Het openbaar vervoer: daar klaag je over. Dat geldt zelfs voor een geavanceerd vervoerssysteem in het bedrijvenpark Rivium in Capelle aan den IJssel. Daar vervoeren onbemande minibusjes dagelijks ruim zeshonderd passagiers. Het systeem draait in een Linux-omgeving en wordt geleverd door het Utrechtse technologiebedrijf Frog Navigation Systems.
De gemeente Capelle, vervoersbedrijf Connexxion en het Utrechtse technologiebedrijf Frog Navigation Systems startten in februari 1999 met het parkshuttleproject. Drie minibusjes-zonder-chauffeur rijden aangestuurd door een computersysteem tussen bus- en metrohalte Kralingse Zoom en bedrijvenpark Rivium, over een afgesloten traject van 1300 meter. Waar voorheen kantoormedewerkers de bus pakten, die met een omweg tussen Kralingse Zoom en Rivium reed, kunnen ze nu met zo'n parkshuttle in vijf minuten in het bedrijvenpark aankomen. Tenminste, als het meezit.
Buiten dienst
Het is een haast nachtmerrieachtig scenario voor Robbert Lohmann van het Utrechtse bedrijf Frog Navigation Systems. Hij wil zo graag aan de aanwezige journalist en fotograaf uitleggen hoe de parkshuttle werkt. Maar nadat hij de oproepknop – vergelijkbaar met een liftknopje – bij halte Rivium heeft ingedrukt, gebeurt er niets. Geen shuttle te zien. Het groepje kantoormedewerkers dat staat te wachten, begint te mopperen. "Iedere dag hetzelfde liedje", is de teneur van hun gebrom. Een vrouw, die denkt dat Lohmann bij vervoerbedrijf en exploitant Connexxion werkt, beklaagt zich bij hem. "Ik heb vanmiddag vrij genomen en nu kan ik niet weg." Ze vertelt dat het vervoersbedrijf alleen in de spits als uitwijkmogelijkheid een bus laat rijden. Volgens Lohmann, die inmiddels contact heeft opgenomen met de beheerder, is niet duidelijk wat er aan de hand is.
Om toch nog een foto van een shuttle te schieten, besluiten we per auto naar de andere halte aan de Kralingse Zoom te rijden. Daar aangekomen staan de twee aanwezige shuttles op het emplacement stil. Oorzaak: van beide voertuigen blijken de accu's – elk 2400 kilogram – leeg. De door Connexxion ingehuurde beheerder toont zijn ongenoegen. Op de vraag hoe de shuttle werkt, antwoordt hij: "Dat kan ik met één woord verklaren: het begint met een 'n' en eindigt op 'iet'."
Rapportcijfer
Lohmann bezweert later dat de ontstane situatie een uitzondering is. "Uit de evaluatie komt naar voren dat de technologie goed functioneert. Probleem is dat het eigenlijk om een proefproject gaat, maar mensen het inmiddels beschouwen als een volwaardige manier van openbaar vervoer. Ze vertrouwen er op." Een pluspunt uit de evaluatie is dat het aantal dagelijkse passagiers met ruim zeshonderd de begrote 250 per dag ruimschoots overschrijdt. Dat levert echter weer een capaciteitsprobleem op, waardoor reizigers vooral in de spits moeten wachten. Bovendien missen ze reizigersinformatie. "Hoewel de shuttles op aanvraag rijden, en niet volgens een dienstregeling, willen mensen toch weten of er één onderweg is."
Ondanks dit soort aanloopproblemen beoordelen de passagiers de shuttle met een 7,9. Dat zal hebben meegewogen in de beslissing om door te gaan met het project. Daarbij wordt het traject verdubbeld en doorgetrokken en zal Frog shuttles leveren die twintig in plaats van tien passagiers kunnen vervoeren. Op dit moment onderhandelen Connexxion en Frog nog over de financiering van de voertuigen. Een parkshuttle kost ongeveer 450 duizend gulden, vergelijkbaar met de aankoopkosten voor een stadsbus. "Maar", zegt Lohmann, "het elimineren van de chauffeur scheelt weer fors in de kosten."
De zogeheten automatisch geleide voertuigen (agv's) komen tot nu toe vooral in de industrie voor. Langzamerhand doen ze ook hun intrede in het personenvervoer. Frog zelf verkocht bijvoorbeeld onbemande wagentjes aan Schiphol, dat ze inzet op het terrein voor lang parkeren en aan Disneyland Tokio voor de attractie rond Winnie de Poeh. "Het verschil met de agv's voor de industrie is dat de karretjes in het personenvervoer veel meer comfort moeten hebben", stelt Lohmann.
Frog en Linux
Frog is in 1984 opgericht en levert navigatie- en besturingssystemen voor zogeheten automatisch geleide voertuigen (agv's). Het bedacht het navigatiesysteem Free Ranging On Grid (Frog), waarbij de intelligente voertuigen beschikken over een elektronische kaart van de omgeving waarin ze rijden, een routeplanner, odometer- en kalibreersoftware, een antenne en herkenningspunten (transponders) in de weg die radiografische signalen afgeven voor de positiebepaling. Daarnaast heeft Frog een overkoepelend besturingssysteem ontwikkeld dat de voertuigen op afstand kan volgen en de opdracht geeft om te rijden en te stoppen.
De eerste generaties software waren Unix-georiënteerd, maar inmiddels vindt de ontwikkeling van nieuwe versies plaats in een volgens Frog stabielere en gebruiksvriendelijkere Linux-omgeving.
