Aangezien ikzelf en alle lezers van deze column te maken hebben met de it-industrie, mogen we aannemen dat we nodig zijn. Het is daarom schokkend om een rapport van Paul Strassmann – verbonden aan de Butler Group – te lezen, waarin wordt gesteld dat er weinig of geen relatie bestaat tussen bestedingen in de it door een bedrijf en de winstgevendheid ervan. Misschien zou het niet zo verrassend moeten zijn, maar we houden er niet van dat het publiek wordt gemaakt.
Er was altijd al dat ene onoplosbare probleem: hoe is de effectiviteit van it te meten? Investeren in it is slechts een van de vele factoren die de positie van een bedrijf beïnvloeden en is lang niet zo invloedrijk als de grote veranderingen in de technologie, de mode of de economie. Een bedrijf dat in it investeert en groei doormaakt, zal die waarschijnlijk toeschrijven aan de gedane investering, maar het kan net zo goed te wijten zijn aan een tijdelijke advertentiecampagne op tv! Aan de andere kant zetten we zelden vraagtekens bij investeringen in it als de winst van de onderneming daalt.
Het meten van de kosteneffectiviteit van it is lastig om twee redenen. Aan de ene kant is het moeilijk om na te gaan wat de it heeft gekost, vanwege de gedistribueerde aard van de pc’s. Aan de andere kant is het zelfs moeilijker om de effectiviteit in business-termen te meten.
Jaren lang werden pc’s verkocht als goedkope vervangers van mainframes, totdat deze mythe zo’n vijf jaar geleden werd doorgeprikt. Toen maakten industrieanalisten een schatting van de totale eigendomskosten tegenover de kosten van het kopen van een pc.
Niemand zou nog iets dergelijks beweren, maar het herinnert ons eraan hoe makkelijk ernstige fouten zijn te maken bij het schatten van kosten, en hoe makkelijk mensen te misleiden zijn. Terugkijkend hebben veel van de huidige problemen te maken met het feit dat er niemand gestraft lijkt te zijn voor de verkeerde voorstelling van zaken, alweer vanwege de moeilijkheid om effectiviteit te meten. In ieder geval was de het kopen van pc’s in de meeste bedrijven een gespreide verantwoordelijkheid, zodat niet een enkele afdeling de schuldige was.
Ik denk dat de investeringen in e-handel momenteel net zo moeilijk te monitoren zijn als destijds de investeringen in pc’s, terwijl de kosten van ‘datawarehousing’ wel te controleren zijn.
Het meten van de effectiviteit van een it-investering is een bijna onmogelijke opgave. Om te beginnen zijn er verschillende criteria waaraan zakelijk succes is af te meten.
Sommige bedrijven worden gedreven door winst, andere door marktaandeel, andere door groei en vele door de waarde van aandelen. In veel gevallen zijn de enorme it-bestedingen de bedrijven opgedrongen, enkel omdat de concurrentie erin heeft geïnvesteerd. Nergens was dit zo duidelijk als bij datawarehousing en crm. Wal-Mart is er waarschijnlijk mee begonnen. Het gokte op datawarehousing en won. De concurrentie had hetzelfde kunnen doen, maar wilde de gok niet nemen. Toen Wal-Mart eenmaal de markt domineerde, moesten de andere supermarktketens volgen, zo werd althans algemeen aangenomen Maar er is geen bewijs dat het alleen het gegevenspakhuis was dat het succes bracht. Het zou ook het gevolg kunnen zijn van bulk-aankopen of betere opslaglocaties, met andere woorden: een beter businessmodel dan de anderen. De bottomline van dit alles is dat bedrijven veel meer van hun ‘resources’ aan andere zaken dan it zouden moeten besteden. Zoals Paul Strassmann zei: "Het gebrek aan correlatie tussen bestedingen aan it en winstgevendheid zou gezien moeten worden als bewijs voor het feit dat andere invloeden, zoals strategisch voordeel, een concurrentiepositie en leiderschap, waarschijnlijk effectiever zijn."
De werkplek is duidelijk de plek waar grote sommen geld verspild worden. Hoe kan iemand de kosten rechtvaardigen van het upgraden van de huidige pc’s, zowel de hardware als de software, enkel en alleen om een andere versie van Office te kunnen draaien? De meeste bedrijven gaan zich juist verzetten tegen dat upgraden, en rekken het leven van bestaande investeringen.
Niet alleen investeringen in pc’s moeten aan een analyse worden onderworpen. Is er bijvoorbeeld werkelijk voordeel te behalen uit de invoering van erp-systemen? Ik vraag het me af! Om terug te komen op een oude zegswijze: de werkelijke winst van it ligt in dataverwerking, "houd het aandelenniveau laag en stuur de facturen vroeg de deur uit". Dan zijn de kosten makkelijk te rechtvaardigen
Martin Healey, pionier ontwikkeling van op Intel gebaseerde computers en c/s-architectuur. Directeur van een aantal it-bedrijven en professor aan de Universiteit van Wales.
