Universiteiten en hogescholen in de VS, Canada en Australië zijn op grote schaal bezig hun cursussen online beschikbaar te stellen. Dit werd duidelijk tijdens de Ed-Media 2000 conferentie die in deze zomer in Montreal werd gehouden. Nederland volgt de ontwikkelingen voorzichtig.
Een zeer opmerkelijke rol in deze ontwikkeling speelt Tele-Education NB uit het Canadese New Brunswick. Het is een van de grootste leveranciers van online-cursussen. Deelnemers aan de cursussen van dit instituut kunnen ongeacht hun locatie op de wereldbol volledig online studeren.
Speerpunt in de ontwikkeling van deze vorm van e-learning was voor het Canadese Instituut het verbeteren van het opleidingsniveau van de leerlingen zodat aan de behoefte van ICT-geschoold personeel kon worden voldaan en de brain-drain van goed opgeleide inwoners een halt werd toegeroepen. New Brunswick kampte in de jaren ’80 namelijk met een slechte economie: de inkomsten uit de visvangst in New Brunswick liepen sterk terug en met het sluiten van een grote papierfabriek dreigde grote werkeloosheid voor de 700.000 inwoners, waardoor een groot deel van de studerende bevolking de streek verliet. Het moest weer interessant zijn om te blijven.
Bittere noodzaak
Alle scholen kregen de benodigde ICT-middelen en toegang tot Internet. Computergeletterdheid maakt deel uit van het eindexamen en het ministerie van Onderwijs maakte het mogelijk voor volwassen om online hun basisdiploma’s te halen. De onderwijsinstellingen veranderden hun leerplannen: het accent verschoof van traditioneel beroepsonderwijs naar informatietechnologie. Op deze wijze werd volgens Rory McGreal, directeur en een van de oprichters van Tele-Education de basis gelegd voor de ICT-ontwikkeling in New Brunswick.
De start van een nieuw initiatief was dan ook bittere noodzaak stelt McGreal. In samenwerking met het Canadese ministerie van Economische Zaken werd een stimuleringsprogramma ontwikkeld dat zich concentreerde op scholing en kennisintensieve economie. Afstandsonderwijs kreeg hoge prioriteit. Het oude telefoonnet werd geheel vervangen door een glasvezelnetwerk, en daarmee werd New Brunswick de eerste grote gemeenschap die geheel van glaskabel was voorzien.
Callcenters
Inmiddels heeft een groot aantal Noord-Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen zijn callcenter in New Brunswick gevestigd. Er zijn bijna tachtig callcenters in deze rustige afgelegen provincie. "We zijn een nuchtere zeeliedenbevolking en houden van aanpakken. We hebben dit alles zo redelijk snel kunnen realiseren doordat we met het ministerie van Economische Zaken te maken hadden", aldus McGreal.
Zo’n zestig kleine bedrijven met ongeveer duizend mensen zijn betrokken bij deze eerste geprivatiseerde universiteit voor afstandsonderwijs in Canada. Tele-Education NB runt inmiddels de grootste database voor online-cursussen ter wereld; deze dient eigenlijk als een grote-afstands onderwijsportaal. Het gaat hier om cursussen die volledig via Internet gevolgd kunnen worden, ongeacht de feitelijke plaats waar men zich bevindt.
Bij de onderwijsinstelling van McGreal zijn meer dan 20.000 cursussen in dertig talen te volgen, waarbij Tele-Education NB zorgt voor de verwerking van de cursusgelden. Naast cursussen voor eigen gebruik ontwikkelt het cursussen in opdracht van externe opdrachtgevers.
Met gepaste trots vertelt McGreal dat het instituut nu een online cursus ontwikkelt voor Harvard. "Dit is pas het begin", stelt hij. "The learning economy wordt dé industrie van de eenentwintigste eeuw. Er zijn op Nasdaq al bijna driehonderd bedrijven genoteerd die zich met education industry bezighouden. Geloof me, leren wordt booming business"
Eerste schreden
Nederland volgt de ontwikkelingen voorzichtig. De universiteit Twente lijkt hierin met hun Teletop-omgeving de trend nog het meest na te volgen. Ook de hogeschool Utrecht zet de eerste schreden; het gebruikt Lotus Learning Space voor de communicatie met zijn businesstudies-studenten die overal op de wereld op stage zijn. De Open Universiteit maakt met haar nieuwe programma’s duidelijk een online-universiteit worden.
Teletop
"Het doel is uitbreiden, niet het vervangen van de goede docent." Zo begint de uitleg over Teletop op de website van de faculteit Toegepaste Onderwijskunde bij de Universiteit Twente. Het doel van Teletop is een cursusomgeving aan te bieden via Internet. De omgeving moet extra mogelijkheden bieden en niet slechts bestaand cursusmateriaal aanbieden het via het web.
Docenten worden via Teletop bijgestaan hun vak met de netwerktoepassingen anders in te richten. Een leraar die via Teletop zijn vak inricht, hoeft als alles goed gaat minder voor de klas te staan; hij kan die ‘directe’ sessies dan toespitsen op de meest interessante onderdelen.
Terwijl ze het lesrooster op de site invullen, krijgen de leraren tips om de studenten via het netwerk aan het werk te zetten. Dat kan een opdracht zijn om via Internet een werkstuk te schrijven of de vraag om een discussiegroep op te zetten. De student gebruikt in veel gevallen kant en klare webformulieren en de leraar heeft dan ook steeds zicht op de reacties. ‘Als het maar via het net gaat’, bedoelt Teletop, en ‘als de opdrachten maar zò gesteld zijn dat de student actief wordt.’ Een voorbeeld uit Surfnieuws, het nieuwskanaal van Surfnet schrijft: ‘Om studenten hoofdstuk 1 werkelijk te laten lezen, moeten ze een lijst met multiple choice vragen maken, en de antwoorden beargumenteren.’
In 1997 begon de ontwikkeling vanTeletop. Inmiddels wordt het voor meer dan dertig vakken gebruikt.
Apenstaartje, notebook, muis
De kabelbedrijven die actief zijn op Nederlandse bodem, gaan met steun van onderwijsminister Hermans alle scholen in het land met elkaar verbinden. Om de beste bestaande ideeën op het gebied van elektronisch leren onder de aandacht te brengen, publiceert kabelbranche-organisatie Vecai samen met Nl.tree de bouwers van het scholennetwerk een boekje getiteld: Apenstaartje, notebook, muis, Elearning in Nederland� op zoek naar inspiratie.
Volgens de auteurs discussiëren de onderwijskundigen nog steeds over de verkeerde onderwerpen. Het heilig vuur van e-learning moet in onderwijsland nog ontbranden. In het boekje bespreken ze daarom de meerwaarde van Internet voor onderwijs: het is maatwerk onderwijs, onafhankelijk van tijd, plaats en docent. Multimedia en visualisatie vergroot de motivatie, betoogt het boek. In Amerika is het aantal homeschoolers dat universitaire toelatingsexamen haalt, twee keer hoger dan het aantal leerlingen dat traditioneel onderwijs volgt.
Het boekje verkent vergelijkbare initiatieven, zoals Teleac en Schoolweb in Nederland. Het kijkt over de landsgrenzen heen, naar landen die ervaren zijn in leren op afstand. In Australië is er het Education Network Australia (http://www.edna.edu.au) en in Canada onder meer Schoolnet (http://www.schoolnet.ca). In de Verenigde Staten ontdekten de schrijvers zoveel initiatieven, dat ze "door de bomen het bos niet meer zien." Een beginpunt zien ze in de site van het Amerikaanse ministerie voor Onderwijs (http://www.ed.gov/Technology/).
Het boek is te bestellen door 14,95 gulden over te maken op rekeningnummer 51.34.44.165 ten name van Nl.tree, Den Haag ovv E-learning.
