
Caroline Beijer, correspondente van Computable