Kennisnet wordt óf een staatsbedrijf óf een stichting. Een definitieve keuze maakt onderwijsminster Loek Hermans nog niet. Gisteren besprak hij zijn plan ‘Toekomst Kennisnet, de portaalorganisatie’ met de Tweede Kamerleden.
Een deel van de activiteiten van Kennisnet, het onderwijsnet in ontwikkeling, wordt voortgezet in een nieuwe portaalorganisatie. Deze krijgt de vorm van een staats-NV of een stichting á la Surf, de netwerkdienstenleverancier voor hogescholen en universiteiten. Beoogd directeur van deze organisatie is Toine Maes, voormalig bestuurder van de Vecai, de brancheorganisatie van kabelexploitanten.
Voor hij tot kiezen overgaat, wil minister Hermans de bespreking in de Tweede Kamer afwachten. De notitie van Hermans is het vervolg op een eerder voorstel om Kennisnet in een publiek-private samenwerkingsverband onder te brengen. Dat werd in mei door het parlement afgewezen. De Tweede Kamer vreesde dat de commercie en het bedrijfsleven een te grote greep op Kennisnet zouden krijgen.
Scheiding
In zijn nieuwe voorstel maakt minister Hermans voor het eerst een duidelijke scheiding tussen het leveren van toegang tot internet en de inhoudelijke portaalfunctie. Hier had het kamerlid Joop Wijn (CDA) om gevraagd.
Aan de ene kant is er Nltree, dat namens het consortium van kabelnetexploitanten moet zorgen voor de levering van de infrastructuur en de aansluiting van alle scholen op Kennisnet en internet. Het contract met Nltree loopt eind 2002 af.
Aan de andere kan is er de portaalorganisatie, Kennisnet, dat zich gaat bezighouden met inhoudelijke zaken, zoals het realiseren van de voorwaarden waaronder educatieve vraag en aanbod elkaar kunnen ontmoeten. Zo kwam Kennisnet in december met vier onderwijskundige uitgeverijen de inlogprocedure overeen waarmee gebruikers van Kennisnet toegang krijgen tot het educatieve materiaal van de uitgevers. De minister wil met het vastleggen van de taken en verantwoordelijkheden voor de twee onderdelen voorkomen dat Kennisnet en Nltree elkaar voor de voeten lopen – iets dat volgens ingewijden nu vaak het geval is.
Slagvaardig
Of het nu een stichting wordt of een overheids-NV, in beide gevallen kan slagvaardig gewerkt worden, stelt Hermans. Hij geeft als voorbeeld de verschillende werkmaatschappijen, verenigd in de stichting Surf. Het belangrijkste verschil tussen de stichtingsvorm en een overheids-NV is dat de laatstgenoemde aandelen kan uitgeven, en wordt ingericht als een onderneming waarin commerciële deelname kan worden gerealiseerd. Voorwaarde is dan dat er een commerciële markt voor diensten en educatieve inhoud ontstaat.
Of dat lukt valt te betwijfelen. Als men ziet hoe moeizaam de marktsector elektronische-handelsactiviteiten ontwikkelt is het de vraag of de onderwijsmarkt het wél kan. In dat geval komt de stichting meer in aanmerking. Deze kan op afstand van de overheid de portaalsite verder ontwikkelen. Om het publieke belang te waarborgen, moeten onderwijsorganisaties voldoende invloed kunnen uitoefenen, schrijft de minister. De stichting kan zo worden opgezet dat verschillende zeggenschapsverhoudingen zijn te realiseren, waarin het onderwijsveld een belangrijke rol speelt.
Verantwoordelijkheid
Eerder stelde de Kamer dat de minister niet duidelijk maakt welke verantwoordelijkheid hij draagt voor onderdelen van Kennisnet. Hermans probeert de kritiek nu voor te blijven door die verantwoordelijkheden expliciet te noemen. Tot zijn terrein rekent hij het doel, de omvang en de voorwaarden waaronder hij middelen beschikbaar stelt, zoals die voor het geld waarmee scholen content en diensten van Kennisnet afnemen. Ook acht hij zich verantwoordelijk voor de totstandkoming van een Kennisnethandvest voor gebruikers en aanbieders, en voor de beslissing van wat er na afloop van het contract met Nltree moet gebeuren.
Bij de portaalorganisatie ligt volgens Hermans de verantwoordelijkheid voor de inhoud en bedrijfsvoering. De contacten rond de dagelijkse uitvoering van het contract met Nltree gaan lopen via de portaalorganisate. Dat betekent dat Nltree niet meer direct vanuit het ministerie wordt gevolgd.
Gratis Kennisnet
Uit de brief van de minister blijkt dat Nltree er niet in is geslaagd alle scholen voor het begin van dit jaar aan te sluiten, zoals in het contract was voorzien. De deadline is nu verschoven naar 15 februari. Scholen die te laat zijn aangesloten krijgen Kennisnet twee maanden gratis.
Convenant voor sponsors
De dreigende commerciële invloed op het onderwijsnetwerk Kennisnet was met name Tweede Kamerlid Marleen Barth een doorn in het oog. Om haar kritiek te pareren stelt minister van Onderwijs Loek Hermans voor een convenant voor sponsoring af te sluiten met alle bij het onderwijs betrokkenen organisaties en instellingen. Het bestaande convenant voor gedrukte leermiddelen staat commerciële uitingen in leerboeken niet toe.
De onderwijsminister stelt nu voor hiervoor op Kennisnet meer ruimte te scheppen. Hij wil een richtlijn voor het aanbod via de portaalsite: uitgangspunten voor goed gebruik die zowel de vrijheid van meningsuiting als ook de eigen levenssfeer respecteren. Ook wil hij een speciale reclamecode en een keurmerk voor de aangeboden content.
