Als het vorige maand aangehaalde rapport van de Standish Group iets duidelijk maakt, is het dat de slagingskans van een project evenredig afneemt met de omvang ervan. Met andere woorden: grote projecten mislukken vaker.
Ook geldt: hoe groter en ingewikkelder het project, des te harder de klap. Iedere automatiseerder kent wel voorbeelden uit zijn of haar eigen omgeving. Megaprojecten die met veel lawaai worden aangekondigd, met torenhoge budgetten van start gaan en binnen één of twee jaar als een nachtkaars uitgaan – of exploderen. Dit laatste overigens nooit zonder schade aan het imago van het bedrijf en de carrière van de direct betrokkenen.
Tegenover deze grote projecten die op niets uitlopen, staan kleine projecten die een groot succes worden.
Neem Unix. Begonnen als hobby in het kielzog van het Multics-project. (Multics, het kolossaal besturingssysteem waar tien jaar lang door honderden programmeurs aan is gewerkt, moest alle andere besturingssystemen overbodig maken.) Twee programmeurs vonden Multics maar niets en schreven zelf een compact systeemtje voor eigen gebruik. De rest is geschiedenis. Multics bezweek onder zijn eigen gewicht, Unix groeide uit tot het op-één-na belangrijkste besturingssysteem ter wereld.
Ander voorbeeld: intranet. Bijna elk bedrijf heeft tegenwoordig een interne website voor kennismanagement en informatieverstrekking. De meeste sites zijn niet bedacht door de Raad van Bestuur, maar zijn ontstaan binnen de IT-organisatie. Eerst alleen voor de pret, later voor eigen gebruik, uiteindelijk als strategisch hulpmiddel voor de hele organisatie.
Laatste voorbeeld: de NS Railpocket, een van de genomineerde projecten voor de Computable IT Award. De Railpocket is een zakcomputer die door conducteurs wordt gebruikt om tijdens de rit een elektronisch logboek bij te houden. Na de rit wordt de Railpocket als het ware geleegd in een speciaal daarvoor bestemd afgiftepunt. De gegevens worden in een gegevenspakhuis verzameld, geconsolideerd, bewerkt en omgezet in verse managementinformatie. Schonere treinen zijn het gevolg. Naast deze registratiefunctie heeft de Railpocket nog een andere functie, namelijk het informeren van de conducteur over gewijzigde dienstregelingen of speciale acties. De Railpocket is volgens de overlevering bedacht door een conducteur die in de avonduren een dienstregeling in zijn ‘handheld’ had geprogrammeerd en vormt nu een onmisbaar onderdeel van de persoonlijke standaarduitrusting van zo’n 3000 conducteurs. Ook andere bedrijven hebben belangstelling getoond voor de gebruikte technologie.
Het lijkt wel een nieuw business-model: per ongeluk iets moois bedenken, en dat dan zo snel mogelijk bedrijfsbreed of zelfs wereldwijd uitrollen. Het zou mooi zijn als je zo’n model kon afdwingen. Zet een aantal creatieve geesten in een inspirerende omgeving, voorzie ze van de nodige faciliteiten, geef ze vooral geen opdracht en kijk wat eruit komt. Er zijn bedrijven die het op deze manier proberen. Helaas is dat lang niet altijd een succes. Aan goede ideeën is meestal geen gebrek, maar op de een of andere manier ontbreken de omstandigheden die nodig zijn voor een werkelijk succes. Welke omstandigheden dat zijn, heb ik nog niet kunnen achterhalen. Wanneer slaat iets aan? Wanneer wordt een goed idee een kassucces? Met alleen innovatie, creativiteit en kwaliteit red je het niet. Marketing moet, maar is lang niet altijd voldoende. Gratis weggeven dan? Werkt vaak in je voordeel, maar soms ook in je nadeel: veel mensen denken nog steeds dat dure software beter is. Kost een hoop, maar dan krijg je ook wat, hoor je de laatste tijd vaak. Tenslotte blijft de tijd een onvoorspelbare factor. Veel goede ideeën hebben pas jaren later succes. Het goede product op de goede plaats op de goede tijd: het lijkt bijna een kwestie van toeval. En toeval kun je niet afdwingen, laat staan reproduceren.
Het blijft een feit dat de mooiste IT-ideeën niet in de bestuurskamer ontstaan, maar op de werkvloer. Het gaat daarbij ook nog eens om kleine projecten die een grotere kans van slagen hebben en weinig schade aanrichten als ze misgaan. Koester daarom die vrije radicaal in uw IT-organisatie. Het is een lot uit de loterij.
