De ICT-wereld is niet vies van hypes, ook niet als het gaat om ASP. Application Service Providers zijn ondernemingen die personen of organisaties tegen betaling via internet toegang bieden tot applicatiesoftware. Vooral kleine en middelgrote organisaties zouden potentiële ASP-klanten zijn, omdat ze interne expertise en geld missen om zelf applicaties te ontwikkelen of te implementeren. Onderzoeksbureaus voorspellen een miljardenmarkt. Nederland denkt voorlopig: eerst zien, dan geloven.
De laatste maanden vindt er een waar bombardement plaats van ASP-aankondigingen.Voor de goede orde: we hebben het hier over Application Service Providers en niet over Active Server Pages. Natuurlijk worden bij al dat marketinggeweld weer de nodige rookgordijnen opgetrokken. ASP’s duikt ineens in alle soorten en maten op. Er is dan ook een definitiestrijd losgebarsten. Want wat is een ASP? Een nieuw fenomeen? Of toch iets ouds in een nieuw jasje? Onderzoeker Martin Bloor vat het begrip heel breed op. Hij beschouwt een ASP als een bedrijf dat software draait voor een andere onderneming op een interactieve manier via een wide area network. Hij geeft zelf toe dat deze definitie vrij breed is en zich niet beperkt tot een specifiek industriesegment. Maar hij beweert dat de ASP-beweging een aantal industrietakken samenvoegt. Bijvoorbeeld de telecombedrijven die netwerken en andere communicatiediensten beheren, ondernemingen zoals EDS, CSC en IBM die zich in outsourcing specialiseren, en natuurlijk de softwareleveranciers die een belangrijke rol in de nieuwe ontwikkelingen gaan spelen. Bloor vindt het lastig een definitie te maken aangezien de term ASP tegenwoordig nog zoveel variaties kent op het service provider-thema. Bijvoorbeeld ISP (internet Service Provider), CSP (Commerce Service Provider) en HSP (Hardware Service Provider). Maar ze vallen uiteindelijk allemaal onder de ASP-paraplu.
Het is een slappe poging om iets nieuws oud te laten lijken of iets nieuws oud. Want wat is het onderscheid dan tussen een ASP en een traditionele outsource-organisatie waaraan IT-taken kunnen worden uitbesteed? Ja, de principes achter deze definitie van ASP lijken verdacht veel op het aloude timesharing uit de jaren zestig en zeventig. Beter is het daarom om het begrip ASP maar heel ‘eng’ te omschrijven: het is een onderneming die personen of organisaties tegen betaling via internet toegang biedt tot applicatiesoftware Daarvoor wordt dan een bedrag per maand per gebruiker in rekening gebracht. Hierin zit opgenomen het gebruik van de software, de hardware en overige diensten. Deze definitie schept heel wat meer duidelijkheid dan die van Bloor. De primaire activiteit is het verhuren van het gebruiksrecht van een applicatie en het leveren van diensten daaromheen. Het medium is internet. Dat impliceert als communicatieprotocol TCP/IP en als gebruikersinterface een webbrowser. Het zijn vooral erp-applicaties, groupware- en verkoopautomatiseringgereedschappen en webgebaseerde toepassingen voor e-handel die in het ASP-concept worden aangeboden.
Voordelen
De ASP-adepten weten tal van voordelen op te noemen: een gespreide betaling gekoppeld aan een verlaging van de IT-kosten, geen eigen IT-mensen, geen beheerproblemen in het rekencentrum en een sterke verkorting van de implementatietijd. Ze hebben daarin deels het gelijk aan hun zijde. Maar hard- en softwareleveranciers kennen al sinds jaar en dag leaseconstructies, waarbij een gespreide betaling mogelijk is. Een ASP-constructie levert hier geen extra voordelen op. Daar komt bij dat de tariefstelling voor ASP-diensten nog lang niet zijn uitgekristalliseerd. Voor de ondernemingen die zich als ASP opwerpen, is outsourcing een activiteit waarmee nog weinig ervaring is opgedaan. Ze zijn daarom nog zoekende naar juiste berekeningsmethodieken. De ervaringen met ’traditionele’ outsourcingsituaties tonen aan dat ‘goedkoop’ op den duur best wel eens tot ‘duurkoop’ kan leiden. De argumenten dat er geen IT-mensen meer nodig zijn en dat de beheerproblemen in het rekencentrum tot het verleden behoren, zijn op zich valide. Ze gelden echter bij een verregaande vorm van outsourcing, waarbij het gehele rekencentrum inclusief de medewerkers wordt uitbesteed. Een dergelijke activiteit gaat de krachten van een ASP vooralsnog te boven. Ze kunnen hier hooguit als middelaar optreden tussen de gebruikersorganisatie en een derde partij à la EDS, CSC of IBM. Maar het nut van die middelaarsfunctie is niet aantoonbaar. Een sterke verkorting van de implementatietijd is een kulargument. Een applicatie moet nu eenmaal worden geïnstalleerd en aangepast aan specifieke gebruikerseisen en -wensen. Waarom zou dat op een computer buitenshuis sneller gaan dan op hardware die binnen de muren van een onderneming is geplaatst? Deskundigheid en goed projectmanagement zijn hier van doorslaggevend belang en niet het feit dat de applicatie ergens anders op een machine wordt gezet. Het is dan ook niet voor niets dat verschillende Amerikaanse analisten vraagtekens zetten bij de kostenbesparingen die met het huren van ‘betaal-per-gebruiker’-software gerealiseerd kunnen worden.
Verwachtingen
Toch wordt het door veel IT-bedrijven als een serieuze activiteit gezien. Zo serieus dat er in mei van het vorige jaar zelfs een vereniging is opgericht: het ASP Industry Consortium (Aspic). Daarvan zijn inmiddels meer dan honderd leveranciers lid, zoals AT&T, Cisco, IBM, Citrix, Compaq, IBM, UUnet en Sun. Grote afwezigen zijn de grote erp-leveranciers en Oracle. Zij vinden dat de vereniging een beetje teveel naar het Microsoft-kamp neigt. De leden willen ervaringen uitwisselen, een XXXRaspcertificatie ontwikkelen en misschien ook goede berekeningsmodellen gaan maken. Wanneer concurrenten in een clubje gaan zitten om met elkaar te gaan praten, dan moet het wel een interessant onderwerp zijn, waar wat aan te verdienen valt. Volgens de bekende marktonderzoeksbureaus is dat inderdaad het geval. De Gartner Group spreekt in zijn jongste (Dataquest-)rapport over een groei van 889 miljoen dollar vorig jaar tot 2,7 miljard eind van dit jaar. Met een groei van meer dan 90 procent zal de markt in 2003 22,7 miljard dollar bedragen. Het grootste deel van die omzet wordt in Noord Amerika gegenereerd (9,8 miljard dollar in 2003). Bij een toelichting op deze getallen zei Gartner-consultant Rita Terdiman tegen PC Week dat het personeelstekort, een inhaalslag aan applicatieontwikkeling ten gevolge van het jaar 2000 probleem, en de opkomst van e-handel de belangrijkste aanjagers zullen zijn. Het blad sprak met haar op de Gartner/Expo die in oktober in Orlando werd gehouden. Ook met deze trend lijkt iedereen iedereen weer na te praten. Ook Terdiman ziet vooral kleine en middelgrote organisaties als potentiële ASP-klanten, omdat ze interne expertise en geld missen om zelf applicaties te ontwikkelen dan wel te implementeren. Grotere ondernemingen zullen het model adapteren op het moment dat het zich heeft bewezen. Ook deze consultant noemt snelle implementatie en lagere licentiekosten als belangrijkste voordelen van het huren van applicaties. De enige verstandige opmerking die ze maakte, was dat het inrichten van een applicatie naar de eisen en wensen van een gebruikersorganisatie in een ASP-model maar beperkt mogelijk is. Ziehier de verklaring waarom sommigen spreken van een sterk bekorte implementatietijd wanneer de applicatie van een ASP wordt gehuurd.
Ellison: ‘over mijn lijk’
Niet alleen de Gartner Group ziet aardige mogelijkheden voor ASP’s. Zo voorspelt Forrester Research dat de markt voor het verhuren van software in 2001 goed is voor een omzet van 6,4 miljard dollar. IDC schat de markt in 2003 op zo’n 2 miljard dollar. Datamonitor is wat optimistischer en ziet in 2001 een bloeiende handel van 5,1 miljard dollar. Daarmee komt dit bureau toch aardig in de buurt van de 6,4 miljard dollar van Forrester Group. Logisch dat bedrijven als Sun, Cisco en HP zich tot ASP hebben bekeerd. Het gaat hen voornamelijk om de hardware. Hoe groter de server, hoe groter de marge. Talrijk zijn de berichten die zij de wereld insturen over samenwerkingsverbanden die zij met elkaar en jan en alleman aangaan. Ook de redenen van Oracle zijn duidelijk, om de ASP-markt een succes te laten worden. Het ultieme ASP-model is een wereld zonder Windows als besturingssysteem. En dat is al jaren de droom van Oracle-topman Larry Ellison. Overigens verklaarde hij onlangs tijdens Internet World in New York er niet over te piekeren om, behalve de database, ook maar enige Oracle-applicatie via ASP’s te leveren. Oracle zoekt via het Oracle Business Online programma samenwerking met beheerders van grote rekencentra, systeemintegrators, ISV’s (Independent Software Vendors) en telecom-operators om zelf als ASP te kunnen fungeren. "Tenzij de Raad van Bestuur mij uit mijn functie zet … over mijn lijk zullen we onze applicaties aan andere ASP’s verkopen", zo zei hij. Hij herhaalde deze uitspraak begin november op een Oracle Business Online conferentie: Oracle wil zelf controle houden over het verhuur van zijn applicatiesoftware. Maar de soep wordt nooit zo heet gegeten als hij wordt opgediend. Zeker niet in Nederland, waar – in de ogen van veel buitenlanders – nogal wat eigenwijze lokale managers werken. Oracle Benelux sloot recent met KPN Telecom een overeenkomst om gezamenlijk erp-applicatiehostingdiensten via internet te gaan aanbieden voor kleine en middelgrote ondernemingen. Deze samenwerking past volledig in de ‘over mijn lijk’-strategie van Ellison. Oracle en KPN gaan samen Oracle Business Online op de markt brengen en binnen KPN’s hosting center Enterprise Solution Netherlands (ESN) de host-functie voor deze dienst verzorgen. Tegen de zomer hoopt men overigens de eerste klant online te hebben. Maar Oracle-partners Param Consult en Vertis wordt inmiddels weinig in de weg gelegd om met Oracle Applications een eigen ASP-dienst op te zetten. Param wil een inkoopapplicatie gaan aanbieden waarmee inkopers van grote bedrijven aan de slag kunnen. Vertis wil de erp-software van Oracle via internet gaan aanbieden aan bedrijven in de semi-procesindustrie. De enige restrictie is dat zij hun initiatieven niet onder het label Business Online mogen scharen.
Erp-aanbieders
Er zijn meer erp-leveranciers die ASP-initiatieven ontplooien. SAP annonceerde op Sapphire’99 meer details over het initiatief mySAP.com. Onderdeel van het portaal-voorstel is de mogelijkheid om SAP-applicaties te proberen, te selecteren, te configureren en aan te passen. Wanneer de applicatie bevalt, kan deze vervolgens in service worden verwerkt via gelieerde ASP’s, zoals EDS, Qwest, Cybersolutions, Siemens of British Telecom. SAP is in Nederland nog vrij rustig. Het bedrijf lijkt het initiatief aan partners over te laten. Bijvoorbeeld aan Origin. Het softwarehuis ging een paar maanden geleden een overeenkomst aan met IMC (International Management Consultants) om ‘SAP uit het stopcontact’ aan het mkb te verkopen. Voor een vaste prijs (vanaf 299 euro per maand) per werkplek zou naast de installatie, de hardware en het netwerk ook het volledige onderhoud, de gebruikerstrainingen, documentatie en helpdesk worden opgenomen. Financiering van de implementatie was ook bij de prijs inbegrepen. Helaas, IMC werd onlangs door een concurrent van Origin overgenomen. Het hele project is geannuleerd en Origin moet naar iets anders op zoek.
Baan heeft onlangs twee nieuwe partners gevonden op het gebied van het uitbesteden van applicatiediensten. De Amerikaanse automatiseerders Primesource Technologies en Metamor Worldwide gaan Baans software voor erp en toeleveringsketenbeheer integreren en installeren op grote centrale systemen. Middelgrote klanten kunnen inloggen op het centrale systeem en gebruikmaken van de Baan-functionaliteit. Primesource draagt binnen de alliantie zorg voor het ontwerp, de implementatie en het beheer van de Baan-projecten. Terwijl Metamor de installaties centraal huisvest in Atlanta. Klanten, die een maandelijks bedrag voor de geleverde applicatiediensten betalen, kunnen de centrale applicatie benaderen via internet, hun eigen netwerk of Metamors netwerk. Een maand geleden sloot Baan ook al een samenwerkingsovereenkomst met het Franse systeemhuis Bull. Dat bedrijf kreeg daarmee een voorkeurstatus om in Frankrijk applicatiediensten voor Baan te leveren. Daarnaast werd Bull een wereldwijde wederverkoper van de programmatuur van Baan. Naast Baan, SAP en Oracle zijn ook andere erp-leveranciers , zoals JD Edwards en Peoplesoft, druk bezig om samenwerkingsverbanden te sluiten met ASP’s. Maar de beker lijkt vooralsnog aan Nederland voorbij te gaan. De pragmatische houding van het Nederlandse bedrijfsleven ‘eerst zien, dan geloven’ lijkt veel erp-leveranciers ervan te weerhouden Nederland als proeftuin voor hun ASP-activiteiten te gebruiken
Progress
Dat geldt echter niet voor Progress Software. Het bedrijf dat ooit met Oracle streed om het leiderschap in de databasemarkt, noemt zich nu marktleider op het gebied van ‘embedded databases’. Dat komt omdat tweeduizend onafhankelijke softwarebedrijven (Independent Software Vendors (ISV’s) meer dan vijfduizend (standaard)-applicaties hebben gebouwd met hulpmiddelen van Progress. Vlak voor de zomer maakte Progress bekend een programma te zullen starten om die ISV’s in staat te stellen hun pakketten geschikt te maken voor het ASP-model. Dat wil zeggen zó om te bouwen dat de software over internet of via andere dunne-clienttechnieken gebruikt kunnen worden. Het Aspen-initiatief lijkt aan te slaan. Inmiddels zijn een paar ISV’s zover dat ze hun pakketten via internet aanbieden. In Engeland opereert Systemcare Outhosting Solutions met software voor de toeleveringsketen, Mfour genaamd. B&M heeft een human resources-pakket versimpeld en verkleind. Die versie wordt nu te huur aangeboden aan bedrijven met 10 tot 150 medewerkers. Het Belgische softwarehuis Icsat, biedt ‘front-, mid- en backoffice’-oplossingen aan bij reisbureaus en touroperators. De multi-CRS applicatie ACE van Icsat worden momenteel gebruikt door 75 bedrijven met 13.000 gebruikers in meer dan tien landen. Zij hebben nu ACE-NET die ook hosting en onderhoud van de applicatie verzorgt. Klanten betalen per ’travel’-element. Dit is een transactie op factuur voor bijvoorbeeld een hotelboeking of een vliegticket. De klant betaalt dus niets tot het moment dat hij feitelijk bestelt. In Nederland is GMT uit Diemen sinds april van dit jaar actief. Het bedrijf heeft een aparte onderneming opgericht voor het ‘hosten’ van zijn huisvuil-applicatie. GMT denkt er ook aan een erp-oplossing, Micos genaamd, op dezelfde manier te gaan aanbieden. Het pakket is toegesneden op de gehandicaptenzorg, in het bijzonder de verstrekkers van hulpmiddelen, zoals rolstoelen. Er is inmiddels een behoorlijk aantal softwarehuizen met hun op Progress gebaseerde applicaties actief. Voorbeelden zijn Westlake en Van Meijl met respectievelijk een logistiek pakket voor (scheeps)transport en een erp-pakket voor de bouw. Van der Steegh en Dolphin maken zich op om met hun applicaties de drukkerswereld te veroveren, terwijl Profacto hetzelfde van plan is met de modewereld. Daarnaast denken Softsell, Exact en Unit Four erover om snel met de ASP-versie van hun software ‘live’ te gaan.
Applicaties via portaal
Naast bedrijfsapplicaties worden ook andersoortige applicaties aangeboden. Ze zijn grofweg onder te verdelen in groupware-achtige software en toepassingen voor elektronische handel. Het Amerikaanse Interliant is een van de vroege spelers op dit gebied, Via de website van Apps Online wordt een reeks groupware-applicaties aangeboden. Onder andere software voor het invoeren en volgen van uitgaven, het opzetten van een veiling op internet en ondersteuning van de verkoopbuitendienst. Lotus biedt onder de naam Domino Instant! Host een platform dat ASP’s kunnen gebruiken om groupware-achtige applicaties op te zetten. Er zitten voorzieningen in voor het registreren van applicaties, het aanmelden en autoriseren van gebruikers, het volgen van het feitelijk gebruik van de applicatie, het produceren van rapportages en het leggen van een koppeling met het gebruikte factureringssysteem.
In Nederland is sinds de zomer van dit jaar Il Campo actief. Het bedrijf dat met Twinning-geld wordt gesteund, biedt standaard e-mail, web-mail, online agenda, intern adresboek, extern adresboek, bulletinboard, forum, een kennisdatabase voor het beheer van digitale informatie, processturing en een centrale zoekfunctie aan. Het zegt dat de service vooral interessant is voor bedrijven met veel verspreide vestigingen, die nu met veel moeite een eigen kostbaar netwerk in de lucht houden. Inmiddels bestaat de klantenkring uit meer dan tien bedrijven, waaronder een grote Nederlandse gemeente, een telecommunicatiebedrijf, een financiële dienstverlener en een logistiek dienstverlener. Ook Inprise Corporation (het oude Borland) heeft vergevorderde plannen. De onderneming kondigde onlangs aan App-Services te willen gaan ontwikkelen. Dat is een service gericht op de integratie van software en dienstverlening van een groot aantal ASP’s in één suite. App-Services moet het klanten mogelijk gaan maken verschillende bedrijfsapplicaties te benaderen via een web-gebaseerd portaal. Dit portaal biedt dan een compleet pakket communicatie-, samenwerkings- en productiviteitstools met functies voor gedeeld kalenderbeheer, berichtenverkeer en discussieforums. Ook bedrijven die e-handeldiensten aanbieden zien wel iets in het ASP- en portaalconcept. Zo heeft Psdi, leverancier van het onderhoudspakket Maximo, bijvoorbeeld recent MRO.com opgericht. Deze dochter biedt de mogelijkheid om via internet zogeheten MRO-materialen en diensten te kopen (Maintenance, Repair & Operating). Dat kan via een portaal mro-Marketplace waarop catalogi van leveranciers staan vermeld. Binnenkort kunnen bedrijven ook via het portaal een abonnement nemen op Maximo ter ondersteuning van hun onderhoudswerk. Desgewenst kunnen dan via hetzelfde portaal de noodzakelijke materialen worden aangeschaft. Harbinger, een leverancier van software voor elektronische handel introduceerde onlangs ook een dienst waarbij klanten met een abonnement gebruik kunnen maken van e-handelapplicaties. De basis wordt gevormd door Harbingers e-handelportaal http://www.harbinger.net.
Droom
Gelet op de geweldige ophef die er van aanbiederszijde over ASP wordt gemaakt en de rooskleurige toekomstschetsen van de onderzoeksbureaus, moet ASP welhaast een succes worden. Voorwaarde is dan wel dat er nog wat probleempjes moeten worden opgelost. Zo is internet nu domweg te traag voor het serieuze transactiewerk. Ook aan de beveiliging moet nog het een en ander worden gedaan. En dan niet te vergeten de dienstverlening. Wanneer een ASP alles in eigen hand heeft, kan hij een servicegarantie afgeven. Dat wordt wat lastiger, wanneer een ASP moet gaan shoppen om zijn dienstverlening voor elkaar te krijgen. Hij heeft een hardwareleverancier nodig, een service-organisatie en een internet-dienstverlener. Vooral de ISP’s zijn (netjes uitgedrukt) nog weinig professioneel in hun dienstverlening.
Het resultaat van alle ophef over het ASP-concept is in ieder geval wel dat hiermee versneld de poten onder de client/server-stoel worden weggezaagd ten voordele van webbrowser-georiënteerde applicaties. Dat biedt grote organisaties in ieder geval de gelegenheid om de IT-activiteiten verder te centraliseren door intern ASP-diensten op te zetten. Applicaties kunnen van de PC worden afgehaald, op een centrale applicatieserver worden gezet en via een dunne client worden benaderd. Zou de droom van de tegenstanders van Microsoft dan toch nog uitkomen?
Cok de Zwart, freelance medewerker
