Sneek, of all places. Daar knutselde een niet eens zo bijster handige ICT’er eerder dit jaar het verwoestende Koernikova-virus in elkaar. Sneek – dat is Friesland, tot nu toe een bijna witte vlek op de ICT-kaart. Maar dat verandert in rap tempo. En echt niet alleen door het bakken van nieuwe virussen. Het gonst in de provincie van de digitale initiatieven.
Door het hele land laten mkb-ondernemers zich massaal door het ministerie van Economische Zaken inwijden in de geheimen van het ICT-tijdperk. Maar in Friesland ligt de deelname aan deze workshops ‘Nederland gaat digitaal’ drie keer zo hoog als elders. Toegegeven, voor een deel is dat te danken aan een bovenmatige promotie-inspanning. Maar het zegt toch wel iets over de manier waarop ICT leeft in de provincie, vindt directeur Rinze Douma van de Friese vestiging van Syntens, de organisatie die namens EZ de innovatie in bedrijven stimuleert en uit dien hoofde uitvoering geeft aan de workshops. Cursisten worden ontvangen in een speciale e-room, voorzien van de laatste technologische snufjes en uitgenodigd tot hands-on experimenteren. "Voor de buitenwereld is Friesland synoniem met skûtsjes, de Elfstedentocht, kaatsen en fierljeppen.
| IT Talent steekt zijn licht op in de regio. Wat gebeurt er in Friesland? Wat moeten ze met een Kenniswijk in de regio Eindhoven/Helmond? Hoe profileert Rotterdam zich? En waar zet Amsterdam op in? |
Allemaal dingen waar we trots op zijn. Maar er gebeurt zoveel meer in deze provincie. Laat alsjeblieft niemand denken dat de tijd hier stil staat. Op het vlak van moderne informatie- en communicatietechnologie doen wij volwaardig mee."
Dit onbekende, hightech Friesland krijgt nog dit jaar een herkenbaar gezicht. Druk gebouwd wordt momenteel aan een bijzonder vormgegeven complex dat het centrum van de Friese ICT moet worden. Architect Gunnar Daan ontwierp een gebouw dat omsloten wordt door een enorme, transparante stolp: 170 meter lang, 38 meter breed en 33 meter hoog. Een ufo lijkt het wel op de plaatjes, dit Crystalic. Geland in de Friese klei, even buiten Leeuwarden, op het nieuwe business park aan de snelweg A31. Een symbool waar straks niemand omheen kan.
Crystalic is exclusief bestemd voor ICT-ondernemingen. Daarnaast biedt het plaats aan het ICT Center Friesland, de organisatie achter de bouw van het bijzondere complex, opgericht om de provincie krachtig op de digitale kaart te zetten. Een stroom van projecten en initiatieven stort dit centrum uit over de Friezen en het provinciale bedrijfsleven: IT Loket Scholing & Arbeid, een ICT Pool, e-commerce voor de detailhandel, ICT Startersdag, themaweek Startkabel, seminars Personeelsbeleid en ICT. En dat is dan niet meer dan greep(je).
Bijna altijd wordt samengewerkt met andere partijen, zoals Syntens, de Kamer van Koophandel, gemeente, provincie, Arbeidsvoorziening, onderwijsinstellingen en bedrijfsleven. Om het overzichtelijk te houden, wordt druk gewerkt aan de oprichting van het ICT-Platform Friesland. Alle genoemde partijen doen er in mee. Op die manier krijgt de onderlinge samenwerking structuur en wordt herkenbaar.
Op een organisatie meer of minder kijkt men niet in Friesland. Zo werd eerder al, speciaal voor jonge ICT-bedrijven, de ICT Vereniging opgericht. En zal volgens Douma van Syntens een breed noordelijk ICT-platform, naast het Friese, niet lang meer uitblijven. "Als noordelijke provincies trekken we graag gezamenlijk op. Op die manier kunnen we een krachtig geluid laten horen in Den Haag. En dat is vaak maar al te hard nodig. Ook op dit vlak."
Breedband-lobby
Zorgen maakt Friesland zich met name over de ICT-infrastructuur. Die zou in de toekomst wel eens tekort kunnen gaan schieten. "Voor de grote telecombedrijven is het nauwelijks interessant om te investeren in breedbandige netwerken in een relatief dunbevolkte regio als de onze. Dat mag je ze niet eens kwalijk nemen. Het gros van de klanten zit in de Randstad. Maar de vraag is of de rijksoverheid niet een eigen verantwoordelijkheid moet nemen. Het is toch een heel slechte zaak als de drie noordelijke provincies op achterstand zouden worden gezet als gevolg van de liberalisering van het telecombeleid."
Lichtend voorbeeld voor de Syntens-directeur is Zweden. "Daar verzorgt de overheid voor alle mogelijke geïnteresseerde bedrijven de toegang tot breedband-infrastructuur. Tegen aantrekkelijke voorwaarden. Zo kan het dus ook."
Juist wat die infrastructuur betreft dreigen er overigens scheurtjes in het noordelijke front. Kort geleden werd buurprovincie Groningen namelijk uitverkoren als Europees aanlandingspunt voor het onderzeese glasvezelnetwerk van het Amerikaanse Tycom. Dat netwerk moet straks alle zes bewoonde continenten met elkaar verbinden. In totaal legt Tycom 250.000 kilometer kabel aan. Bandbreedte wordt verkocht aan grote telecombedrijven, multinationals en internetproviders. ‘Een wereldkans voor het noorden’, noemden de Groningse autoriteiten de aanlanding direct al. Niet alleen is er straks een supersnelle verbinding met alle grote ’telecomsteden’ in de wereld, te verwachten valt ook dat internetbedrijven, datahotels en telehouses zich zullen verdringen voor een vestiging op dit nieuwe dataknooppunt.
"Friesland pakt daar weinig van mee, zoals het er nu uitziet. Maar we zullen ons zeker sterk maken om bij Groningen aan te haken", stelt Douma. "Oriënterend wordt inmiddels gesproken over een Noordring. Naast Groningen en Leeuwarden, zouden ook Emmen en Zwolle daar deel van uit moeten maken. Je spreekt dan toch al gauw over een investering van tachtig tot honderd miljoen gulden. Het is beslist noodzakelijk dat publieke en private partijen hiervoor de handen ineenslaan. Alleen middels een dergelijk partnership heeft zo’n onderneming kans van slagen."
Dat geldt trouwens niet alleen voor de Noordring. Het ICT-centrum Crystalic is reeds een project van publiek-private samenwerking; ontwikkelaar Westerbaan investeert mee met provincie en gemeente Leeuwarden. En binnenkort begint in de Friese hoofdstad de aanleg van een breedband cityring. Ditmaal is Volker Stevin de private partner van de gemeentelijke en provinciale overheid.
Regionaal gevoel
Voorwaarden scheppen, heet dat in platformtaal. Bij de innovatieorganisatie Syntens zijn ze daar eigenlijk de hele dag mee bezig. Maar zeker als het om informatie- en communicatietechnologie gaat, reiken de activiteiten nog een flink stuk verder. "ICT is nu eenmaal een heel belangrijke sleutel voor innovatie", stelt Douma. "Wij helpen bedrijven de mogelijkheden te leren kennen en benutten. Maar zeker niet belerend! We sluiten zoveel mogelijk aan bij wat ondernemers zelf belangrijk vinden. Innovatie opdringen werkt niet. Dat is in het verleden wel gebleken. Onze aanpak is er daarom op gericht veelbelovende, deels al in gang gezette ontwikkelingen bij bedrijven te traceren en die te versterken."
Dat gebeurt met een flinke dosis ‘regionaal gevoel’. Goed voorbeeld is juwelier Max Willemsma uit Joure, die met assistentie van Syntens succesvol invoegde op de digitale snelweg. Het viel hem op dat er regelmatig naar Canada of Australië geëmigreerde Friezen in zijn winkel verschenen om voor hun kleinkinderen een geboortelepel te kopen. Een stukje Friese folklore dat in den vreemde nog altijd voortleeft. Die geboortelepels kunnen voormalige provinciegenoten tegenwoordig via het world wide web bestellen bij Willemsma. Wel zo gemakkelijk natuurlijk.
Op vergelijkbare wijze zeilde een groep jachtbouwers het ICT-tijdperk binnen. Douma: "Oude familiebedrijven zijn het veelal, met een traditionele werkwijze. Motoren werden altijd zo’n beetje op het gevoel ingebouwd. Daar zijn we op ingesprongen. Met nieuwe technieken lukte het trillingen en geluidsproductie met de helft terug te brengen. Een enorme kwaliteitsverbetering dus."
Grootschaliger is het project ‘e-commerce in bedrijf’ dat momenteel gaande is. Enkele tientallen Friese bedrijven worden door Syntens in één klap en zeer volledig het web op geholpen. Geen cadeautje, benadrukt Douma. De ondernemers investeren flink mee en moeten dus wel degelijk doordrongen zijn van het nut van de exercitie.
ICT Lyceum
Een sleutelrol in de Friese digitalisering speelt het onderwijs, waar zich voortdurend rijkgevulde kweekvijvers van ICT-talent bevinden. Uniek in Nederland is het ICT Lyceum, een onderdeel van het Friesland College, het regionaal opleidingscentrum (ROC) in de provincie. Zo’n vierhonderd studenten volgen hier alle mogelijke praktijkgerichte opleidingen.
De Noordelijke Hogeschool doet daar nauwelijks voor onder. Naast de reguliere, vierjarige opleiding Multimediale technieken, is er een Internet Academie, die post-hbo opleidingen verzorgt. Aankomende webconsultants zijn hier aan het juiste adres.
De onderwijsinstellingen doen volop mee in het nieuwe ICT-Platform Friesland. Douma: "Dat is de kracht van het Friese model. Nu al is er een heel goede wisselwerking tussen bedrijfsleven en onderwijs. Denk aan stageplaatsen, praktijkcases, gastdocenten uit de bedrijven, onderzoeksprojecten. Met de komst van het platform zullen de onderlinge banden nog intensiever kunnen worden aangehaald en verbeterd."
Zenuwcentrum van Friese ICT
Zelfs als de legendarische Friese rayonhoofden bijeenkomen, blijven de temperaturen in het nieuwe ICT-centrum Crystalic op een aangenaam niveau. Zonder verwarmingsketels, wel te verstaan. De glazen koepel fungeert als isolerende buffer. Zonnewarmte wordt vastgehouden, zodat er maar weinig energie nodig is om het gebouw op temperatuur te brengen. Dat gebeurt helemaal op ‘alternatieve’ wijze. Met behulp van warmte/krachtkoppeling, bodemwarmtewisselaars, zonnepanelen en warmte-terugwinning. Een flinke portie informatietechnologie zorgt voor de juiste sturing en regeling. Wat wil je ook in zo’n gebouw? Onnodig te zeggen dat het helemaal is voorzien van glasvezelbekabeling (fiber to the desk) en beveiliging tegen stroomstoringen. Minstens zo belangrijk voor startende en doorstartende bedrijven die zich hier willen vestigen, is echter de aanwezigheid van het ICT Center Friesland. Ze kunnen er terecht voor advies, begeleiding, subsidies en financiering. Het Center legt desgewenst contact met overheden en onderwijsinstellingen, en bemiddelt ook bij het vinden van geschikt personeel.
‘HP-vestiging’
Wat op papier het grootste ICT-bedrijf in Friesland lijkt, voegt in werkelijkheid weinig of niets toe aan het digitale leven in Friesland. Tegen de vijfhonderd mensen werken er bij SCI Systems in Heerenveen, waar pc’s worden geproduceerd voor HP. Maar het gaat voornamelijk om assemblagewerk. Met andere woorden: gedreven ICT’ers hebben hier niet zo veel te zoeken.
Surfwijzer
Syntens Friesland: http://www.syntens.nl
ICT Vereniging: http://www.ictfriesland.nl
Crystalic: http://www.crystalic.nl
ICT Center Friesland: http://www.ictcenter.nl
