De dotcoms hebben hoge verwachtingen geschapen. Zij zijn weliswaar niet als enige, maar wel in belangrijke mate verantwoordelijk voor een groot deel van de publieke belangstelling rond de nieuwe economie. Toen ik las dat het Amerikaanse bedrijf Kozmo, gepecialiseerd in snelle bezorging, zijn personeelsomvang met 339 had teruggebracht tot een totaal van 3000 werknemers, realiseerde ik mij hoe groot deze markt is en hoe snel hij is gegroeid.
IT-bedrijven hebben de vruchten van deze groei geplukt. Dat geldt vooral voor Sun en Compaq. Daarnaast zijn er ook nieuwe software- en dienstenleveranciers opgestaan, zoals Ariba en Commerce-One, en technologiebedrijven, zoals XMLSolutions en Stilo. De oude IT-giganten zijn behoorlijk door elkaar geschud, met inbegrip van Microsoft, IBM en Oracle.
Al deze activiteit is voor de IT-industrie natuurlijk een goede zaak. Ik vraag me af of al dat nieuwe leven dat IBM tegenwoordig uitstraalt ook zonder de katalysator e-commerce had plaatsgevonden. Ik betwijfel het. Tegelijkertijd moeten we constateren dat veel IT-bedrijven weliswaar baat hebben bij de significante verschuivingen in de markt, maar dat er ook bedrijven zijn die er aan verliezen. C’est la vie.
De dotcoms hebben op dit moment niet zo’n gelukkige tijd. De meeste dotcoms worden geleid door ondernemers met durfkapitaal achter zich. Die investeerders (venture capitalists) doen alleen mee voor de winst. Zij baseren zich op het idee dat van elke drie investeringen er één afvalt, één in stand blijft en één een groot succes wordt, waarbij de succesvolle onderneming veel meer waard wordt dan het dubbele van de investering, zodat een groep van drie dotcoms meer waard is dan de totale investering. Het maakt ze niet zoveel uit wie er wint. Als gevolg hiervan zijn er veel te veel dotcom-startups – en daarmee ook een hoog percentage faillissementen. Het eerste teken hiervan is de vrije val van de aandelenkoersen van de dotcom-ondernemingen. Het tweede teken is het aantal waarschuwingen dat dotcoms een grote behoefte hebben aan kapitaalinjecties. De derde fase, die binnenkort zal aanbreken, bestaat uit faillissementen.
Waarom zijn de meeste dotcoms vanaf het begin gedoemd te mislukken? Het antwoord ligt in het feit dat investeerders geen enkel verstand van IT hebben, laat staan van de rol die IT in het bedrijf speelt. Het is werkelijk ongelooflijk dat in deze overbetaalde en veel te machtige sectie van de financiële wereld zoveel goedgelovigheid en naïveteit bestaat. Investeerders zijn levensgevaarlijk! Ze worden door ondernemers benaderd en laten zich inpakken door de aantrekkingskracht van de doorsnee dotcom-gedachte. Al het geld wordt besteed aan het bouwen van een elektronische handelsite en het opzetten van een marketingcampagne. Helaas wordt geen enkele aandacht besteed aan de belangrijkste dienst die IT te bieden heeft: de logistiek.
Amazon.com was het belangrijkste voorbeeld en lijkt nu in de problemen te zitten. Ze hadden het geluk de eerste te zijn en kregen daardoor veel gratis publiciteit voor hun site. Toch slagen ze er niet in een succes neer te zetten! Na ongeloof is incompetentie een woord dat mij te binnen schiet. Andere dotcoms moeten een groter percentage van hun kapitaal aan marketing uitgeven. Het verkopen van billboardruimte langs de snelwegen van Californië is waarschijnlijk de meest winstgevende ‘e-commerce’-onderneming aller tijden.
De traditionele detailhandel was niet erg snel met het oppakken van e-commerce. Niet alleen omdat men voorzichtig was, maar ook omdat men besefte welke problemen de logistiek met zich mee zou brengen. Op dit moment komt de gevestigde detailhandel langzaam maar zeker met web-marketing; het is niet meer dan een alternatief verkoopkanaal waarbij gebruik kan worden gemaakt van bestaande faciliteiten op het gebied van facturering, voorraadbeheer en distributie. Er moet wel iets aan reclame worden gedaan, maar de gevestigde detailhandel hoeft geen nieuwe merken meer op te bouwen, waardoor de kosten aanzienlijk lager zijn.
De komende jaren zal het speelveld steeds volwassener worden. De traditionele detailhandel zal domineren; zij zal e-handel naast de conventionele winkels inzetten. De meeste dotcoms zullen tegen die tijd vertrokken zijn. Veel dotcoms zullen gewoon verdwijnen, andere worden overgenomen door de gevestigde detailhandel en de grote warenhuizen.
Het effect op de IT-industrie is wederom positief. In de eerste fase moet er technologie worden geleverd aan technisch naïeve startups die nog niet over een infrastructuur beschikken. In de tweede fase worden bestaande bedrijven gedotcomd; dit betekent een nieuwe front-end op het gebied van de e-handel die wordt geïntegreerd met bestaande systemen. En die moeten allemaal samenwerken met de nieuwe generatie B2B-servers, zoals Ariba en BizTalk. Het gebruik van Enterprise Java Beans is essentieel voor het succes van deze nieuwe webdiensten. EJB versie 2.0 is verreweg het belangrijkste IT-product voor de nieuwe generatie e-business.
Tenslotte komt er een generatie die de geïntegreerde systemen opnieuw moet bouwen, nadat de nieuwe front-ends aan de bestaande legacy-systemen gekoppeld zijn. Dat zal echter nog wel een jaar of vijf duren.
Martin Healey, pionier ontwikkeling van op Intel gebaseerde computers en c/s-architectuur. Directeur van een aantal IT-bedrijven en professor aan de Universiteit van Wales.
