Tijdens het Nationaal Overleg Telecom, onlangs in Utrecht, heerste al geen juichstemming. De weken erna geven de branche weinig reden tot nieuwe hoop. Viatel is bezweken onder zijn schuldenlast en KPN Telecom dreigt met zijn schulden nog dieper in de problemen te komen door nieuwe Amerikaanse boekhoudregels. Ondertussen is er weinig samenhang tussen de manier waarop de nationale en Europese overheid met de geplaagde markt omgaan.
De manier waarop, in de woorden van KPN-topman Paul Smits, blind vertrouwen in de telecomsector omsloeg in blind wantrouwen heeft aanbieder Viatel de das omgedaan. De verhouding tussen schulden enerzijds en bezittingen en inkomsten anderzijds leidde eerst in de Verenigde Staten tot het dichtdraaien van de geldkraan door kredietverschaffers. De Europese afdelingen hebben nog even het idee gehad dat zij konden ontkomen aan de Amerikaanse problemen, maar uiteindelijk kwam ook hier de bodem in zicht.
De schulden zijn voor een belangrijk deel het gevolg van de investeringen in een glasvezelnetwerk. Dit netwerk is nu het belangrijkste kapitaalgoed dat Viatel te gelde probeert te maken. Het bedrijf is in onderhandeling over verkoop ervan, waarbij niet alleen traditionele leveranciers in aanmerking komen, maar ook de kans bestaat dat bijvoorbeeld energiebedrijven zich inkopen op de markt voor telecommunicatie.
Viatel heeft, net als andere aanbieders die bezittingen willen verkopen, het probleem dat de meeste potentiële kopers zelf ook een hoge schuldenlast hebben. Het netwerk zal in de huidige situatie dan ook minder opbrengen dan in normale omstandigheden. Ondertussen zijn de meeste medewerkers van Viatel ontslagen.
Afwaardering
Ook KPN Telecom heeft vlak voor de malaise op de telecommarkt veel geïnvesteerd. De schuld van ongeveer 23 miljard euro heeft al geleid tot afwaardering van de kredietwaardigheid door Amerikaanse beoordelingsbureaus. De boekhouders bij KPN hebben daarom alles op alles gezet om de balans van het bedrijf er zo goed mogelijk te laten uitzien. Nu dreigt, eveneens vanuit de Verenigde Staten, een nieuw probleem dat die financiële constructie hard onderuit dreigt te halen.
Door nieuwe regels op de Amerikaanse beurs komt KPN Telecom onder druk te staan om de posten op zijn balans opnieuw te waarderen. Het grote pijnpunt is de goodwill die in de boeken staat door de aankoop van de Duitse mobiele aanbieder E-Plus, en de licenties voor Umts-frequenties. Deze posten zijn in de boeken opgenomen als een bezit van 28 miljard euro. Dit bedrag is echter helemaal uit balans vergeleken met de beurswaarde, die minder dan een derde van die goodwill bedraagt. Bovendien is deze papieren post anderhalf keer het eigen vermogen van KPN.
Door de nieuwe boekhoudregels in de Verenigde Staten wordt KPN gedwongen om E-Plus opnieuw te waarderen. Als het telecombedrijf daarin realistisch is, zal de waarde van de mobiele dochter fors lager worden. Vooralsnog houdt het concern echter vol dat de hoge boekwaarde van E-Plus door verwachte toekomstige winsten realistisch is. Concurrent British Telecom daarentegen heeft juist een verlies van drie miljard euro geïncasseerd door zijn mobiele dochter Viag af te waarderen. Als KPN dit ook doet, dreigt een negatief eigen vermogen, en daarmee het strafbankje van de beurs.
Steekjes
De manier waarop de overheid, zelf grootaandeelhouder van KPN, zich heeft gedragen op de telecommarkt is de laatste weken ook in een ander licht komen te staan. Met name bij de veiling van Umts-frequenties blijkt staatssecretaris Monique de Vries flink wat steekjes te hebben laten vallen. Onderzoekers van de Erasmus Universiteit Rotterdam vegen in een rapport over de veiling de vloer aan met de gang van zaken.
De onderzoekers, die naar eigen zeggen door het ministerie van Verkeer en Waterstaat zijn tegengewerkt in hun onderzoek, concluderen dat er een reeks van fouten is gemaakt. Het ministerie had zelf niet de benodigde expertise in huis voor een veiling. Hierdoor heeft het -tegen adviezen van bijvoorbeeld Opta en ervaringen die in het buitenland zijn opgedaan in – een veiling ontworpen waardoor nieuwkomers geen kans kregen tegen de vijf gevestigde partijen. Alleen omdat Versatel toch probeerde mee te bieden heeft de veiling de staat nog iets opgebracht.
De Europese Commissie en het Europees Parlement houden zich weer op een heel andere manier met de telecommarkt bezig. Het is de Europarlementariërs een doorn in het oog dat de nationale regeringen, verblind door de verwachte gouden bergen van met name Umts, zich hebben laten leiden door hun nationale belang. De manier waarop de Nederlandse overheid zich voor het karretje van de internationaal opererende aanbieders heeft laten spannen, is daarvan een goed voorbeeld.
De Europese Commissie kiest een harde lijn, en keert zich onder meer tegen de hoge roamingkosten die aanbieders in rekening brengen. De commissie heeft daarom vorige week invallen gedaan bij alle aanbieders in Groot-Brittannië en Duitsland om bewijzen te verzamelen dat de roamingkosten kunstmatig hoog zijn en als melkkoe worden gebruikt door de aanbieders. Ook de moederbedrijven van Libertel en Telfort, Vodafone en British Telecom, zijn door deze inval getroffen. De door schulden geplaagde telecombedrijven kunnen, blijkens deze actie en bijvoorbeeld de nieuwe Amerikaanse boekhoudregels, niet zomaar alle middelen inzetten om hun geschonden cijfers op te poetsen.
