Alle onderzoeksbureaus zijn het van harte met elkaar eens: het tekort aan ICT’ers is groot en de spanning op de arbeidsmarkt houd aan zolang de ICT-sector blijft groeien. Daarbij valt de minimale invloed van natuurlijk verloop op. Hoewel de marktvorsers verschillende methoden hanteren om aan hun gegevens te komen, wijken de resultaten nauwelijks van elkaar af.
Er zijn grofweg twee onderzoeksmethoden. De ene is gebaseerd op het doorrekenen van economische modellen. De andere op enquêtes, eventueel aangevuld met gesprekken", zegt Andries de Grip, werkzaam bij het ROA, Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt. Het onderzoekscentrum, verbonden aan de Maastrichtse universiteit, werkt met modellen. Deze worden gevuld met allerlei kwantitatieve gegevens die overal vandaan worden gesprokkeld. Aan de hand van de modellen kan het centrum trends onderkennen en voorspellingen doen. "Zo hebben we in het begin van de jaren negentig de huidige spanning op de arbeidsmarkt voor automatiseerders voorspeld. De lage uitstroom van afstudeerders, een sterke groei in de zakelijke dienstverlening en de verhoogde ICT-inspanningen in de banksector lagen aan die voorspelling ten grondslag."
Schommelingen
Ook voor de komende jaren laten de modellen een tekort aan automatiseerders zien. Maar De Grip houdt een kleine slag om de arm. "De ICT-arbeidsmarkt wordt gekenmerkt door flinke schommelingen. Dat heeft te maken met de leeftijdsopbouw. Er zijn nauwelijks vacatures door de vervangingsvraag, bijvoorbeeld vanwege pensionering. Die vervangingsvraag zorgt in andere sectoren voor enige stabiliteit aan de vraagkant. In de ICT-sector is de vraag er voornamelijk vanwege de groei. Zakt dat groeitempo in, dan wordt ook de vraag gelijk minder."
Het ROA maakt voor het vullen van zijn modellen veel gebruik van gegevens van het CBS. Onder andere van het cijfermateriaal dat uit de enquêtes die het Centraal Bureau voor de Statistiek elk kwartaal houdt naar het aantal vacatures. Daartoe worden dertigduizend bedrijven en instellingen schriftelijk een vragenlijst voorgelegd. Zo’n 70 procent neemt de moeite de enquête terug te sturen. Het CBS is de grootste – en volgens velen ook de meest betrouwbare – arbeidsmarktonderzoeker van Nederland. Volgens statistisch onderzoeker en projectleider van de vacature-enquête André Mares liggen de aantallen vacatures in ICT-functies hoger dan uit de enquête-resultaten blijkt. "Wij vragen de bedrijven naar vacatures waarvoor men actief op zoek is naar mensen. Tegenwoordig zie je steeds meer ICT-bedrijven niet meer op een functie werven. Ze nemen mensen aan en leiden ze vervolgens op. Bovendien kijken we in de kwartaalonderzoeken niet naar automatiseringsvacatures in andere branches en sectoren dan de ICT. Dat doen we maar één keer per jaar, aangezien zo’n onderzoek voor de werkgevers heel bewerkelijk is", aldus Mares. Begin juni komen overigens de resultaten van de ‘grote’ enquête beschikbaar.
Vertekend
De gegevens die personeelsmanagers over de vacatures verstrekken, zijn dikwijls een beetje vertekend. In de cijfers zitten ook ‘verwachtingen’ verwerkt, zegt Harrie van Elderen van onderzoeksbureau Heliview. "Wanneer er nu vijf vacatures zijn en over een paar maanden verwacht men er vijftien te hebben, dan wordt het hoogste getal dikwijls ingevuld. Desondanks geven onderzoeken die regelmatig worden herhaald een aardig beeld van de marktontwikkelingen", aldus Van Elderen, die daarmee doelt op zowel de CBS-statistieken als de gegevens uit de Fenit-marktmonitor die Heliview jaarlijks samen met de branchevereniging uitgeeft. Het beeld is en blijft – met een marge tussen de acht – en zeventienduizend vacatures – er een van een arbeidsmarkt waarop de vraag het aanbod nog steeds ruimschoots overtreft.
