Burgers beschikken over onvoldoende kennis over de mogelijkheden van computernetwerken. De infrastructuur van de digitale snelweg krijgt teveel aandacht, waardoor geen tijd overblijft voor het gebruik ervan. Het Rathenau-instituut, adviesorgaan voor de Tweede Kamer, vindt dat overheid en bedrijfsleven hun aandacht moeten verleggen.
De huidige inspanningen van overheid, bedrijfsleven en bevolking om in versneld tempo aan te sluiten bij de informatiesnelweg is te éénzijdig", stelt het instituut in het rapport ‘Digitale vaardigheden, Geletterdheid in de informatiesamenleving‘. In het adviesrapport, dat afgelopen januari verscheen, stelt auteur Jan Steyaert dat burgers de structurele vaardigheden ontberen om met de informatie op de computernetwerken om te gaan.
De digitale kloof is niet alleen digitaal, concludeert Steyaert. Ongelijkheid in bezit en gebruik van ict loopt langs dezelfde breuklijn als andere sociale ongelijkheid. De digitale kloof is niet nieuw, maar een voortzetting van de bestaande vormen van ongelijkheid. De overheid beperkt zich volgens hem tot het inzetten van technologie. Daarmee wordt de kloof niet gedicht, voorspelt Steyaert.
Informatiesamenleving
De kwaliteit van informatie is minder goed bewaakt, stelt Steyaert. "Het doorzien van de rationaliteit waarom bepaalde informatie wel beschikbaar is en andere niet, wordt van groot belang." De auteur noemt daarnaast als noodzakelijke vaardigheid kennis van de Engelse taal. Volgens zoekmachine-leverancier Inktomi is 86,55 procent van de webpagina’s opgesteld in Engels en 0,54 procent in het Nederlands. Gebruikers moeten volgens Steyaert verder kunnen anticiperen op het feit dat ze sporen achterlaten in de computernetwerken. Ze moeten zich deze en andere vaardigheden eigen maken, willen ze volwaardig deelnemen aan de informatiesamenleving.
Hij ziet onderwijs als beste methode om iedereen "tot digitaal waardige burgers om te vormen". In het huidige onderwijs is volgens hem vooral aandacht voor het aanleggen en uitbreiden van netwerken, personal computers en knoppenkunde. Het ontbreekt volgens hem aan een onderwijsprogramma dat het doel aanduidt van de inzet van deze drie.
Maatschappelijk functioneren
Naast deze structurele vaardigheden, voorziet Steyaert een gebrek aan strategische vaardigheden: het pro-actief zoeken naar informatie en het scannen van de omgeving op relevantie informatie voor werk of persoonlijk leven. Het zoeken naar informatie is in dat geval van belang voor het nemen van beslissingen, het afwegen van opties en het overzien van consequenties. "Het beheersen ervan leidt niet alleen tot betere beslissingen, maar zorgt ook voor zelfredzaamheid van burgers." Kan een burger de informatie in de computernetwerken goed ontsluiten, dan verbetert zijn positie en weerbaarheid als onder andere consument tegenover de markt, onderdaan ten aanzien van publieke diensten en werknemer op de arbeidsmarkt.
Pc-doctoren
Het gebrek bij burgers aan instrumentele vaardigheden voor het omgaan met computers is één van de drie gebreken die het Rathenau-instituut signaleert in het rapport Digitale Vaardigheden. "Het indrukken van de juiste knoppen is een eerste vereiste." Nederland ontbeert volgens het parlementaire adviesbureau een infrastructuur voor ondersteuning van pc-gebruik. Markt en overheid zouden zo’n netwerk van pc-doctoren moeten opzetten. "De technologie laat het nog vaak afweten en anders dan bij bijvoorbeeld de technologie van de auto is er bij computergebruik nog geen sprake van een uitgebreid netwerk van hulpdiensten." Helpdesks zijn ineffectief en te kostbaar, en niet iedereen beschikt in de omgeving over ‘digitale neefjes’ die geraadpleegd kunnen worden.
Volgens auteur Jan Steyaert bestaan er in een enkele gemeente al een vorm van computerondersteuning, "maar meestal komt het er toch op neer dat je beroep doet op welwillige en ter zake kundige buren, vrienden of handige neefjes". Steyaert verwacht wel dat computergebruik op den duur net zo vanzelfsprekend zal worden al schrijven, telefoneren, fietsen en autorijden.
Consumentenbond
Het aantal klachten is "fors gestegen van enkele tot vele tientallen per maand, vooral de laatste jaren". Dat zegt woordvoerster voor de Consumentbond Pauline van den Brandhof. Precieze cijfers heeft ze niet, maar Packard Bell staat boven aan de klachtenlijst, weet ze.
Vorige week liet Van den Brandhof zich in vergelijkbare woorden uit tegen een ANP-journalist. Dat veel kranten het bericht overnamen vindt ze "een misverstand". De bond maakt geen aanstalten om van de groeiende stroom klachten werk te maken. "We kunnen daar uiteraard op ieder moment mee beginnen."
