In de jachthavens in San Diego dobberen heel wat peperdure plezierboten die betaald zijn met één dagje winst op een aandelenpakketje Qualcomm. Dit bedrijf voor mobiele telefonie van de standaard Cdma is bij de beleggersclubjes in de Zuid-Californische stad net zo populair als de voetbalclub Heerenveen bij de bewoners van het Friese Haagje.
En in de straten van deze Amerikaanse stad is het niet veel anders. Daar rijden auto’s rond met kleurrijke nummerborden met teksten die eveneens verwijzen naar deze telco: "GO QCOM" of "QCOM Rules". QCOM is de notatie van Qualcomm op Wall Street.
De dorre vallei ten noorden van San Diego waarin het hoofdkwartier van Qualcomm is gevestigd, heeft de bijnaam Wireless Valley gekregen. Ongeveer 3400 van de 9000 mensen die hier werken zijn – althans op papier – miljonair via hun aandelenopties. Qualcomm was in 1999 de topperformer op Wall Street. Het aandeel steeg in een jaar tijd met 2619 procent. Jawel, tweeduizendzeshonderdnegentien procent. Een rekensommetje leert dat wie per 1 januari 1999 tienduizend dollar had geïnvesteerd in het bedrijf, was op 1 januari 2000 miljonair. Waar komt dat allemaal vandaan? Men zegt dat waar de regenboog de aarde raakt, een pot met goud staat. Maar daar waar Internet en mobiele telefonie bij elkaar komen zit Qualcomms ceo Irvin Jacobs licentiegelden te innen. Die pot met goud is een sprookje. Dat van die licentiegelden staat nog te bezien.
Technologie
Cdma staat voor code division multiple access. Het gaat om een radiotechnologie waarvoor de basis reeds tijdens de tweede wereldoorlog is ontwikkeld door het Amerikaanse leger en waarbij meerdere gesprekken gebruik maken van één frequentie. Qualcomm heeft de technologie zodanig gedigitaliseerd en verbeterd dat deze nu zeer geschikt is – Jacobs zou zeggen superieur – voor het verzenden van gesprekken en data over mobiele netwerken. Qualcomm heeft onder andere een ‘soft hand of’ ontwikkeld, het soepel overgeven van het signaal van de ene naar de andere zendtoren wanneer de gebruiker een nieuwe cel binnengaat. Een toren in een Cdma-netwerk zendt iedere seconde achthonderd maal een signaal naar een telefoon om deze juist af te stellen. Dit is noodzakelijk omdat anders de signalen van telefoons die het dichtst bij de torens zijn andere signalen zouden verdringen. Dit is een technische hoogstandje dat nu redelijk goed afgeschermd is met een aantal patenten.
Licenties
Qualcomm laat anno 2000 66 procent van alle chips die gebruikt worden in Cdma netwerken in eigen beheer maken. Andere bedrijven die deze chips maken doen dit doen met een licentie van Qualcomm. Dat betekent dat Qualcomm 2 tot 5 procent incasseert op de verkoopprijs van iedere Cdma-telefoon. In 1999 ontving Qualcomm 454 miljoen dollar aan licentiegelden. Dat zijn inkomsten waar vrijwel geen kosten tegenover staan; pure winst dus. Walter Piecijk, een analist van de investeringsbank PaineWebber berekende in december 1999 dat Qualcomm in 2010 wel 20 miljard dollar aan licentiegelden zou kunnen opstrijken. Dat zette het aandeel Qualcomm – opnieuw – in vuur en vlam. Terecht?
Begin 1999 was het aandeel Qualcomm al zeer populair bij de kleine beleggers. Het bedrijf had vooral in San Diego en legertje trouwe volgelingen die hun spaargelden steevast omzetten in aandelen van de plaatselijke favoriet. Jacobs: "We grapten altijd dat zoveel investeerders in San Diego woonden dat we niet in de stad konden uitgaan wanneer het aandeel daalde." Iedere ontwikkeling bij Qualcomm werd nauwlettend besproken in Qualcomms berichtenforum op Yahoo! Waar de beleggers elkaar lekker maakten met steeds ongeloofwaardiger verhalen over de komende winsten.
"Ik ben een genie", berichtte een euforische belegger op Yahoo toen het aandeel in 1999 1000 procent was gegroeid.
Rode inkt
Qualcomm was bepaald niet de lieveling van de grote institutionele beleggers. De managers van de grote beleggingsfondsen van Wall Street zagen risico’s in Qualcomms betrokkenheid bij de aanleg van mobiele netwerken en de productie van mobiele telefoons, activiteiten die met rode inkt in de boeken van Qualcomm werden bijgeschreven Qualcomm moest wel mobiele telefoons bouwen omdat het anders het risico liep dat niemand telefoons zou maken voor de Cdma-netwerken. De grote beleggers werden echter vooral afgeschrikt door de rechtszaken die de Zweedse fabrikant Ericsson in 1996 had aangespannen tegen Qualcomm nadat deze Cdma-netwerken had gelanceerd in Zuid-Korea en Hongkong. Ericsson voerde een volwaardige oorlog tegen Qualcomm: aan de ene kant kleineerde het de Cdma-technologie van Qualcomm publiekelijk, tegelijkertijd klaagde het Qualcomm aan voor inbreuken op patenten die in Zweedse handen zouden zijn.
De ommekeer voor Qualcomm kwam in maart 1999 met de vrijwel volledige capitulatie van Ericsson voor Cdma. Ericsson koos eieren voor zijn geld omdat duidelijk werd dat één of andere versie van Cdma door de International Telecommunications Union (ITU) verkozen zou worden tot de standaard voor de derde generatie mobiele telefoons. Op 25 maart werd bekendgemaakt dat Ericsson de netwerk divisie van Qualcomm over zou nemen en dat de beide bedrijven hun geschillen over patenten hadden bijgelegd. Ericsson en Qualcomm besloten samen een nieuwe Cdma-standaard te pushen waarin zowel ruimte was voor Ericssons Wcdma als voor Qualcomms Cdma 2000. De overeenkomst met Ericsson, of de capitulatie van Ericsson, lanceert het aandeel Qualcomm richting stratosfeer. Een vlucht die pas ophoudt wanneer het aandeel 2619 procent is gestegen. Daarna komt uiteraard de val.
Uitbaten
Nu de Cdma de snelst groeiende standaard voor mobiele telefonie is, zijn er genoeg fabrikanten die Cdma-telefoons willen bouwen. Qualcomm is daardoor in staat zijn verlieslijdende divisie die mobiele telefoons maakt te verkopen aan het Japanse Kyocera.
Qualcomm is ambitieus en wil het Intel van de mobiele telefonie worden door zich voornamelijk te concentreren op het uitbaten van Cdma-chips. In het kader van het nieuwe realisme op Wall Street waarin bedrijven weer beoordeeld worden op de winst die ze echt maken – en niet op de winst die ze ooit denken te gaan maken – verloor het aandeel sinds januari 2000 30 procent van zijn waarde.
Funest voor Qualcomm is wellicht dat inmiddels openlijk twijfel rijst of het bedrijf inderdaad straks slapende rijk gaat worden door licenties. Ericsson, Motorola en andere bedrijven zijn volgens insiders druk bezig Cdma-technologie te ontwikkelen die de patenten van Qualcomm omzeilt. "De patenten op deze technologie zullen dun worden uitgespreid over verschillende bedrijven zodat Qualcomm niet langer de macht zal hebben die het nu heeft," zegt Craig Ellingsorth een analist van de Yankee Research. De duizenden kleine beleggers die Qualcomms wilde rit naar de toppen van Wall Street hebben meegemaakt zitten er niet mee. Terwijl de laatste goudgelen zonnestralen strijken over de aluminium mast van zijn jacht, stapt een miljonair in zijn zilverkleurige Porsche; GO QCOM staat op het nummerbord.
