Door Internet neemt de belastingconcurrentie tussen verschillende fiscale regimes enorm toe. Gebruikmaken van vrijstellingen op winstbelasting in belastingparadijzen heeft er al toe geleid dat in de VS bij een toename van de bedrijfswinsten met 6 procent, de opbrengsten uit winstbelasting met 6 procent zijn gedaald.
De versnelde mondialisering door e-handel en Internet verlaagt de drempel voor met name kleinere bedrijven om ook mee te profiteren van belastingvoordelen elders. Maar niet alleen bedrijven, ook consumenten kunnen belastingvoordeel boeken door via Internet in te kopen: internationale aankopen onder de 48 gulden passeren de douane zonder invoerrechten en BTW; online (internet) services zijn internationaal ook zonder BTW online te genieten. Om te voorkomen dat Internetbedrijven massaal uitwijken naar belastingparadijzen heeft Clinton een moratorium afgekondigd op BTW op online services. Zalm heeft dit gedeeltelijk overgenomen, namelijk een BTW-vrijstelling voor digitale producten: muziek, software en informatie zijn ook in Nederland BTW-vrij te downloaden. Hij kan niet anders dan zich aansluiten bij de Amerikaanse praktijk, want anders komt er geen goede lokale informatie-industrie via Internet op gang, en blijven VS-download sites de online markt domineren. Zalm zou er goed aan doen de BTW-vrijstelling uit te breiden naar alle online services, dus ook web hosting, shop hosting, enzovoorts. Waarom? Omdat ook voor deze diensten anders geldt dat ze door particulieren goedkoper (want BTW-vrij) in het buitenland zijn in te kopen. Nederlandse aanbieders zullen moeilijker kunnen concurreren. Vanuit de fysieke informatie-industrie klinken natuurlijk protesten op tegen BTW-vrijstellingen: waarom muziek via Internet vrijstellen, wanneer muziek op CD wel belast wordt? De redenen hiervoor zijn uitgelegd. Misschien zal de concurrentie tussen fiscale regimes er straks toe gaan leiden dat de vraag omgedraaid wordt: moeten we de BTW wel op het huidige hoge niveau handhaven (straks 19 procent), gezien de mondiale ontwikkelingen?
De Europese Commissie dreigt op dit moment een grote fout te gaan maken door nu al implementatie van het "neutraliteitsbeginsel" voor te stellen, dat in Oeso-verband in 1998 is vastgesteld. Neutraliteit met betrekking tot belastingheffing wil zeggen dat belastingheffing voor handel langs elektronisch weg op dezelfde manier moet uitwerken als belasting langs traditionele weg. In lijn hiermee heeft Eurocommissaris Bolkestein een richtlijn voorgesteld waarin voorgesteld wordt om BTW-heffing op online service in te voeren, waarbij niet-EU bedrijven die voor meer dan 100.000 euro aan EU-particulieren leveren, verplicht worden om een vestiging in de EU te openen en BTW te heffen en te administreren. Luxemburg heeft met 15 procent het laagste BTW-niveau, dus zal dat het meest aantrekkelijke land van vestiging zijn. Maar er zijn nog veel fundamentelere problemen. Hoe wil de EU effectief controleren dat buitenlandse bedrijven de grens van 100.000 euro voor particulieren overschrijden? Grote bedrijven zullen zich hier nog wel aan conformeren, maar wie let er op de tienduizenden kleintjes? Bedrijven kunnen de grens overigens ook legaal omzeilen door de omzet te verdelen over meerdere bedrijven die ieder onder de 100.000 euro blijven. Bovendien, loopt de EU op het gebied van Internethandel een dramatische achterstand op ten opzichte van de VS – waar Clinton voor stimulerend beleid heeft gekozen. EU-bedrijven die online services aan particulieren leveren, zullen er dan ook steeds vaker voor kiezen om de dienst in het buitenland – misschien wel de VS – onder te brengen. Misschien moet ook de EU haar hebberige houding wat laten varen en eerst Internet als internationale vrijmarkt tot wasdom laten komen. Wanneer binnen de EU geen waarde wordt toegevoegd, waarom dan belasting op toegevoegde waarde invoeren? Wanneer de EU zelf überhaupt geen waarde toevoegt met betrekking tot Internethandel, ook al vindt deze plaats vanuit EU-bedrijven, is er dan überhaupt een redelijke grondslag aanwezig voor de hoge BTW-heffing? Waarom zou de Europese kiezer toeslagen van 15, 17,5 of 19 procent moeten betalen op producten en diensten, terwijl in andere landen veel en veel lagere tarieven gelden? Wordt het niet eens tijd dat we – nu het goed gaat met de economie – ons afvragen of deze politieke hebberigheid nog wel te verantwoorden is? Iedere slimme particulier heeft nu via Internet de mogelijkheid om de BTW-fuik te ontwijken. Met name jongeren lopen hierin voorop, maar ook PC-gebruikers die software donwloaden en internationale beleggers die betalen voor financiële informatie. Zoals de Oost-Duitser met zijn voeten tegen het communistisch regime stemde, zo stemmen Europese Internetters tegen het fiscale regime door gebruik te maken van de internationale mogelijkheden. De Europese Commissie zou er dan ook wijs aan doen, door de voorstellen in te trekken, een BTW-vrijstelling op online services in te voeren en het algemene BTW-tarief naar een lager niveau te laten dalen. Nederland zou voorop kunnen lopen door deze twee laatste maatregelen zelfstandig in te voeren en de eigen Eurocommissaris eens op het matje te roepen.
Periodiek schrijft Martijn Hoogeveen, hoogleraar aan de Open Universiteit Nederland, en directeur van TakeitNow, over een Internetonderwerp.
