De PC is volgroeid en er komt een nieuw soort computer, zeggen vrijwel alle deskundigen. Internet groeit hard, en mobiele telefonie nog harder. De combinatie van die twee moet het helemaal gaan maken. Maar de benodigde bandbreedte laat nog enkele jaren op zich wachten, vertelt IBM’s Phil Hester.
De topman van IBM’s Personal Systems Group, Phil Hester, was even in Nederland om IBM’s visie op het gebied van nieuwe apparaten in het komende (post-PC) tijdperk te verwoorden. Voorlopig wordt alles nog steeds goedkoper, kleiner en beter. Maar het legacy-probleem blijft een vertragende factor. Een goede naam voor de nieuwe soort apparaten is nog niet uitgekristalliseerd. Wordt het: Edge of Network (EON) apparaat, Network Access Device (NAD), Personal Digital Assistant (PDA), Pervasive Computer (PC) of Personal System (PS). Wat IBM betreft waarschijnlijk het laatste, want die naam wordt nu al gebruikt voor PC’s! Maar het zal zeker geen PC meer zijn, en zeker niet met OS/2 of Windows…
De wet van Moore (over de verdubbeling van het aantal transistoren op een chip, elke 18 maanden) blijft nog een flink aantal jaren gelden", betoogt Hester. "Maar er is een grote trendbreuk op het gebied van netwerken. Voor vaste netwerken is die al ingezet door de glasvezelkabels. Voor draadloze netwerken is er een belangrijk begin gemaakt door de mobiele telefonie. De voorspelling is dat die binnen enkele jaren breedbandig zal zijn. Dan is de weg vrij voor een nieuw soort apparaten, waarmee je overal en altijd met iedereen kunt communiceren. Dat zal ook enorme consequenties hebben voor de manier waarop we werken en ons ontspannen." IBM speelt hierop al in met een nieuw beeld op haar briefpapier: twee mensen buiten in een vredig landschap, gezeten aan een tafel met laptop.
Diensten
In het grijze verleden was IBM vooral een hardwareleverancier, hoewel het bedrijf volgens enkele berichten enkele jaren geleden meer software verkocht dan Microsoft. De aandacht lijkt nu meer gericht te zijn op diensten. Andere berichten duiden erop dat IBM vooral uit is op inkomsten uit royalty’s voor zijn technologie en intellectuele eigendommen.
Wat voor soort bedrijf is IBM eigenlijk?
Hester: "Dat allemaal, en nog meer. Wij willen oplossingen leveren. Dat is, denk ik, de fundamentele verandering die plaats heeft gevonden sinds Gerstner het roer overgenomen heeft. Vroeger lag de nadruk op technologie vanwege de technologie, nu werken we – alle divisies – veel meer klantgericht."
Volgens een recente kop in PC Magazine is IBM geen innovator of leider meer in de ICT-industrie, maar gewoon een van de leveranciers geworden. Hester: "We ontwikkelen natuurlijk veel nieuwe technologie – de technologie die ik hier laat zien, vormt daarvan een goed voorbeeld – maar het gaat ons niet om de technologie per se. Desnoods verkopen we die aan de concurrentie. Het is beter dat wij meeverdienen aan producten die onze concurrenten leveren dan dat zij hun eigen of andermans technologie gebruiken. Het gaat niet langer om de technologie, maar om de klant en oplossingen voor de klant."
Verliest IBM dan niet zijn technologische voorsprong op concurrenten?
Hester: "Ik denk van niet. Een goede oplossing is meer dan alleen een aantal technologieën, zeker nu. Geef knappe koppen de nieuwste metallurgische technologie, de nieuwste elektronica, enzovoorts; denk je dat ze daarmee een Airbus of een Boeing kunnen bouwen? Daar komt heel wat meer bij kijken, en over dat soort kennis beschikken wij. Die hebben we in de loop der tijden opgebouwd. Wij weten hóe je technologie kunt gebruiken, dat is ons concurrentievoordeel"
Netwerken staan centraal in de visie van IBM en van vrijwel iedereen in de ICT-sector. IP (Internet Protocol) wordt de lijm die straks alles aan elkaar moet koppelen, het raamwerk voor alle oplossingen. En IBM heeft onlangs al zijn netwerkactiviteiten verkocht aan Cisco. Hoe valt dat te rijmen?
Hester: "Niet voor wat betreft SNA, maar voor wat betreft het belangrijke TCP/IP was het duidelijk dat we de strijd aan het verliezen waren. Dan kun je beter een sterke partner zien te vinden en daarmee samenwerken, en dat is gebeurd. Vroeger ontwikkelden we alles zelf en gebruikten we alleen eigen technologie. Dat stadium zijn we gepasseerd, we richten ons nu op de klant." Zelf alles willen ontwikkelen, en niets van anderen overnemen, lijkt nu meer het terrein van Microsoft te zijn.
Nieuwe benadering
Hester benadrukt dat IBM nog steeds gericht is op technologie, maar niet meer op de meest geavanceerde technologie, zoals vroeger. Er heeft een enorme ommezwaai plaatsgevonden door de onstuimige ontwikkeling van de PC. In de laptop van vandaag zit de rekenkracht van een Cray-supercomputer uit de jaren 70. Steeds meer voorzieningen en technologie uit de wereld van de grote computers komen terecht in PC’s. De rol van een PC als werkstation van de gewone eindgebruikers loopt daardoor ten einde. Er ontstaat behoefte aan een eenvoudiger soort terminal, die makkelijker is aan te sluiten en te gebruiken. Hetzelfde geldt voor netwerken, en ook dat is een reden voor IP. Wil de markt blijven groeien, dan moeten er meer mensen met computers gaan werken, en dat lukt alleen als alles veel eenvoudiger wordt. Niet alleen het apparaat zelf, maar ook de aansluiting.
Na client/server komt dus nu thin computing, wat niet verward moet worden met bijvoorbeeld de thin clients van Citrix of Windows-based Terminals. In dit concept is ook de server dun, dat wil zeggen gespecialiseerd voor een bepaalde taak. Een eerste voorbeeld daarvan is de Oracle 8i-server, die alleen maar een eenvoudige kernel nodig heeft. De dunne server kan overal in het netwerk geplaatst worden en communiceert met dunne clients op basis van Java. Terminals hoeven dus ook geen volledig opgetuigde Windows PC’s te zijn. IP is de netwerklijm die alles met alles verbindt. En het Web gaat er voor zorgen dat je niet alleen binnen het bedrijf maar ook daar buiten kunt vinden wat je zoekt en daarmee kunt communiceren.
Gaat IBM straks eBM heten?
Hester: "Dat is niet waarschijnlijk, hoewel we natuurlijk wel onze aandacht sterk op e-handel richten. We hebben een groot ontwikkelproject onder de naam Sanfrancisco om raamwerken voor dit soort toepassingen te maken. Oorspronkelijk was dit bedoeld voor onze AS/400-systemen, maar het kan natuurlijk ook op S/390-systemen werken. Dat er dan geen sprake van dunne servers meer is? Ja, dat klopt, maar is dat belangrijk? Het gaat erom dat er óók dunne servers gebruikt kunnen worden."
IBM heeft enkele maanden geleden Whistler overgenomen, vertelt Hester. Dat is een bedrijf dat een kastje ter grootte van een microsysteem maakt, waarmee een klein bedrijf op het Web kan komen en e-mail kan ontvangen. Intern biedt het netwerkmogelijkheden. De dienstverlening wordt door een Application Service Provider (ASP) verzorgd. De nieuwe vorm van het servicebureau, maar nu verleend via het IP-netwerk, en óók door IBM. Hester: "En reken er maar op dat daarvoor S/390-systemen nodig zullen zijn."
Draadloos
De nieuwe trend is draadloos. De straten en wachtkamers zitten vol mensen die mobiel bellen. In de visie van velen zal dat de komende tijd alleen maar exponentieel toenemen. Hester spreekt van de grote netwerk-wolk waardoor iedereen vanuit een vast of mobiel apparaat met elkaar kan communiceren. Computers die op de pols of de kleding gedragen worden, elektronische kranten of tijdschriften, noem maar op; Hester toont diverse technologieën hiervoor. Straks gaat het allemaal draadloos.
Maar de huidige mobiele systemen zijn alleen geschikt voor telefonie en voor het sturen van korte berichten, niet voor echte datacommunicatie! Bovendien zijn er tenminste drie incompatibele systemen (GSM, D-Amps en Cdma), nog afgezien van verschillende frequentiebanden in verschillende landen.
Hoe denkt u overal en altijd mobiel én breedbandig te kunnen communiceren?
Hester: "Dat is een kwestie van tijd. Het zal heus nog wel de nodige jaren duren, maar ik ben er zeker van dat het gaat komen. Twintig jaar geleden konden we ons ook niet voorstellen dat we mobiel zouden gaan bellen, laat staan via een digitaal systeem. Elektronica wordt zo goedkoop dat er allerlei nieuwe oplossingen gevonden worden."
Bluetooth is een voorbeeld van zo’n nieuwe oplossing. Door massaal gebruik kost de draadloze communicatie tussen GSM en een laptop vrijwel niets meer. Maar het bereik daarvan is beperkt tot slechts enkele meters! Zelfs al heb je ‘overal’ basisstations in een kantoor of thuis, dan zal de afstand toch groter moeten kunnen zijn. Hester: "Klopt. Het is nog niet duidelijk hoe dat gerealiseerd moet worden. Er zijn specificaties voor een draadloos lokaal netwerk (Ieee 802.11), maar het is natuurlijk ook mogelijk om Bluetooth uit te breiden. In beide gevallen is het belangrijk dat er een IP-verbinding gerealiseerd wordt." Bluetooth werkt overigens op dezelfde frequenties als 802.11, en de systemen storen elkaar; verder ondersteunt Bluetooth IP niet direct.
De visie van IBM in de jaren zeventig was dat computerdiensten, net als de netspanning, uit een stopcontact in de muur zouden komen. Whistler en thin computing komen nu aardig in die richting. De visie nu is dat die computerdiensten niet alleen uit de muur maar ook uit de ether kunnen komen. Maar dat zal toch wel nog de nodige jaren duren. Hester: "IP is een lange-termijn oplossing, maar als die goed op gang is, kan het heel snel gaan."
Beveiliging
Cruciaal voor de alom tegenwoordige computerdiensten is de beveiliging. Gebruikers moeten de diensten kunnen vertrouwen. Internet is zo open als een briefkaart. Veel mensen lezen verhalen over de gevaren, de lekken en de virussen. Op de een of andere manier is er nu geen echt betrouwbare manier om Internet te gebruiken. We kunnen het als gemeenschap zelfs niet eens worden over een uniforme smartcard, met als gevolg dat iedereen zijn eigen systeem ontwikkelt! Hester haalt de smartcard uit zijn laptop en zegt: "Ook wij hebben ons eigen systeem. Maar het is de vraag hoe uniform het moet zijn om echte veiligheid te bieden. De grote kosten daarvoor zitten in de ondersteuning, het beheer en de administratie, niet in de kaart zelf. Daarmee hangen bepaalde kosten samen. Veel gebruikers realiseren zich niet wat de waarde van hun informatie is en zijn niet bereid voor een goede beveiliging te betalen."
Hoewel betaalkaarten in Europa voorzien zijn van een chip, wordt die nauwelijks gebruikt voor andere toepassingen. Jaren geleden vertelde men al dat ‘volgend jaar’ alle PC’s standaard met een smartcard reader zouden worden uitgerust. Dat is niet gebeurd!
Hester: "In Amerika werken de creditcards nog altijd alleen met de magnetische strip. Toen ik laatst in de VS een smartcard gebruikte, kenbaar aan de vergulde contacten, dacht men dat het een gefraudeerde kaart was! We hebben ook hier dus nog een lange weg te gaan."
Legacy
Er is dus nog het nodige te doen, voordat al die nieuwe apparaten en hebbedingetjes tot ons komen. Hester: "We beginnen niet met een schone lei. Toen in de jaren zeventig minicomputers opkwamen, zei iedereen dat dit de dood van het mainframe betekende. We hebben tot nu toe elk jaar meer mainframe-mips geïnstalleerd dan het jaar ervoor! Toen de PC opkwam, zou dat de dood van de minicomputer (die wij nu afdelingsserver noemen) betekenen. Ook niet waar! En zo zal de opkomst van de ‘dunne’ computertjes ook niet het einde van PC’s betekenen. In tegendeel! Doordat al die computers met elkaar gekoppeld zijn en verder uitwaaieren, groeit de behoefte aan centrale verwerking op mainframes, minicomputers en PC’s verder. Er komt gewoon een laag nieuwsoortige computers onder de bestaande, of erboven, het is maar hoe je dat ziet."
Maar waarom moet het allemaal zo lang – tien tot vijftien jaar – duren voordat er een nieuwe generatie ontstaat?
Hester: "Dat komt doordat we te maken hebben met een grote geïnstalleerde basis. De minicomputer en de PC konden ook maar langzaam doorbreken omdat daarvoor de grond eerst bouwrijp moest worden gemaakt. Wil een nieuwe generatie computers aanslaan, dan moet die qua kosten, mogelijkheden, gebruiksgemak en afmetingen een aantrekkelijk alternatief vormen. Omdat er al een legacy bestaat, is dat niet zo’n eenvoudige zaak. Je hebt ook een goede infrastructuur nodig, en die moet eerst opgebouwd worden."
Het zal allemaal dus wel komen, maar we moeten nog wel enkele jaren geduld hebben voordat de nieuwe soort computers verschijnt. Er wordt in ieder geval hard gewerkt aan de technologie, en als iedereen zegt dat het gaat gebeuren, dan wordt dat waarschijnlijk een zichzelf vervullende profetie. Aan de bandbreedte via glasvezelkabels zal het niet liggen – die worden volop aangelegd. Bandbreedte via de ether is op dit moment nog een ander verhaal. En dat de wet van Moore blijft gelden voor de microprocessoren, daar zijn we al zolang aan gewend!
Hein van Steenis, freelance medewerker
