Meestal beschouwen mensen het als een compliment als een headhunter hen benadert. Daaruit blijkt immers waardering voor diens capaciteiten. Vaak steekt er echter iets anders achter de belangstelling van het wervingsbureau: een ontevreden manager die juist goedkoop van de medewerker af wil.
Werving en selectie ontaardt daarmee tot een verkapte vorm van outplacement, met dat verschil dat de solide basis van een sociaal plan ontbreekt. Van bescherming is dan geen sprake. "Bij Oracle zorgden bepaalde managers er in het verleden voor dat falende medewerkers benaderd werden door headhunters. Op een gegeven moment grapten werknemers dan ook tegen elkaar dat je schijnbaar niet zo goed lag bij het management als je vaak werd gebeld", zegt Ad van Gageldonk, voormalig Human Resources Manager bij Oracle. Momenteel vervult hij diezelfde functie bij de Belgische Fics Group.
Onoorbaar
Normaalgesproken zoeken headhunters in opdracht van bedrijven naar kandidaten voor vacatures. Vanwege de discretie rond het benaderen van potentiële kandidaten, speelt de praktijk van de headhunter zich voor een groot deel af in een ondoorzichtig schemergebied. Aangezien vertrouwelijkheid en controle moeilijk samengaan, ligt een cowboy-imago op de loer; headhunters veroordelen onoorbare praktijken dan ook. "Verwerpelijk", zegt Aat Grinwis van Grinwis en Partners uit Zeist zonder een seconde na te denken. "Maar het gebeurt wel degelijk. Je moet niet vergeten dat headhunters ook om de relatie met de opdrachtgever moeten denken als ze gebeld worden met het verzoek iemand ’te plaatsen."
"Je kunt je afvragen of het laten hunten van falende mensen ethisch is. Headhunters pretenderen de beste kandidaat voor een functie te leveren. Als dat mensen betreft die ergens anders niet meer gewild zijn, blijft er van die pretenties weinig over", meent Van Gageldonk. Nadat hij Oracle verliet, was hij zelf nog enige tijd headhunter bij het wervingsbureau Russell Reynolds.
Ook Peter Boef van Four M uit Baarn signaleert dubieuze praktijken en heeft er geen goed woord voor over. "Het is ten principale onjuist en ik doe er daarom ook niet aan mee. Het kan natuurlijk niet zo zijn dat je mensen die ‘over’ zijn, ergens anders plaatst", zegt hij.
Clearing house
Naast het laten wegkopen van individuele falende medewerkers, hanteren topmanagers nog meer afwijkende methoden, die niet stroken met de ‘beste persoon voor uw vacante functie’-filosofie. Boef spreekt in dit verband over het clearing house-fenomeen: het in balans brengen van personeelsbestanden van verschillende organisaties die met een overschot respectievelijk onderbezetting te maken hebben. "Grote concerns zien dat allemaal wel zitten, maar vragen zich wel af of ze niet de kneuzen van de ander krijgen toegeschoven."
Bij een planmatig verloop dat zich in de openbaarheid voltrekt, zien Boef en Grinwis hier overigens geen bezwaren tegen. "Of het ethisch is weet ik niet. Het is in ieder geval wel praktisch", zegt Grinwis. De gang van zaken zoals die in het verleden bij IBM en Compaq verliep beoordeelt hij positief. Het is duidelijk dat headhunters zich massaal op de medewerkers van bedrijven storten, waar een reorganisatie op stapel staat.
Kanaliseren
Bij telecomfabrikant Ericsson staat wereldwijd een grote sanering voor de deur. Daarbij verdwijnen zo’n 15 duizend arbeidsplaatsen. Grinwis daarover: "Mensen komen vanuit zo’n organisatie spontaan op ons af, omdat ze zich op hun toekomst willen oriënteren. Als het bij Ericsson voor het zeggen had, zou ik niet te lang wachten met het kanaliseren van dit proces. De kans is groot dat anders alleen de goede mensen weglopen. IBM en Compaq hebben dat destijds professioneel opgelost via een onafhankelijke stichting."
Maar deze onorthodoxe vorm van headhunting heeft niets te maken met het herplaatsen van personeel, dat zelf niet op de hoogte is van de motieven van zijn baas. Het dubieuze imago waarmee de branche zichzelf geconfronteerd ziet als gevolg van dergelijke werkwijzen, wordt volgens Boef veroorzaakt door de vele nieuwkomers in de sector. "Er zijn veel nieuwe bureaus, vaak eenpitters, die op een vreselijke manier bezig zijn." Maar opdrachtgevers roepen de problemen voor een deel ook over zichzelf af, vindt hij. Gedwongen door no cure no pay-afspraken laten teveel bureaus zich verleiden tot een onethische aanpak. Het tekort op de arbeidsmarkt is immers groot, zodat headhunters iedereen kunnen gebruiken. Zelfs de mensen die door hun huidige werkgever als incompetent worden ervaren.
