Een vijftiende-eeuwse drukker zou zijn neus ophalen voor de kwaliteit van het ‘drukwerk’ van de elektronische uitgevers. Lcd- en ctr-displays staan wat leesbaarheid betreft ongeveer op het niveau van de oudste Assyrische kleitabletten. Primitief dus. Het beste bewijs daarvoor is wel de Gutenberg Bijbel. Maar er is hoop!
De bedrijven E Ink, Xerox en IBM maken vorderingen met het ontwikkelen van elektronische inkt, elektronisch papier en elektronische kranten. Dat betekent dat we over een paar jaar goed leesbare elektronische kranten en boeken kunnen hebben die geen gebruik maken van beeldschermen. Het betekent ook dat een heleboel bos kan blijven staan en dat de krantenbezorger niet hetzelfde lot beschoren is als eertijds de dodo.
Het zal de lezer van een Gutenberg bijbel, die tussen 1450 en 1455 in Mainz werd gedrukt, onmiddellijk opvallen dat dit drukwerk wat leesbaarheid betreft, energieverbuik, toegankelijkheid, robuustheid en vormgeving superieur is aan iedere willekeurige tekst die men kan lezen op een scherm. Neil Gershenfeld, een bobo van MIT’s Media Lab, wijdt in zijn boek ‘When things start to think’ een heel hoofdstuk aan de vergelijking tussen de boekdrukkunst en elektronische tekst. Hij concludeert dat: "wanneer het boek was uitgevonden na de laptop, het bejubeld zou zijn als een grote technologische doorbraak."
De voordelen van het gedrukte boek boven een tekst op een scherm zijn legio: er is geen boot-up tijd, gedrukte tekst heeft een hoge resolutie en contrast en is daardoor goed leesbaar, gedrukte tekst is ook bij weinig licht vanuit alle hoeken leesbaar, een boek biedt directe toegang tot iedere pagina en het boek heeft geen batterijen of onderhoud nodig. Men kan daar nog aan toevoegen dat een boek beter dan een scherm gebruikt kan worden om het wippen van een vierpotige tafel te voorkomen en dat men boeken in een tv-meubel kan etaleren om zo bezoekers te imponeren met de eigen belezenheid. Ook dictators en autoritaire volksmenners preferen boeken omdat deze in grote stapels door joelende handlangers verbrand kunnen worden. Een tekstbestandje wissen zal nooit dezelfde dramatische impact hebben als een ouderwetse boekverbranding.
Populair
Ondanks alle bezwaren begint het elektronische boek – tekst op een beeldscherm – aan populariteit te winnen. Tienduizenden mensen hebben Stephen King’s ‘The Plant’ gedownload van een website. De Engelse auteur Frederick Forsyth gaat vijf verhalen exclusief via Internet publiceren. Steeds meer online boekverkopers hebben een afdeling waar men geen boeken bestelt maar download. De vraag blijft natuurlijk of de lezers teksten in elektronische vorm ( PC, laptop, PDA, Rocketbook of Softbook) lezen of dat ze het hele bestand afdrukken om het zo losbladig in bed te kunnen lezen. Die losse blaadjes lijkt mij persoonlijk niets. Rocketbook en Softbook – twee elektronische displays die echte boeken na-apen – hebben alle nadelen van de lage kwaliteit en de slechte leesbaarheid van computerschermen.
We moeten ook aandacht besteden aan de voordelen van elektronische tekst boven bedrukt papier. Die zijn duidelijk: elektronische tekst kan steeds opnieuw worden gewist en vervangen door nieuwe tekst en het vermenigvuldigen en verzenden van elektronische tekst is een stuk goedkoper dan het drukken op papier en het distribueren van boeken en kranten. Vraag: is er een medium denkbaar dat de voordelen van bedrukt papier combineert met de voordelen van elektronische tekst? Ja, dit is precies waar E Ink, Xerox en IBM aan werken.
Microcapsules
De elektronische inkt van de firma E Ink in Massachusetts is een heldere, vloeibare plastic waarin zich miljoenen microcapsules bevinden. Deze capsules – de pixels van het elektronische papier – hebben een diameter van ongeveer 50 micron en zijn gevuld met een blauwe kleurstof waarin witte deeltjes (titanium dioxide) zweven. Deze elektronische inkt is gelamineerd tussen twee doorzichtige, flexibele lagen met gedrukte circuits. De witte deeltjes hebben een negatieve lading. Wanneer een positief elektrisch veld wordt ingeschakeld in de bovenste laag transistors, dan kleuren de microcapsules daar wit omdat de witte deeltjes zich dan bovenop de donkere kleurstof positioneren. Een positief veld aan de onderkant zorgt ervoor dat de donkere kleurstof bovendrijft. De pixels kunnen zo wit of donkerblauw worden.
Door het manipuleren van de elektrische lading in de gedrukte circuits kunnen met een radiosignaal teksten worden geschreven in de elektronische inkt. Attente lezers begrijpen dat de transistors hier het elektronische equivalent zijn van Gutenberg’s loden zetsel. Deze tekst blijft staan wanneer de elektriciteitstoevoer wordt uitgeschakeld, heeft een hoge resolutie en is vanuit vrijwel alle hoeken te lezen. De leesbaarheid, het hoge contrast en het lage energiegebruik zijn mogelijk omdat deze technologie – net als echt papier – gebruik maakt van gereflecteerd licht en niet van backlit. Volgens E Ink kan de inkt op vrijwel iedere ondergrond worden aangebracht.
Ontsnapt
De technologie van E Ink is reeds uit het lab ontsnapt. Een aantal warenhuizen in Massachusetts gebruikt bordjes met E Ink om in verschillende filialen bepaalde koopjes aan te prijzen. Via een computer in het hoofdkantoor kan men de teksten op borden in verschillende winkels a la minute veranderen. In San Francisco, Chicago en New York lopen mensen rond met sandwichborden van Internetportaal Yahoo! De sandwichborden zijn gelamineerd met E Ink en de teksten kunnen al lopend via een zendertje worden veranderd.
Voorlopig is E Ink alleen in staat grote teksten in twee kleuren op elektronisch papier te drukken met een dichtheid van 5 pixels per inch. Johann Gutenberg – die zijn bijbels drukte op een omgebouwde druivenpers – zou daar nog om lachen maar E Ink verwacht binnen twee jaar veel kleinere letters te kunnen drukken. Uiteindelijk zullen abonnees van een krant nog maar een keer een krant van elektronisch papier ontvangen. De inhoud van die krant wordt iedere dag opnieuw via een elektronisch signaal ververst. Het is dan natuurlijk wel een probleem wat je in hemelsnaam onder de korrels in de kattebak moet leggen.
Vertrouwen
Hebben de uitgevers vertrouwen in dit product? Geld spreekt hier luider dan woorden. De grootste investeerder in E Ink is de Hearst Corporation, een van de grootste krantenuitgevers van Amerika. Elektronische inkt en elektronisch papier zullen uiteindelijk de grootste onkostenposten van de uitgevers – papier, inkt, drukkosten en distributie – elimineren. Uitgevers blijven waardevolle ‘high-end’ boeken met fraaie illustraties trouwens gewoon met inkt op papier drukken. Gelukkig maar.
