‘We have the world talking’ lezen we op de website van Lernout & Hauspie. Dat klopt aardig. De stroom jobstijdingen is gezwollen tot een woest kolkende lawine.
Sinds 14 maart dit jaar is de koers van het aandeel met 90 procent gedaald, de twee oprichters Jo Lernout en Pol Hauspie ruimen het veld (ceo Gaston Bastiaens was hen al voorgegaan) en de gevreesde Amerikaanse beurswaakhond SEC stelt een formeel onderzoek in naar het bedrijf. Als klap op de vuurpijl maakte Lernout & Hauspie een ferme neerwaartse bijstelling van de omzet voor derde kwartaal bekend. Het bedrijf wordt ervan verdacht omzet verzonnen te hebben, onder meer via constructies rond kleine bedrijven die software in licentie nemen. Jo Lernout wilde in eerste instantie van geen overtreding horen. ‘There is nothing wrong in being smart’, is zijn gevleugelde uitspraak.
Voor Gaston Bastiaens dreigt de zaak op een persoonlijke tragedie uit te draaien. De ex-ceo kocht vlak voor de koersval, met geleend geld, voor 25 miljoen dollar aandelen L&H, stukken die nu slechts 4,2 miljoen dollar waard zijn. Dat het grote, veelbelovende Lernout & Hauspie (5200 medewerkers, 250 miljoen dollar omzet in de laatste twee kwartalen) schade oploopt door de affaires, staat buiten kijf.
De ellende begon allemaal op de vijfde juli van dit jaar met een klein artikeltje geplaatst op een website. De acquisitie van de Amerikaanse bedrijven Dragon Systems en Dictaphone maakte het noodzakelijk om voor het eerst met gedetailleerde cijfers naar buiten te komen. Journalist Herb Greenberg van ’theStreet.com’ kwam na bestudering van de indrukwekkende groeicijfers (+57 procent in omzet) tot een merkwaardige ontdekking. Overal waren de omzetten gedaald, met slechts één belangrijke uitzondering: Zuid-Korea. Inderdaad Korea, het land waar automobielfabrieken omvallen en banken gebukt gaan onder de naweeën van de Azië-crisis. Waren Lernouts omzetten in Korea een jaar daarvoor nog verwaarloosbaar (97.000 dollar) in het eerste kwartaal van dit jaar werd 58,9 miljoen behaald, bijna de helft van de totale omzet. Bijna te mooi om waar te zijn.
Nu wil het toeval dat het voormalige hulpje van de columnist Greenberg verkaste naar de ‘Wall Street Journal’. Deze jonge, ambitieuze journalist, Jesse Eisinger, ging op onderzoek en kwam op 8 augustus met het verhaal dat L&H’s Koreaanse omzet voor een deel fictief zou zijn. Nu de meest gerespecteerde financiële krant ter wereld zich ermee bemoeide waren de rapen gaar. Naderhand werd ceo Gaston Bastiaens verweten de zaak publicitair slecht afgehandeld te hebben. Zo negeerde woordvoerster Ellen Spooren al geruime tijd telefoontjes van Greenberg. Bastiaens verweerde zich heftig, en liet weten dat de aantijgingen waren ingefluisterd door ‘shorters’, professionele beleggers die speculeren op een koersdaling. Lernout & Hauspies hondstrouwe beleggers zagen een complot. Spin in het web vormde Marc Cohodes, partner van Rocker Partners, een ‘hedgefund’ gespecialiseerd in speculeren ‘à la baisse’. Rocker Partners heeft inderdaad een ‘short’-positie in Lernout & Hauspie en bezit een minderheidsbelang, hoe toevallig, in Internet-uitgave ’theStreet.com’.
De goed geïnformeerde Cohodes wees fijntjes op de staat van dienst van Gaston Bastiaens: manager van het Philips CD-I-project en verantwoordelijk voor Apple’s Newton (voor wie het vergeten is, ook een ambitieuze mislukking). Bastiaens tijdperk als ceo van softwarebedrijf Quarterdeck is ook niet onomstreden. Een jaar nadat hij vertrok viel het bedrijf om. De suggestie is duidelijk. Iemand met zo’n slecht karma kan niet succesvol zijn.
Bastiaens was niet meer te handhaven en werd geofferd. Op 25 augustus maakte L&H zijn aftreden bekend. Om de gemoederen te kalmeren werd bovendien de eigen (!?) accountant KPMG verzocht de boeken nog eens na te pluizen.
Het kwaad was echter geschied. Een maand later werd een formeel onderzoek van de Amerikaanse beurswaakhond SEC aangekondigd.
Het SEC-onderzoek lijkt zich in eerste instantie niet op Korea te concentreren maar op dertig kleine bedrijfjes die voor vele tientallen miljoenen dollars licenties hebben gekocht van L&H. De ondernemingen zijn opgezet met hulp van het Ieperse bedrijf. De SEC wil nu weten of deze bedrijven verwant zijn aan L&H. Jo Lernout was niet van zins daaraan mee te werken. ‘Wij gaan hun namen dus niet vrijgeven’, vertelde Lernout aan het Belgische blad ‘Trends’. ‘Deze investeerders willen meedoen, deels wegens puur emotionele redenen en deels omdat ze, zeker voor de Midden-Europese talen en de islamtalen, geloven in de opbrengst. Er zitten hoge Arabische prinsen bij, die offshore werken.’
Er zijn immers velen die heilig geloven dat er voor spraakherkenningtechnologie een gouden toekomst is weggelegd en dat L&H de gorilla van die markt is. Bedrijven als Intel en Microsoft hebben niet voor niets een minderheidsbelang in L&H genomen en Roel Pieper is inmiddels opgeklommen tot voorzitter bij L&H.
Het idee dat je tegen een computer kunt praten en dat die begrijpt wat je bedoelt, heeft iets magisch. Maar juist dergelijke ‘Star Trek-technologie’ is het moeilijkst te bouwen. In eerste instantie werd geld verdiend met heel wat minder hoogdravende toepassingen, zoals sprekend speelgoed.
De vraag blijft hoe een groot beursgenoteerd bedrijf zich zo in de nesten kon werken. Een mogelijke verklaring is dat Lernout & Hauspie eigenlijk een r&d-bedrijf is, dat forse verliezen zal blijven maken. Daar is niks mis mee. Maar Gaston Bastiaens wilde er geen genoegen mee nemen. L&H moest groeien en de status van groeiaandeel bereiken. Daarom kocht hij omzet en acquireerde er lustig op los, net zoals hij dat bij Quarterdeck deed. Als een baron von Mönchhausen kon het bedrijf zich aan de eigen haren uit de Ieperse modder omhoog trekken. Uiteindelijk blijkt de modder toch te winnen.
